108QVÆST. PROOEMIALIVM,
curſu habitus, qui in mente relictus eſt ex aſſenſu illius pronũtiati.
Rheu
barbarum adhibendum eſt ijs, qui abundant cholera, dicitur ars; qui ha-
bitus genitus fuit ex antecedente experientia, quod Rheubarbarũ cho-
leram purgaret. Idemq́ ue ſimiliter accidit in cęteris artibus comparan-
dis, & in ſcientijs ſuo modo. Vnde liquet artium, & ſcientiarum habitus
experientia gigni. Hos autem acquiſitos, noua aliorum acceſsione pau-
latim augère conſueuit ſimilium rerum ad idem genus, ſeu materiã per-
tinentium animaduerſio in ſingulis diſciplinis. Atque ita per incremen-
ta profecère artes, nec quiſquam idem artem aliquam incępit, & abſol-
uit. Quoniam autem iſtiuſmodi acquiſitionem, & profectum artium, ac
11Ratio, ars
ante omnes
artes. ſcientiarum, opus ac vis rationis anteceſsit, rectè Galenus primo de vſu
partium eos laudat, qui, vt Ariſtoteles manum quaſi organum quoddam
22Galen. eſſe ante organa, dixit; ita ipſi rationem veluti quandam artem eſſe ante
omnes artes, aſſeruerunt.
barbarum adhibendum eſt ijs, qui abundant cholera, dicitur ars; qui ha-
bitus genitus fuit ex antecedente experientia, quod Rheubarbarũ cho-
leram purgaret. Idemq́ ue ſimiliter accidit in cęteris artibus comparan-
dis, & in ſcientijs ſuo modo. Vnde liquet artium, & ſcientiarum habitus
experientia gigni. Hos autem acquiſitos, noua aliorum acceſsione pau-
latim augère conſueuit ſimilium rerum ad idem genus, ſeu materiã per-
tinentium animaduerſio in ſingulis diſciplinis. Atque ita per incremen-
ta profecère artes, nec quiſquam idem artem aliquam incępit, & abſol-
uit. Quoniam autem iſtiuſmodi acquiſitionem, & profectum artium, ac
11Ratio, ars
ante omnes
artes. ſcientiarum, opus ac vis rationis anteceſsit, rectè Galenus primo de vſu
partium eos laudat, qui, vt Ariſtoteles manum quaſi organum quoddam
22Galen. eſſe ante organa, dixit; ita ipſi rationem veluti quandam artem eſſe ante
omnes artes, aſſeruerunt.
Quantum verò momenti ad rectè iudicandum, agendumq́ ue ars attu-
lerit, vel ex eo conſtat, quòd vbi ars non eſt, ibi caſus, & temeritas ſæpe
dominatur. Quò pertinet illud Poli, cuius ante meminimus, inexperien-
33Vbi ars nõ
eſt, ibi ca-
ſus eſt. 44Polus. tia fortunam peperit, nimirum quia ij, qui aliquid inexperti faciunt, ac
proinde ſine arte, licet conſultò id aggrediantur, temerè facere viden-
tur, ſępeq́ ue errant: Contra verò qui ex artis pręſcripto & regula ope-
rantur, conſtanter ac ſine erroris periculo agunt. Vnde veteres, vt for-
tunam in ſaxo volubili, ita Mercurium, quem colebant vt artium parẽ-
tem, in baſi quadrata, quę ſtabilitatis nota eſt, pingebant, qua de re ex-
tat apud Alciatum emblema.
lerit, vel ex eo conſtat, quòd vbi ars non eſt, ibi caſus, & temeritas ſæpe
dominatur. Quò pertinet illud Poli, cuius ante meminimus, inexperien-
33Vbi ars nõ
eſt, ibi ca-
ſus eſt. 44Polus. tia fortunam peperit, nimirum quia ij, qui aliquid inexperti faciunt, ac
proinde ſine arte, licet conſultò id aggrediantur, temerè facere viden-
tur, ſępeq́ ue errant: Contra verò qui ex artis pręſcripto & regula ope-
rantur, conſtanter ac ſine erroris periculo agunt. Vnde veteres, vt for-
tunam in ſaxo volubili, ita Mercurium, quem colebant vt artium parẽ-
tem, in baſi quadrata, quę ſtabilitatis nota eſt, pingebant, qua de re ex-
tat apud Alciatum emblema.
Plutar chus etiam in libello de fortuna luculentè oſtendit, quemadmodũ
55Plut. ea, quę non ex arte, ſed fortuito peraguntur rarò probè fiant, aitq́ uevni-
cum celebrari monumentum fortuiti caſus, ſine artificio apti, & decen-
tis, videlicet id, quod pictori contigit (hunc Nealcem fuiſſe perhibent)
qui cum ſpumam ex ore anhelantis equi ſenſim labentẽ conaretur ex-
primere, ac ſępius penicillum mut aſſet, nec ſibi placeret, iratus arti ſpõ
giam tabulę impegit, & ea colores mirificè, vt cura optabat, repoſuit,
atq́ ue ita quod ars non potuit, abſoluit caſus, & fortuna.
55Plut. ea, quę non ex arte, ſed fortuito peraguntur rarò probè fiant, aitq́ uevni-
cum celebrari monumentum fortuiti caſus, ſine artificio apti, & decen-
tis, videlicet id, quod pictori contigit (hunc Nealcem fuiſſe perhibent)
qui cum ſpumam ex ore anhelantis equi ſenſim labentẽ conaretur ex-
primere, ac ſępius penicillum mut aſſet, nec ſibi placeret, iratus arti ſpõ
giam tabulę impegit, & ea colores mirificè, vt cura optabat, repoſuit,
atq́ ue ita quod ars non potuit, abſoluit caſus, & fortuna.
Illud quoque artis pręſtantiam magnoperè commendat, quòd ordi-
66Ars magi
ſtra eſt or-
dinis, & cõ
poſitionis. nis, & compoſitionis magiſtra ſit. Nam eius induſtria & pręceptis, quę
antea, vel confuſa, vel diſsipata erant, in ordinem redacta ſunt, & in vnũ
coaluère. Ac quemadmodum homines olim ferarum more diſperſos di-
citur eloquentia ad ciuilem cultum reuocaſſe: ſic ars, quę antea vaga, &
incompoſita fuerant, in vnam diſciplinarum quaſi Rempublicã coegit.
66Ars magi
ſtra eſt or-
dinis, & cõ
poſitionis. nis, & compoſitionis magiſtra ſit. Nam eius induſtria & pręceptis, quę
antea, vel confuſa, vel diſsipata erant, in ordinem redacta ſunt, & in vnũ
coaluère. Ac quemadmodum homines olim ferarum more diſperſos di-
citur eloquentia ad ciuilem cultum reuocaſſe: ſic ars, quę antea vaga, &
incompoſita fuerant, in vnam diſciplinarum quaſi Rempublicã coegit.