1311QVÆSTIO I. ARTICVL. III.
Tertium, Artes maleficę ſunt veræ, proprięq́ ue artes;
non rectè igitur
ab artis definitione excluduntur. Aſſumptum probatur, quia eiuſmodi
artes ſunt habitus intellectuales, continenturq́ ue ſub diuiſo illius diui-
ſionis, qua Ariſtoteles lib. 6. Ethic. cap. 3. diſtribuit habitum intellectua-
lem, in intellectum, ſcientiam, ſapientiam, prudentiam, & artem; cum igi
tur non ſpectent ad alia membra, vtiq́ ue ad ſcientiam, vel artem perti-
nebunt. Nam quòd minimè putandum ſit, idcirco eas artis natura, & ra-
tione carère, quia ad hominum perniciem comparantur, facilè ſuade-
tur; primum, quia vt contemplatiuę ſcientię non proptereà deſinunt eſſe
contemplatiuę, quia ab homine auaro ad quæſtum, & pecuniam dirigun-
tur, ita nec habitus illi intellectuales perdent artium notionem, quòd ad
morum labem, & humanę vitæ incommoda conferantur, cum eorũ cog-
nitio, quantunlibet malarum rerum ſit, in ſe ſumpta rectè habeat; vnde
& in diuino intellectu haud dubiè inuenitur; nec enim mala ſcire, ſed ma
la velle facere, turpe eſt. Deinde vt ex doctrina Ariſtotelis D. Thom. in
11. To. 1. 2. quęſt. 57. art. 3. & 4. admonet, ad artis rationem nihil pertinet boni-
22Magis co-
mendatur
artifex, qui
volens pec
cat, quaqui
nolens.
Solutio a
gum.
Ad tas finis moralis, nec ad laudem artificis, vt artifex eſt, ſpectat qua volũ-
tate opus efficiat, ſed qua ſolertia, & ſtudio artis regulã ſeruet: magiſq́ ;
commendatur artiex, quatenus pręciſè habet nomen artificis, qui vo-
lens peccat, quàm qui peccat nolens; igitur quantumuis artes maleficę
turpi, & vitioſo fine exerceri ſoleant, ipſa tamen rerum, in quibus ver-
ſantur, cognitio, mòdo cętera non deſint, artis naturam ſeruare poterit.
ab artis definitione excluduntur. Aſſumptum probatur, quia eiuſmodi
artes ſunt habitus intellectuales, continenturq́ ue ſub diuiſo illius diui-
ſionis, qua Ariſtoteles lib. 6. Ethic. cap. 3. diſtribuit habitum intellectua-
lem, in intellectum, ſcientiam, ſapientiam, prudentiam, & artem; cum igi
tur non ſpectent ad alia membra, vtiq́ ue ad ſcientiam, vel artem perti-
nebunt. Nam quòd minimè putandum ſit, idcirco eas artis natura, & ra-
tione carère, quia ad hominum perniciem comparantur, facilè ſuade-
tur; primum, quia vt contemplatiuę ſcientię non proptereà deſinunt eſſe
contemplatiuę, quia ab homine auaro ad quæſtum, & pecuniam dirigun-
tur, ita nec habitus illi intellectuales perdent artium notionem, quòd ad
morum labem, & humanę vitæ incommoda conferantur, cum eorũ cog-
nitio, quantunlibet malarum rerum ſit, in ſe ſumpta rectè habeat; vnde
& in diuino intellectu haud dubiè inuenitur; nec enim mala ſcire, ſed ma
la velle facere, turpe eſt. Deinde vt ex doctrina Ariſtotelis D. Thom. in
11. To. 1. 2. quęſt. 57. art. 3. & 4. admonet, ad artis rationem nihil pertinet boni-
22Magis co-
mendatur
artifex, qui
volens pec
cat, quaqui
nolens.
Solutio a
gum.
Ad tas finis moralis, nec ad laudem artificis, vt artifex eſt, ſpectat qua volũ-
tate opus efficiat, ſed qua ſolertia, & ſtudio artis regulã ſeruet: magiſq́ ;
commendatur artiex, quatenus pręciſè habet nomen artificis, qui vo-
lens peccat, quàm qui peccat nolens; igitur quantumuis artes maleficę
turpi, & vitioſo fine exerceri ſoleant, ipſa tamen rerum, in quibus ver-
ſantur, cognitio, mòdo cętera non deſint, artis naturam ſeruare poterit.
Hæc tamen, & ſimilia argumenta, haud magno opere diluuntur.
Ad
primum concedendum eſt in intellectu diuino, & angelico dari artem
maximè perfectam; eam tamen à Philoſophis in propoſita definitione
non comprehendi, quia illam tantum cxplicare voluerunt, quam noue-
rant, creatam ſcilicet, & humanam. Non defuerit, qui comprehenſiones
in definitione accipiat non formaliter, ſed obiectiuè, nimirùm pro re-
bus, quæ ſub cognitionem cadunt; quæ acceptio non videtur magis alie
n a à communi ſenſu, quàm illa, qua dicimus concluſiones ſciri, id eſt, cõ
cluſionum obiecta: præſertim cum Stoici, quorum eſt hæc definitio, pro
collectione vſur pent conſenſionẽ, nã Gręcè habetur συςνγφ, id eſt, cõſen-
ſio, quaſi dicant artem eſſe comprehenſionem multarum veritatum eò-
dem ſpectantium, quæ explicatio eò minùs diſplicet, quia non adeò ex-
preſsè repugnat ſententiæ D. Thomæ, & Thomiſtarum aſſerentium vnã-
quanq́ ue artem, vel ſcientiam eſſe vnicum habitum; veriſsimile nanq́ ue
ſt hos auctores noluiſſe communi Philoſophorum ſenſui tam apertè
33Explicatu
D. Thom. contradicere: iuxta hanc interpretationem non eſt dubium quin Dei, &
Angelorum ſcientia, atq́ ue ars in tradita deſinitione comprehendatur,
nec primum argumentum aliud concludit.
primum concedendum eſt in intellectu diuino, & angelico dari artem
maximè perfectam; eam tamen à Philoſophis in propoſita definitione
non comprehendi, quia illam tantum cxplicare voluerunt, quam noue-
rant, creatam ſcilicet, & humanam. Non defuerit, qui comprehenſiones
in definitione accipiat non formaliter, ſed obiectiuè, nimirùm pro re-
bus, quæ ſub cognitionem cadunt; quæ acceptio non videtur magis alie
n a à communi ſenſu, quàm illa, qua dicimus concluſiones ſciri, id eſt, cõ
cluſionum obiecta: præſertim cum Stoici, quorum eſt hæc definitio, pro
collectione vſur pent conſenſionẽ, nã Gręcè habetur συςνγφ, id eſt, cõſen-
ſio, quaſi dicant artem eſſe comprehenſionem multarum veritatum eò-
dem ſpectantium, quæ explicatio eò minùs diſplicet, quia non adeò ex-
preſsè repugnat ſententiæ D. Thomæ, & Thomiſtarum aſſerentium vnã-
quanq́ ue artem, vel ſcientiam eſſe vnicum habitum; veriſsimile nanq́ ue
ſt hos auctores noluiſſe communi Philoſophorum ſenſui tam apertè
33Explicatu
D. Thom. contradicere: iuxta hanc interpretationem non eſt dubium quin Dei, &
Angelorum ſcientia, atq́ ue ars in tradita deſinitione comprehendatur,
nec primum argumentum aliud concludit.
Ad ſecundum negabis antecedens;
ad eius probationem reſponden-
44 2. dum eſt, exijs, quæ docet D. Thomas prima ſecundę, quęſt. 37. art. 5. poſt
Platonem in primo de Rep. & Ariſtotelem 6. Eth. cap. 4. licet ars verſe-
cur circa ea, quę poſſunt eſſe, & non eſſe, non proinde tamen in falſitatẽ,
ut errorem incurrere, quia non ſic in ea tendit, vt ipſius veritas ab eis
dependeat; ſed è contrario ita, vt illorum veritas ab ea petatur, menſu-
returue: ſiquidem quæ arte fiunt, tunc rectè habent, cum ſuæ artis re-
gus æquantur. Ita non fertur ars niſi in verum; quandoquidem non
44 2. dum eſt, exijs, quæ docet D. Thomas prima ſecundę, quęſt. 37. art. 5. poſt
Platonem in primo de Rep. & Ariſtotelem 6. Eth. cap. 4. licet ars verſe-
cur circa ea, quę poſſunt eſſe, & non eſſe, non proinde tamen in falſitatẽ,
ut errorem incurrere, quia non ſic in ea tendit, vt ipſius veritas ab eis
dependeat; ſed è contrario ita, vt illorum veritas ab ea petatur, menſu-
returue: ſiquidem quæ arte fiunt, tunc rectè habent, cum ſuæ artis re-
gus æquantur. Ita non fertur ars niſi in verum; quandoquidem non