185131DE ARCHITEC. LIB. V.
Sunt enim res, quas &
in puſillo, &
in magno theatro, neceſſe cstea
dem magnitudine fieri propter uſum, utigradus, diazomata, pluteos, iti-
nera, aſcenſus, pulpita, tribunalia, & ſiqua alia intercurrunt, ex quibus
neceßitas cogit diſcedere ab ſymmetria, ne impediatur uſus. Non minus
ſiqua exiguitas copiarũ, id est marmoris, materiæ, reliquarum{qúe} rerum,
quæ par antur in opere defuerint, paululum demere, aut adijcere: dumid
ne nimium improbe fiat, ſed cum ſenſu, non erit alienum. Hoc autem erit
ſi architectus erit uſu peritus: prætereaingenio mobili ſolertia{qúe} non fue
rit uiduatus. Ipſæ autem ſcenæ ſuas habeant rationes explicatas, ita uti
mediæ ualuæ ornatus habeant aulæ regiæ, dexira ac ſiniſtra hoſpitalia.
Secunàum autem ea ſpatia ad ornatus comparata (quæ loca Græci περι
άητονς dicũt, abeo, quòd machinæ ſunt in ijs locis uerſatiles trigonos ba
bentes) in ſingula tres ſint ſpecies ornationis, quæ cum aut fabularum
mutationes ſunt futuræ, ſeu deorum aduentus cum tonitribus repentinis,
uer ſentur, mutent{qúe} ſpeciemornationis in frontes. Secundum ea loca uer
ſuræ ſunt procurrentes, quæ efficiunt una à foro, altera à peregre aditus
in ſcenam.
dem magnitudine fieri propter uſum, utigradus, diazomata, pluteos, iti-
nera, aſcenſus, pulpita, tribunalia, & ſiqua alia intercurrunt, ex quibus
neceßitas cogit diſcedere ab ſymmetria, ne impediatur uſus. Non minus
ſiqua exiguitas copiarũ, id est marmoris, materiæ, reliquarum{qúe} rerum,
quæ par antur in opere defuerint, paululum demere, aut adijcere: dumid
ne nimium improbe fiat, ſed cum ſenſu, non erit alienum. Hoc autem erit
ſi architectus erit uſu peritus: prætereaingenio mobili ſolertia{qúe} non fue
rit uiduatus. Ipſæ autem ſcenæ ſuas habeant rationes explicatas, ita uti
mediæ ualuæ ornatus habeant aulæ regiæ, dexira ac ſiniſtra hoſpitalia.
Secunàum autem ea ſpatia ad ornatus comparata (quæ loca Græci περι
άητονς dicũt, abeo, quòd machinæ ſunt in ijs locis uerſatiles trigonos ba
bentes) in ſingula tres ſint ſpecies ornationis, quæ cum aut fabularum
mutationes ſunt futuræ, ſeu deorum aduentus cum tonitribus repentinis,
uer ſentur, mutent{qúe} ſpeciemornationis in frontes. Secundum ea loca uer
ſuræ ſunt procurrentes, quæ efficiunt una à foro, altera à peregre aditus
in ſcenam.
DE TRIBVS SCENARVM GENERIBVS.
CAPVT VIII.
CAPVT VIII.
GENERA autem ſunt ſcenarum tria, unum quod dicitur Tragi-
cum, alterum Comicum, tertium Satyricum. Horum autem orna-
tus ſunt inter ſe dißimiles diſpari{qúe} ratione, quòdtragice deſormantur co-
lumnis, faſtigijs & ſignis, reliquis{qúe} regalibus rebus. Comicæ autem ædi
ficiorum priuatorum, & mænianorum habent ſpeciem, perfectus{qúe} fene
ſtris diſpoſitos imitatione communium ædificiorum rationibus. Satyri-
cæ uero ornantur arboribus, ſpeluncis, montibus, reliquis{qúe} agreſtibus re
bus, in topiarij operis ſpeciem deſormatis. In Græcorũ theatris non om-
niaijſdem rationibus ſunt facienda, quòd primum in ima circinatione, ut
in Latino, trigonorum quaturo, in eo quadratorũ trium anguli circina-
tionis lineam tangunt. Et cuius quadratilatus est proximum ſcenæ, præ-
cidit{qúe} curuaturam circinationis, earegione deſignatur finitio proſce-
nij, & ab ea regione adextremam circinationem curuaturæ, par
cum, alterum Comicum, tertium Satyricum. Horum autem orna-
tus ſunt inter ſe dißimiles diſpari{qúe} ratione, quòdtragice deſormantur co-
lumnis, faſtigijs & ſignis, reliquis{qúe} regalibus rebus. Comicæ autem ædi
ficiorum priuatorum, & mænianorum habent ſpeciem, perfectus{qúe} fene
ſtris diſpoſitos imitatione communium ædificiorum rationibus. Satyri-
cæ uero ornantur arboribus, ſpeluncis, montibus, reliquis{qúe} agreſtibus re
bus, in topiarij operis ſpeciem deſormatis. In Græcorũ theatris non om-
niaijſdem rationibus ſunt facienda, quòd primum in ima circinatione, ut
in Latino, trigonorum quaturo, in eo quadratorũ trium anguli circina-
tionis lineam tangunt. Et cuius quadratilatus est proximum ſcenæ, præ-
cidit{qúe} curuaturam circinationis, earegione deſignatur finitio proſce-
nij, & ab ea regione adextremam circinationem curuaturæ, par