Vitruvius, M. L. Vitrvuio Pollione De architectura : traducto di Latino in Vulgare dal vero exemplare con le figure a li soi loci con mirado ordine insignito co la sua tabula alphabetica per la quale potrai facilmente trouare la moltitudine de li vocabuli a li soi loci con summa diligentia expositi & enucleati mai piu da niuno altro fin al presente facto ad immensa vtilitate di ciascuno studioso

Table of contents

< >
[231.] ***De la ínuentíone de la lapídícína, de la quale íl Templo de la Díana Epheſía fu conſtructo. # Cap. # VII.
[232.] ***Del porrecto, & rotundatíone de le machíne a la eleuatíone de le coſe ponderoſe. Capí. Vííí.
[233.] ***Dele generatíone de lí organí ad cauare aqua, & príma-mente del tímpano. # Capí. # IX.
[234.] ***Delerote, & tímpaní per maſínare la farína. # Cap. # X.
[235.] ***Dela coclea qual eleua magna copía de aqua, ma nõ coſí altamẽte. # Cap. # XI.
[236.] ***De la cteſíbíca machína, quale altíſſímamente extolle laqua. # Cap. # XII.
[237.] ***Dele hídraulíce machíne, con le quale ſe per, fíceno lí organí. # Cap. # XIII.
[238.] ***Con qual ratíone quellí che ſono me-natí ín Carreta, aut ín naue poſſano íl fa-cto uíagío menſurare. # Cap. # XIIII.
[239.] ***Dele ratíone de le catapulte & ſcorpíoní. # Capí. # XV.
[240.] ***Deleratíone de le balíſte. # Cap. # XVI.
[241.] ***De la proportíone de lí ſaſſí da eſſere íactatí proportíonatamente al foramíne de la balíſta. # Cap. # XVII.
[242.] ***Del modo de accordare & temperare le catapulte & balíſte. # Cap. # XVIII.
[243.] ***Dele coſe oppugnatoríe & defenſoríe, & prímamente de la ínuen-tíone del aríete, & luí machína. # Cap. # XIX.
[244.] ***De la teſtudíne a la congeſtíone de le foſſe da eſſere p̃parata. # Cap. # XX.
[245.] ***Dealtre generatíone de teſtudíne. # Cap. # XXI.
[246.] ***La peroratíone de tutta lopera. # Cap. # XXII.
[247.] Q uí Fíníſſe Marco Vítruuío traducto dí Latíno ín Vulgare.
< >
page |< < (74) of 273 > >|
19574SEPTIMO argẽto uíuo, extracte le glebe eſſe gotte che íuí remanerano ꝑ la paucíta ſuanõ po-
no eſſere collecte, ma ín uno uaſe de aꝗ̃ ſe cõuerteno, &
íuí ítra loro ſe cõgregano, &
tutteínſíema ſe cõfundeno.
Ma queſto, come ſiano le mẽſure dí ꝗ̃ttro ſextaríj, qñ dí
fora ſono peſate, ſe trouano eſſer de cẽto líbre.
Qñ i alcuno uaſe de aꝗ̃ eífuſo, lí ſo-
pra eſſo argẽto ſi íponera una píetra de peſo de líbre cẽto el nata dí ſopra, &
nõ potra
ꝑ íl ſuo carícho p̃mere eſſo líquore, ne anchora potra elídere ne díſſípare.
Et ſubleua
to uía íl ſaſſo díl põdo centenarío, ſí íuí uno ſcrupulo dí auro ſera ípoſíto, nõ natara
dí ſopra, ma al fundo ꝑ ſe medemo ſe deprímara.
Coſí nõ da la amplitudíe del peſo,
ma da la generatíõe eſſer la grauítate de cíaſcune coſe nõ e da negare.
Ma q̃ſto í mol
te coſe e al uſo expedíto.
Per che ne lo argẽto, ne lo erame ſenza eſſo rectamẽte po eſ
ſere ínaurato.
Et qñ í una ueſte e itexuto lo auro, & eſſa ueſte cõtríta ꝑ la uetuſtate
nõ había lo uſo honeſto, lí pãní lí fíctílíj uaſí ipoſítí ſopra lo foco ſe cõbureno, eſſo
cínere ſí cõgetta í laꝗ̃, &
i eſſa ſe ípone lo argẽto uíuo. Ma eſſo ogníuna dí ꝗ̃lle píco
le partícule dí auro le repíglía i ſe, &
le cõſtringe a coadunarſe cõ eſſo, ma laꝗ̃ deſuſa
cõ eſſo ín uno pãno ſe ín funde, &
iuí cõ le mane ſí p̃me, lo argento uíuo ꝑ lo líquore
dí fora díſcurre ꝑ le rarítate díl pãno, ꝑ eſſa cõpreſſione lo auro conſtrícto puro íuí
íntro fu trouato.
***De la tẽperatura del mínío. # Cap. IX.
ADeſſo retornaro a la tẽperatura del mínío. Perche eſſe glebe qñ elle ſon ari-
de ſono píſtate ín le píle de ferro, &
ſe molliſſeno, & cõ le ſpeſſe lauature &
cocture, coſí ſe ꝑfíceno che aduẽgano lí colorí.
Adũcha qñ ꝑſte ſerano ca-
uate fora, alhora el mínío ꝑ la relíctíõe del argẽto uíuo, q̃le naturale uirtu i ſe haue-
ra hauute, le abãdona &
ſí effíce de tenera natura & de forze debíle. Et coſí qñ ín le
expolítíõe de lí cõclauíj ſopra lí paríetalí tectoríj eíducto, ſta ꝑmanẽte ſenza uítíj ín
ſuo colore.
Ma í lí locí aꝑtí, cíoe i lí píſtílíj, aut exedre, aut i altrí locí de ſímíle gene
ratíõe, doue íl ſole &
la luna lí poſſa íntromettere lí ſplẽdorí & lí ſoí radíj, qñ íl loco
da eſſi fu tocato, el ſe uítía, &
ꝑ la amíſſa uírtu del colore ſe denígra. Et coſí cõe mol
tí altrí, &
anchora Faberío ſcríba, habíãdo uoluto hauere nel mõte Auẽtíno una ca
ſa elegãtemẽte expolíta, tuttí lí paríetí ín lí ꝑíſtílíj pínſe de mínío, lí ꝗ̃lí paríetí dopoí
trẽta gíorní ſon factí de ínuenuſto &
uarío colore. Per tãto ſubíto lí dete da eſſerglí
pínctí altrí colorí.
Ma ſí alcuno ſera ſtato píu ſubtíle, & haucra uoluto la expolítíõe
míníacea reteníre íl ſuo colore, qñ lo paríete ſera expolíto &
ſecco, alhora la cera pu
nícea dal foco lí q̃facta cõ un poco de oleo tẽperata cõ il penículo de ſeta ſía ſopra ín
ducta.
Dopoí cõ lí carboní cõpoſítí i lo ferreo ua ſe eſſa cera molto bene cõ lo paríete
reſcal dandoſí ſí cõſtrínga a ſudare, &
ſía facto ꝑ modo che ſía ꝑequata. Dopoí cõ la
cãdela &
cõ lí línteí purí ſía ſubígata, ſí cõe le nude ſculpture marmoree ſon curate.
Ma q̃ſta í greco καὓ{οι}ς ſi díce. Coſí la loríca de la punícea cera obſtãte nõ patíſſe ne íl
ſplẽdore de la Luna, ne lí radíí del Sole lãbẽdo eríꝑe il colore da eſſe polítíõe.
Ma q̃l
le offície che ſon ſta i lí metallí de lí Epheſíj, adeſſo ꝑ q̃ſto ſon traíecte a Roma, che q̃
ſta generatíõe de tal uena dopoí e ſta trouata i leregíõe de Híſpanía, da le ꝗ̃le regíõe
le glebe de lí metallí ſon portate, &
ꝑ lí publícaní i Roma ſon curate. Ma eſſe officí-
ne ſon íntra la Ede de la dea Flora, &
dí Quíríno. Ma íl mínío fu uítíato cõ la calce
admíſta.
Per tãto ſí alcuno uora exꝑímẽtare q̃llo eſſere ſenza uítío, coſí ſara da fare.
Sía tolto una lamína dí ferro, í eſſa ſía ipoſíto il mínío, al foco ſía collocato íſíno che
la lamína ſía cãdẽte, qñ dal cãdor̃ íl color ſera ímutato, &
ſera atro, dal foco ſía tolta
la lamína, &
ſí refrígerato ſí reſtítucra ín lo ſuo prímarío colore, eſſere ſenza uítío

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index