2018QVÆST. PROOEMIALIVM,
fibi ipſi aliquem excogitant in otio ludum:
ſic illi à negotijs publicis tã-
quam ab opere, aut temporibus excluſi, aut voluntate ſua feriati, totos
ſe, alij ad Poetas, alij ad Geometras, alij ad muſicos contulerunt: alij e-
tiam, vt Dialectici, nouum ſibi ipſi ſtudium, ludumq́ ue pepererunt. His
non obſtat, quòd Plato in Philebo ſcripſerit artes omnes fluere à Mathe
maticis, quaſi Mathematicę reliquas artes antecedant. Nihil enim aliud
his verbis indicare voluit, quàm in omnibus diſciplinis eſſe aliquid Ma-
thematicum, ſaltem ſecundùm analogiam, & ſimilitudinem, ſine quo il-
læ non conſtarent, videlicet, numerum, menſuram, proportionem.
quam ab opere, aut temporibus excluſi, aut voluntate ſua feriati, totos
ſe, alij ad Poetas, alij ad Geometras, alij ad muſicos contulerunt: alij e-
tiam, vt Dialectici, nouum ſibi ipſi ſtudium, ludumq́ ue pepererunt. His
non obſtat, quòd Plato in Philebo ſcripſerit artes omnes fluere à Mathe
maticis, quaſi Mathematicę reliquas artes antecedant. Nihil enim aliud
his verbis indicare voluit, quàm in omnibus diſciplinis eſſe aliquid Ma-
thematicum, ſaltem ſecundùm analogiam, & ſimilitudinem, ſine quo il-
læ non conſtarent, videlicet, numerum, menſuram, proportionem.
Qui autem fuerint primi artium inuentores, refert Diuus Athanaſius
11Trimi ar-
num inuẽ-
res. 22Clem. Al.
Ioſepb.
Heliod.
Strabo.
Plin.
Polyd.
Diodor.
Euſeb. Orat. contra Idola, Clemés Alex. 1. Stromatum, Ioſephus 1. antiq. cap. 2.
Heliodorus lib. 2. Strabo. vltimo Geog. Plinius lib. 7. Natural. hiſtor. cap.
56. Polydorus in lib. de inuent. rerum, Diodorus lib. 2. antiq. cap. 2. & alij.
Euſebius de præpar. Euang. lib. 1. cap. 2. & lib. 11. cap. 1.
11Trimi ar-
num inuẽ-
res. 22Clem. Al.
Ioſepb.
Heliod.
Strabo.
Plin.
Polyd.
Diodor.
Euſeb. Orat. contra Idola, Clemés Alex. 1. Stromatum, Ioſephus 1. antiq. cap. 2.
Heliodorus lib. 2. Strabo. vltimo Geog. Plinius lib. 7. Natural. hiſtor. cap.
56. Polydorus in lib. de inuent. rerum, Diodorus lib. 2. antiq. cap. 2. & alij.
Euſebius de præpar. Euang. lib. 1. cap. 2. & lib. 11. cap. 1.
VTERQVE ordo, traditionis ſcilicet, & dignitatis reliquarum
artium à Dialectica accuratè expoſitus eſt in proœmio Phyſi-
corum, quo loco (ijs artibus, quæ ad ſermonem ſpectant, pręter-
miſsis) is doctrinæ ordo conſtituitur, vt primò tradatur Mathe-
33Priùs tra-
denda Ma-
thematica,
dein Pby-
ſica, tertiò
Ethica, vl-
timò Meta
pbyſica. matica, ſecundò Phyſiologia, tertiò Moralis doctrina, quartò Metaphy-
ſica. Quod ita ferè ibidem probatur. Mathematica multò minorem re-
quirit experientiam, quàm cæteræ, cum in rebus cognitu facilioribus, &
vicinioribus ſenſui verſetur, vnde Plato in 7. de Repub. vocat Mathema-
ticas pręexercitationes ad alias ſcientias; & Ariſtoteles in 6. Ethic. cap.
8. docet puerum fieri poſſe Mathematicum, ſapientem autem, id eſt, Phy
ſiologum, Moralem, aut Metaphyſicum, non poſſe. Deinde cognitio earũ
rerum, quę ad componendam morum diſciplinam attinent, plus indicij,
maturiorem experientiam, & magis diuturnam conſuetudinem, paca-
tioremq́ ue animum exigit, quàm notitia rerum Phyſicarum; ergo priùs
danda eſt opera Naturali; quàm Morali ſcientię: ſed vtraq́ ue ante Meta-
44Tbeologia
poſt natu-
rales diſci-
plinas ad-
diſcenda.
Ordin ig
nitatis p
us trader
da Meta
pbyſi. d
ſtea Ma
denique ſ
entia Mo
ralis. phyſicam addiſcenda eſt, quia hęc vt res maximè reconditas, & à ſenſu
abiunctas contemplatur, ita extremo loco adhibenda eſt. Si tamen ad ſa
cram Theologiam comparationem extendas, conſtat eam vltimò addiſ
cendam; ſiquidem humanæ diſciplinæ, quaſi gradus quidã ſunt, per quos
humana mens ad altiſsimam illam diuinarum rerum cognitionem, & in-
telligentiam, quam ſacra Theologia profitetur, aſcendit. Hæc de ordine
doctrinę, ſeu traditionis Artium.
artium à Dialectica accuratè expoſitus eſt in proœmio Phyſi-
corum, quo loco (ijs artibus, quæ ad ſermonem ſpectant, pręter-
miſsis) is doctrinæ ordo conſtituitur, vt primò tradatur Mathe-
33Priùs tra-
denda Ma-
thematica,
dein Pby-
ſica, tertiò
Ethica, vl-
timò Meta
pbyſica. matica, ſecundò Phyſiologia, tertiò Moralis doctrina, quartò Metaphy-
ſica. Quod ita ferè ibidem probatur. Mathematica multò minorem re-
quirit experientiam, quàm cæteræ, cum in rebus cognitu facilioribus, &
vicinioribus ſenſui verſetur, vnde Plato in 7. de Repub. vocat Mathema-
ticas pręexercitationes ad alias ſcientias; & Ariſtoteles in 6. Ethic. cap.
8. docet puerum fieri poſſe Mathematicum, ſapientem autem, id eſt, Phy
ſiologum, Moralem, aut Metaphyſicum, non poſſe. Deinde cognitio earũ
rerum, quę ad componendam morum diſciplinam attinent, plus indicij,
maturiorem experientiam, & magis diuturnam conſuetudinem, paca-
tioremq́ ue animum exigit, quàm notitia rerum Phyſicarum; ergo priùs
danda eſt opera Naturali; quàm Morali ſcientię: ſed vtraq́ ue ante Meta-
44Tbeologia
poſt natu-
rales diſci-
plinas ad-
diſcenda.
Ordin ig
nitatis p
us trader
da Meta
pbyſi. d
ſtea Ma
denique ſ
entia Mo
ralis. phyſicam addiſcenda eſt, quia hęc vt res maximè reconditas, & à ſenſu
abiunctas contemplatur, ita extremo loco adhibenda eſt. Si tamen ad ſa
cram Theologiam comparationem extendas, conſtat eam vltimò addiſ
cendam; ſiquidem humanæ diſciplinæ, quaſi gradus quidã ſunt, per quos
humana mens ad altiſsimam illam diuinarum rerum cognitionem, & in-
telligentiam, quam ſacra Theologia profitetur, aſcendit. Hæc de ordine
doctrinę, ſeu traditionis Artium.
Ordine autem dignitatis, & pręcellentię, qui partim conſideratur ex
re, quam ſcientiæ tractant, partim ex modo tractandi, primo loco con-
ſtituitur Metaphyſica, ſecundo Phyſiologia, tertio Mathematica, quar-
to Moralis ſcientia. Ratio eſt, quia tres priores ſunt ſpeculatiuæ, poſtre
ma practica; ſcientię verò ſpeculatiuæ, cum propter ſe expetantur, no-
biliores ſunt, quàm practicę, quarum dignitas ex actione dependet: inter
ipſas verò contemplatiuas ideò primum excellentiæ gradum occupat
re, quam ſcientiæ tractant, partim ex modo tractandi, primo loco con-
ſtituitur Metaphyſica, ſecundo Phyſiologia, tertio Mathematica, quar-
to Moralis ſcientia. Ratio eſt, quia tres priores ſunt ſpeculatiuæ, poſtre
ma practica; ſcientię verò ſpeculatiuæ, cum propter ſe expetantur, no-
biliores ſunt, quàm practicę, quarum dignitas ex actione dependet: inter
ipſas verò contemplatiuas ideò primum excellentiæ gradum occupat