- Commentarii Collegii Conimbricensis e Societate Jesu. In universam dialecticam Aristotelis Stagirita

Scan	Original
21	19
22	20
23	21
24	22
25	23
26	24
27	25
28	26
29	27
30	28
31	29
32	30
33	31
34	32
35	33
36	34
37	35
38	36
39	37
40	38
41	39
42	40
43	41
44	42
45	43
46	44
47	45
48	46
49	47
50	48

2321QVÆST. IIII. ARTICVL. I. ſententiam conſirmare; nam Logica deriuatur à Græco nomine λ\’ογος, vt
docent Alexander præſatione in Priora, Porphyrius in Prædicam. Ariſt.
cap. 15. Simplicius ibidẽ, in definitione æquiuocorum, Ammonius in pri
mum Periher. cap. I. λ\’ογος verò etſi alia habeat ſignificata, præcipuum
tamen eſt ratio, ſeu diſcurſus, ex quo deducta eſt Logica, quæ eſt ars ra-
tiocinandi; quam denominationem non accipiet à quauis ratiocinatio-
ne, ſed à præcipua, quæ eſt ſyllogiſtica, & demonftratiua. Liberè tamen
aſſumitur hanc Logicæ appellationem ab eo tantùm ſigniſicato deduci,
quo λ\’ογος dicit ratiocinationem demonſtratiuam, eàdemq́ ue facilitate
quis exiſtimabit à toto ſignificato, ideſt, ab omni diſcurſu deriuari, quod
ſecit Diogenes Laertius in vita Ariſtotelis, vbi Logicam accipit pro to-
11Diogen.
Lart. ta doctrina diſcurrendi, Dialecticam verò eius partem eſſicit, nimirùm,
quia credit eſſe facultatem ex ſolis probabilibus diſſerendi.

Quanuis hic vocabulorum vſus priſcis temporibus magna ex parte
22Tota ars
diſſerẽdiv-
troque vo-
cabulo, Lo-
gica, ſcili-
cet, vel Dia
lectica ſig-
nificatur. obſeruatus ſuerit; hodie tamen Philoſophorum conſuetudo obtinuit, vt
vtrumque vocabulum pro tota arte diſſerendi permixtim vſurpetur; nec
ſanè immeritò, cùm Cicero eandem vtrique interpretationem adhibeat,
33Cicere. & promiſcuè totam hanc artem modò vno, modò altero nomine expri-
mat; nam libro deFato ait, Logicam eſſe diligentem rationem diſſerendi;
quod repetit in libro de ſinib. his verbis. Iam in altera Philoſophiæ par-
te, quę eſt quærendi, ac diſſerendi, quæ λογικ\’μ dicitur, Epicurus planè iner
mis, ac nudus eſt. Paulò poſt eandem artem vocat Dialecticam; Dialecti-
cam, inquit, contemnit Epicurus, quæ vna continet omnem, & proſpiciẽ-
di quid in quaque re ſit, ſcientiam, & iudicandi qualequidque, ac ratione
& via diſputandi; idem ſæpè habet in libr. Academ. & Tuſculan. quæſt. &
de Oratore. Ariſtoteles etiam primo libro Rhetoricæ Dialecticam ac-
cipit pro tota arte, cum ait omnem Syllogiſmorum doctrinam ad totam
Dialecticam, aut ad aliquam eius partem ſpectare. Logicam verò nun-
quam eo ſenſu vſurpauit; ſed nec pro vlla huius artis portione accipit; vt
poſt alios obſeruauit Bernardus Mirandulanus libr. 8. ſuæ apologię. ſect.
10. quam ob cauſam Petrus Fonſeca lib. 2. Metaph. cap. 3. q. I. ſect. 2. ait ſe
44Bern.
Mirand.
Fonſeca. libentiùs vti nomine Dialecticæ, quàm Logicæ.

Verùm cum Dialectica à diſſerendo deducatur, neceſſe eſt oſrenda-
mus verbi (diſſerere) non eſſe illam tantùm ſignificationem, quæ in con-
55Quid apud
Dialecti-
cos ſignifi-
cetnerbum
Diſſerere. ſtituendo vocabulorum diſcrimine adducta eſt, ſed hanc etiam, ex qua
nomen totius artis deriuatur. Igitur diſſerere aliquando idem eſt, ac ſer
mone vti, vt apud Platonem in priori Alcibiade, & Ariſtotelem 4. Meta-
66Plate.
Ariſte. phyſ. cap. 4. cum ait. Sublata nominum ſigniſicatione ipſum quoque
δίαλ\~’εγεςτα\’ι, id eſt
ipſe etiam ſermonis vſus hominum inter ipſos, &
vniuſcuiuſque ſecum, ſublatus eſt. Aliquando idem eſt ac probabiliter
diſputare, vt apud Ciceronem loco de Natur. Deor. citato, & apud Ari-
77Tullius. ſtotel. ſæpè in libris præſertim Topic. Tertiò idem valet, atq́ ue argumẽ-
tari, Cicero. I. de finib. Argumentandum, & accuratè diſſerendum, & ra-
tionibus conquiſitis de voluptate, & dolore diſputandum putant. Quar-
tò deniq́ ue ſumitur diſſerere pro eo, quod eſt aliquid ignotum ex ijs, quę
nota ſunt, oratione patefacere, ſiue id fiat argumentatione, vt in tertio
ſignificato: ſiue definitione, aut diuiſione. Cicero I. Academic. quæſt. Ni-
il definiunt, nihil partiuntur, nihil apta interrogatione concludunt, nul-

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
21	19
22	20
23	21
24	22
25	23
26	24
27	25
28	26
29	27
30	28
31	29
32	30
33	31
34	32
35	33
36	34
37	35
38	36
39	37
40	38
41	39
42	40
43	41
44	42
45	43
46	44
47	45
48	46
49	47
50	48

Scan	Original
21	19
22	20
23	21
24	22
25	23
26	24
27	25
28	26
29	27
30	28
31	29
32	30
33	31
34	32
35	33
36	34
37	35
38	36
39	37
40	38
41	39
42	40
43	41
44	42
45	43
46	44
47	45
48	46
49	47
50	48

Scan	Original
21	19
22	20
23	21
24	22
25	23
26	24
27	25
28	26
29	27
30	28
31	29
32	30
33	31
34	32
35	33
36	34
37	35
38	36
39	37
40	38
41	39
42	40
43	41
44	42
45	43
46	44
47	45
48	46
49	47
50	48