2624QVÆST. PRO OEMIALIVM
buendus eſt vſus diſſerendi ex probabilibus.
Nec proptereà timendun
eſt (quod pro altera quæſtionis parte obiectum erat) ne reliquæ ſcicntiæ
inopes maneant, ſi omni doctrina probabili denudentur; quoniam Diale-
ctica omnium famula adminiſtraq́ ue cum ſit, non cenſetur alienas effi-
cere ab alijs ſcientijs eas opiniones, quas vt proprias colit, quemadmo-
dum nec opes, famulorum opera comparatæ à dominorum facultatibus
alienæ cenſentur.
eſt (quod pro altera quæſtionis parte obiectum erat) ne reliquæ ſcicntiæ
inopes maneant, ſi omni doctrina probabili denudentur; quoniam Diale-
ctica omnium famula adminiſtraq́ ue cum ſit, non cenſetur alienas effi-
cere ab alijs ſcientijs eas opiniones, quas vt proprias colit, quemadmo-
dum nec opes, famulorum opera comparatæ à dominorum facultatibus
alienæ cenſentur.
Oppones.
Materia probabilis proptereà nullius ſcientiæ eſt propria,
11Obiectio. quia ſcientia eſt certa, firmaq́ ue cognitio, quæ de materia probabili ha-
beri non poteſt: ſed Dialectica eſt etiam vera ſcientia; ergo nequit ad il-
lam ſpectare forma in materia probabili exercita, atq́ ue adeò nec totus
diſſerendi vſus; ſiquidem ex eo nulla ſcientifica cognitio, ſed opinatiua
22Diluitur ar
gumentum tantùm reſultat. Reſpondetur diſtinguendo conſequens; ſi enim infe-
rat illas probabiles ſententias non eſſe proprias Dialecticæ, quatenùs
ſcientia eſt; verũ infert; nos enim haud aſſerimus Dialecticam vtentem,
ad quam vſus pertinet, eſſe propriè ſcientiam; ſi verò ex eo, quòd præfatę
propoſitiones non ſunt ſcientificæ, colligat nullatenùs ad Dialecticam
ſpectare: neganda eſt, quia forma diſſerendi, quæ in illis viſitur, eſt pro-
pria Dialecticæ & ab ea quatenus ſcientia eſt, demonſtrata, quòd ſatis
eſt, vt huic ſcientiæ abſolutè attribuantur.
11Obiectio. quia ſcientia eſt certa, firmaq́ ue cognitio, quæ de materia probabili ha-
beri non poteſt: ſed Dialectica eſt etiam vera ſcientia; ergo nequit ad il-
lam ſpectare forma in materia probabili exercita, atq́ ue adeò nec totus
diſſerendi vſus; ſiquidem ex eo nulla ſcientifica cognitio, ſed opinatiua
22Diluitur ar
gumentum tantùm reſultat. Reſpondetur diſtinguendo conſequens; ſi enim infe-
rat illas probabiles ſententias non eſſe proprias Dialecticæ, quatenùs
ſcientia eſt; verũ infert; nos enim haud aſſerimus Dialecticam vtentem,
ad quam vſus pertinet, eſſe propriè ſcientiam; ſi verò ex eo, quòd præfatę
propoſitiones non ſunt ſcientificæ, colligat nullatenùs ad Dialecticam
ſpectare: neganda eſt, quia forma diſſerendi, quæ in illis viſitur, eſt pro-
pria Dialecticæ & ab ea quatenus ſcientia eſt, demonſtrata, quòd ſatis
eſt, vt huic ſcientiæ abſolutè attribuantur.
His ad hunc modum explicatis:
duę tantùm ſuperſunt difficultates eno
33Excitantur
duædifficul
tates. dandæ. Prima, an Dialectica ratione totius artis ſit vtens, & docens, an
verò vna tantùm pars doceat, alia vtatur? Secunda vtrùm Dialectica
docens, & vtens, non modò ſint diſtincti actus, ſed etiam diuerſi habitus?
Ratio primæ diſſicultatis eſt, quia Dialectica ſecundùm omnes ſuas par-
tes eſt practica, ac proinde habet illos duos actus, quos omni habitui pra
ctico reſpondère diximus; ergo ratione totius artis continet vſum, & do-
ctrinam. Aliunde verò vſus diſſerendi demonſtratiuus non eſt diſtinctus
ab ea ſcientia, in qua reperitur, vt dictum eſt; reliquæ autem Dialecticæ
partes, excepta Topica, ſunt demonſtratiuæ; ergo in ſola Topica diſtin-
guendus eſt vſus à doctrina. Propter primam rationem affirmant aliqui
44Aliorum
ſolutio,
reſponſio. Dialecticam ſecundùm omnes ſuas partes eſſe vtentem, & docẽtem. Qui
conſequenter docent, illum quoq́ ue vſum, qui viſitur in materia neceſſa-
ria Dialecticæ, (quo nimirùm ſuas eſſentiales definitiones, diuiſiones, &
argumentationes perficit) diſtinguendum eſſe à doctrina. Alij propter ſe-
cundam, volunt ſolam partem Topicam eſſe vtentem, & non docentem:
Analyticam verò docentem, & non vtentem.
33Excitantur
duædifficul
tates. dandæ. Prima, an Dialectica ratione totius artis ſit vtens, & docens, an
verò vna tantùm pars doceat, alia vtatur? Secunda vtrùm Dialectica
docens, & vtens, non modò ſint diſtincti actus, ſed etiam diuerſi habitus?
Ratio primæ diſſicultatis eſt, quia Dialectica ſecundùm omnes ſuas par-
tes eſt practica, ac proinde habet illos duos actus, quos omni habitui pra
ctico reſpondère diximus; ergo ratione totius artis continet vſum, & do-
ctrinam. Aliunde verò vſus diſſerendi demonſtratiuus non eſt diſtinctus
ab ea ſcientia, in qua reperitur, vt dictum eſt; reliquæ autem Dialecticæ
partes, excepta Topica, ſunt demonſtratiuæ; ergo in ſola Topica diſtin-
guendus eſt vſus à doctrina. Propter primam rationem affirmant aliqui
44Aliorum
ſolutio,
reſponſio. Dialecticam ſecundùm omnes ſuas partes eſſe vtentem, & docẽtem. Qui
conſequenter docent, illum quoq́ ue vſum, qui viſitur in materia neceſſa-
ria Dialecticæ, (quo nimirùm ſuas eſſentiales definitiones, diuiſiones, &
argumentationes perficit) diſtinguendum eſſe à doctrina. Alij propter ſe-
cundam, volunt ſolam partem Topicam eſſe vtentem, & non docentem:
Analyticam verò docentem, & non vtentem.
Cæterùm vtraq́ ue hæc ſententia à vero deflectit, altera per exceſſum,
55Reſponſic-
nis traditœ
à perit
tramite d
flexus. altera per defectum. Prima namque diſſerendi vſum plùs æquo extendit.
Secunda doctrinam nimirùm contrahit. Primùm ſic oſtenditur. V ſus diſ-
ſerendi in materia Logicæ neceſſaria non magis differt à doctrina Logi-
ca, quàm ille, qui verſatur in materijs aliarum ſcientiarum ab ipſis ſcié-
tijs: ſed in alijs nemo diſtinguit vſum à doctrina; ergo neque in Logica.
Secundum probatur. In parte Topica dantur vera præcepta artis, veræ
etiam demonſtrationes, quibus aperitur modus inueſtigandi medium ad
ſyllogiſmos probabiles, & via ad eoſdem aptè conſiciendos, imò de ijſdẽ
ſyllogiſmis demonſtratur, vt propria paſsio, quòd opinionem gig
quod proprium eſt artis, & doctrinæ Quare negandum non eſt partem
55Reſponſic-
nis traditœ
à perit
tramite d
flexus. altera per defectum. Prima namque diſſerendi vſum plùs æquo extendit.
Secunda doctrinam nimirùm contrahit. Primùm ſic oſtenditur. V ſus diſ-
ſerendi in materia Logicæ neceſſaria non magis differt à doctrina Logi-
ca, quàm ille, qui verſatur in materijs aliarum ſcientiarum ab ipſis ſcié-
tijs: ſed in alijs nemo diſtinguit vſum à doctrina; ergo neque in Logica.
Secundum probatur. In parte Topica dantur vera præcepta artis, veræ
etiam demonſtrationes, quibus aperitur modus inueſtigandi medium ad
ſyllogiſmos probabiles, & via ad eoſdem aptè conſiciendos, imò de ijſdẽ
ſyllogiſmis demonſtratur, vt propria paſsio, quòd opinionem gig
quod proprium eſt artis, & doctrinæ Quare negandum non eſt partem