- Commentarii Collegii Conimbricensis e Societate Jesu. In universam dialecticam Aristotelis Stagirita

Scan	Original
21	19
22	20
23	21
24	22
25	23
26	24
27	25
28	26
29	27
30	28
31	29
32	30
33	31
34	32
35	33
36	34
37	35
38	36
39	37
40	38
41	39
42	40
43	41
44	42
45	43
46	44
47	45
48	46
49	47
50	48

2725QVÆST. IIII. ARTICVL. II. Topicam continere etiam doctrinam. Quod pari modo aſſerendum eſt de
parte Sophiſtica; continet enim vera pręcepta ad Sophiſmata detegẽda, &
demõſtrationes, quibꝰ euidẽter cõcluditur Elẽchos deceptionẽ generare.
11Enodatur
prima dif-
ficultas.

Vera igitur ſententia eſt inter has media. Quã perſpicuè tradit D. Tho-
mas 4. Methaphy. lect. 4. & recipiunt communiter Recentiores: nimirùm
Dialecticam eſſe docentem, ratione totius artis; vtentem verò, ratione ſo
lius partis Topicæ. Quæ ex dictis ſufficienter cõfirmata eſt; diximus enim
nullam eſſe in Dialectica partem, quæ aliquid more artis non doceat, aut
certè docere poſsit; & ſolam partem Topicam docere, quo pacto ex pro-
babilibus diſſerendum ſit; quare cum vſus à doctrina non differat, niſi in
materia probabili: perípicuum eſt, & totam Dialecticam eſſe docentem,
& ſolam partem Topicam in vtentem, & docentem diſpertiendam eſſe.
Nec rationes in vtramq́ ue partem adductæ aliud concludunt.

Circa ſecundam difficultatem de diſcrimine interLogicam vtentem, &
22Enuclea-
tur 2. diffi-
cultas. docentẽ quòad a ctus nulla eſt controuerſia, nam actus docentis eſt præce
ptum, & regula extruendi aliquem diſſerendi modum: a ctus verò vtẽtis eſt
ipſa modi extructio. Quę perſpicuè inter ſe diſcriminãtur. Quoad habitus
eſt tota contentio; ac pleriq́ ex Recentioribus arbritrantur diuerſos eſſe
habitus vtriuſq́ ue Dialecticæ quod ita confirmant. Dialectica docens eſt
habitus ſcientificus, ſeu collectio habituum, vnam ſcientiã conſtituentiũ:
ſed Dialectica vtens eſt habitus opinatiuus, ſeu multarum opinionum cõ-
globatio; ergo cum idem habitus opinio, & ſciẽtia eſſe non poſsit, fieri ne-
quit, vt. vtraq́ Dialectica ſit vnus, idemq́ ue habitus. Si reſpondeas actũ diſ
ſerendi elici quidem ex habitu opinatiuo, ſed hoc non obeſſe, quominùs
idem à ſcientifico imperetur, quatenùs dum ex probabilibus diſſerimus,
normam Dialecticæ docentis obſeruamus. Vrgent id ſatis non eſſe, vt diſ-
ſerendi actus habitui imperanti ſimpliciter tribuatur, & non potius eliciẽ
ti, à quo propinquiùs attingitur: quemadmodum actus virtutum, verbi
cauſa temperantiæ, licèt à prudentia imperentur, non propterea deſunt
magis propriè, & ſimpliciter attribui temperantiæ, quam prudentiæ.

Oppoſitam ſententiã docet D. Fonſeca lib. 2. Metaph. c. 3. q. 1. ſect. 6. vnũ
33Opinie D.
Fonſecæ in
propoſita
difficultate
ap ꝓbatur. ſcilicet eſſe habitũ Dialecticæ docentis, & vtentis, officijs nõ natura diſtin
ctum; quemadmodũ differentia diuidens genus, & conſtituens ſpeciem nõ
ſunt plures, ſed vna diuerſis muneribus inſignita; nam quatenus generi ad-
ditur, eiuſq́ naturã anguſtat, diuidens appellatur; quatenùs verò exilla cõ
iunctione ſpeciẽ componit, conſtituens dicitur. Pari modo idẽ numero ha
bitus, proùt elicit propriũ actũ, quo docet modũ diſſerendi, exercet pro-
prium officiũ doctrinæ; at pro vt remotè concurrit ad confectionẽ modi
diſſerendi, quẽ dirigit, vel imperat, non exercet actũ doctrinæ, proindeq́ ue
vtẽs appellatur. Hæc ſentẽtia nõ ita explicatè proponitur ab antiquis Phi
loſophis, non eſt tamẽ ab eorũ ſenſu aliena, veritati autẽ imprimis eſt cõ-
ſentanea. Ratio eſt in prõptu. Habitus Dialecticæ vtẽtis ille eſt, cui attri-
bui poteſt forma diſſerẽdi: ſed hæc non tribuitur habitibus opinatiuis vſu
diſſerẽdi cõparatis, ſed habitui ſciẽtifico; ergo is tantũ cẽſeri poteſt Diale
ctica vtẽs. Minor patet. quia habitus opinatiui ſinguli inclinãt ad ſuũ tãtũ
aſſẽsũ circa ꝓpriũ obiectũ: ad diſpoſitionẽ verò ſyllogiſticã nihil cõducũt.
Maior, in qua rei cardo vertitur, ita ſuadetur. Vſus diſſerẽdi nõ reducitur
tẽ, niſi ratione formę, vt oſtẽsũ eſt; ergo tribuẽdus eſt habitui formã

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
21	19
22	20
23	21
24	22
25	23
26	24
27	25
28	26
29	27
30	28
31	29
32	30
33	31
34	32
35	33
36	34
37	35
38	36
39	37
40	38
41	39
42	40
43	41
44	42
45	43
46	44
47	45
48	46
49	47
50	48

Scan	Original
21	19
22	20
23	21
24	22
25	23
26	24
27	25
28	26
29	27
30	28
31	29
32	30
33	31
34	32
35	33
36	34
37	35
38	36
39	37
40	38
41	39
42	40
43	41
44	42
45	43
46	44
47	45
48	46
49	47
50	48

Scan	Original
21	19
22	20
23	21
24	22
25	23
26	24
27	25
28	26
29	27
30	28
31	29
32	30
33	31
34	32
35	33
36	34
37	35
38	36
39	37
40	38
41	39
42	40
43	41
44	42
45	43
46	44
47	45
48	46
49	47
50	48