278224M. VITRVVII
dus deduceret, ita collocauit machinationem.
Canalem ligncum ſub tigno
fixit, ibi{qúe} trochleas collocauit, per canalem lineã in angulũ deduxit, ibi{qúe}
tubulos ſtruxit, in eos pilam plumbeam per lineam demittẽdam curauit:
it a pondus cum decurrẽdo in anguſtias tubulorum premeret cœli crebri-
tatem, uehementi decurſuper fauces frequentiam cœli compreßione ſoli-
datam, extrudens in aërem patentem, offenſione et tactu ſonitus expreſ-
ſer at claritatem.
fixit, ibi{qúe} trochleas collocauit, per canalem lineã in angulũ deduxit, ibi{qúe}
tubulos ſtruxit, in eos pilam plumbeam per lineam demittẽdam curauit:
it a pondus cum decurrẽdo in anguſtias tubulorum premeret cœli crebri-
tatem, uehementi decurſuper fauces frequentiam cœli compreßione ſoli-
datam, extrudens in aërem patentem, offenſione et tactu ſonitus expreſ-
ſer at claritatem.
Ergo Cteſibius cum animaduertiſſet ex tactu cœli et expreßionibus,
11Cteſibius
hydrauli-
carum ma
chinarum
inuentor. ſpiritus uoces{qúe} naſci, his principijs uſus, hydraulicas machinas primus in
ſtituit. Item aquarum expreßiones, automata porrecti rotundationis{qúe}
machinas, multa{qúe} delitiarum genera, in his etiam horologiorum ex aqua
compar ationes explicuit. Primum{qúe} conſtituit cauum ex auro perfectum,
aut ex gemma terebrata: ea enim nec teruntur percuſſu aquæ, nec ſordes
recipiunt, ut obturentur. Nã æqualiter per id cauum influens aqua, ſub
leuat ſcaphum inuerſum (quod ab artificibus phellos ſiue tympanum dici
tur) in quo collocata regula, uerſatile tympanum denticulis æqualibus
ſunt perfecta: qui denticuli alius alium impellentes, uerſationes modicas
faciunt & motiones. Item aliæ regulæ alia{qúe} tympana ad eundem modum
dentata, quæ una motione coacta, uerſando faciunt effectus uarietates{qúe}
motionum, in quibus mouentur ſigilla, uertuntur metæ, calculi aut tona
proijciuntur, buccinæ canunt, reliqua{qúe} parerga. In his etiam, aut in co-
lumna, aut paraſtatica horæ deſcribũtur, quas ſigillum egrediens ab imo
uirgulæ ſignificat in diem totum, quarum breuitates aut creſcẽtias cuneo
rum adie ctus aut exemptus, in ſingulis diebus & menſibus, perficere co-
git. Præcluſiones aquarum ad temperandum, ita ſunt conſtitutæ. Metæ fi
unt duæ, una ſolida, altera caua ex torno, ita perfectæ, ut alia in aliam ini
re conuenire{qúe} poßit: & eadem regula laxatio earum aut coartatio effi-
ciat aut uehementem, aut lenem in ea uaſa aquæ influentem curſum. Ita
his rationibus & machinatione ex aqua, componuntur horologiorum
ad hybernum uſum collocationes. Sin autem cuneorum adiectionibus, &
detractionibus correptiones dierum, aut creſcentiæ non probabuntur, ꝙ
cunei ſæpißime uitia faciunt, ſic erit explicandum. In columella horæ
ex analemmatis tranſuerſæ deſcribantur, menſtruæ{qúe} lineæ in columella
ſignẽtur, ea{qúe} columella uer ſatilis perficiatur, uti ad ſigillum
11Cteſibius
hydrauli-
carum ma
chinarum
inuentor. ſpiritus uoces{qúe} naſci, his principijs uſus, hydraulicas machinas primus in
ſtituit. Item aquarum expreßiones, automata porrecti rotundationis{qúe}
machinas, multa{qúe} delitiarum genera, in his etiam horologiorum ex aqua
compar ationes explicuit. Primum{qúe} conſtituit cauum ex auro perfectum,
aut ex gemma terebrata: ea enim nec teruntur percuſſu aquæ, nec ſordes
recipiunt, ut obturentur. Nã æqualiter per id cauum influens aqua, ſub
leuat ſcaphum inuerſum (quod ab artificibus phellos ſiue tympanum dici
tur) in quo collocata regula, uerſatile tympanum denticulis æqualibus
ſunt perfecta: qui denticuli alius alium impellentes, uerſationes modicas
faciunt & motiones. Item aliæ regulæ alia{qúe} tympana ad eundem modum
dentata, quæ una motione coacta, uerſando faciunt effectus uarietates{qúe}
motionum, in quibus mouentur ſigilla, uertuntur metæ, calculi aut tona
proijciuntur, buccinæ canunt, reliqua{qúe} parerga. In his etiam, aut in co-
lumna, aut paraſtatica horæ deſcribũtur, quas ſigillum egrediens ab imo
uirgulæ ſignificat in diem totum, quarum breuitates aut creſcẽtias cuneo
rum adie ctus aut exemptus, in ſingulis diebus & menſibus, perficere co-
git. Præcluſiones aquarum ad temperandum, ita ſunt conſtitutæ. Metæ fi
unt duæ, una ſolida, altera caua ex torno, ita perfectæ, ut alia in aliam ini
re conuenire{qúe} poßit: & eadem regula laxatio earum aut coartatio effi-
ciat aut uehementem, aut lenem in ea uaſa aquæ influentem curſum. Ita
his rationibus & machinatione ex aqua, componuntur horologiorum
ad hybernum uſum collocationes. Sin autem cuneorum adiectionibus, &
detractionibus correptiones dierum, aut creſcentiæ non probabuntur, ꝙ
cunei ſæpißime uitia faciunt, ſic erit explicandum. In columella horæ
ex analemmatis tranſuerſæ deſcribantur, menſtruæ{qúe} lineæ in columella
ſignẽtur, ea{qúe} columella uer ſatilis perficiatur, uti ad ſigillum
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib