365AQVAEDVCTIBVS ROM. LIB. II.
intulerunt, ac poſt determinata neceſſaria loca rurſus eum agrum uen
diderunt, ut in ſuis finibus proprium ius tam Reſpublica quàm priuata
haberet. Plerique tamẽ non contentioccupaſſe fines, ipſis ductibus ma-
nus attulerunt per ſemitas ſolut as paßim, & rurſus ius aquarum impe
tratum habent, aquarij quantulacunq; beneficio occaſione ad expu-
gnandos nunc abutuntur. Quid porrò fieret, ſinon uniuerſa iſta dili-
gentißima lege prohiberentur, pœna{qúe} non mediocris contumacibus
intentaretur? Quæ ſubſcripſihæc ſunt uerba legis: T. Quintius Cri-
ſpinus COSS. populum iurerogauit, populus{qúe} iure ſciuit in foro pro
roſtris ædis Diui Iulij Po. Ro. & Iulias tribui Sergia principium fuit
pro tribus ſex. L. F. Varro. Quicunq; poſt hanc legemrogatam ri-
uos, ſpecus, fornices, fiſtulas, caſtella, tubulos, lacus aquarum publica-
rum, quæ ad urbem ducuntur, earumue quam ſciens dolo malo for aue-
rit, ruperit, forare, rumperéue curauerit, peiorémue fecerit, quo mi-
nus ea aqua earúmue quà in urbem Romamire, cadere, flui, peruenire,
duci poßint, quóue minus in urbe Roma, & in his ædifiijs quæ urbi
continentia ſunt, erunt, in his{qúe} hortis, prædijs, locis, quorum horto-
rum, prædiorum, locorum dominis, poſſeſſoribus, V. F. aqua data uel
attributa est, uel erit, ut ſaliat, diſtribuatur, diuidatur, in caſtella, lacus
immittatur, is P. R. c. milia dare damnas eſto: & qui clàm quid eorum
ita fecerit, id omne ſarcire, reficere, reſtituere, ædificare, ponere & ce
lare, demoliri damnas eſto, ſine dolo malo. Atq; ita omnino, ut quicunq;
curator aquarum est, erit, ſicurator aquarum est uel erit, tum is Præ-
tor, qui inter ciues & peregrinos ius dicit, mulctam pignoribus cogito,
coërcito, ei{qúe} cur atori, aut ſicurator non erit, tum ei Prætorieo nomi-
ne cogere & coërcere, mulctæ dicendæ, ſiue pignoris capiendi ius, pote
ſtas{qúe} eſto. Si quid eorum ſeruus fecerit, dominus eius centum milia po-
pulo det. Si quis circa riuos, ſpecus, fornices, fiſtulas, tubulos, caſtella,
lacus aquarum publicarum, qua ad urbem Romam ducuntur & ducen
tur, terminatus ſteterit, neq; quis eo loco poſt hãc legem rogatam quid
opponit, molit, opſepit, figit ſtatuit, ponit, collocat, arat, ſerit, neue in
eum locum quid immittit, præter{qúe} eorum faciendorum reponendorum
cauſa præterquàm quidem hac lege licebit, oportebit. Qui aduerſus
diderunt, ut in ſuis finibus proprium ius tam Reſpublica quàm priuata
haberet. Plerique tamẽ non contentioccupaſſe fines, ipſis ductibus ma-
nus attulerunt per ſemitas ſolut as paßim, & rurſus ius aquarum impe
tratum habent, aquarij quantulacunq; beneficio occaſione ad expu-
gnandos nunc abutuntur. Quid porrò fieret, ſinon uniuerſa iſta dili-
gentißima lege prohiberentur, pœna{qúe} non mediocris contumacibus
intentaretur? Quæ ſubſcripſihæc ſunt uerba legis: T. Quintius Cri-
ſpinus COSS. populum iurerogauit, populus{qúe} iure ſciuit in foro pro
roſtris ædis Diui Iulij Po. Ro. & Iulias tribui Sergia principium fuit
pro tribus ſex. L. F. Varro. Quicunq; poſt hanc legemrogatam ri-
uos, ſpecus, fornices, fiſtulas, caſtella, tubulos, lacus aquarum publica-
rum, quæ ad urbem ducuntur, earumue quam ſciens dolo malo for aue-
rit, ruperit, forare, rumperéue curauerit, peiorémue fecerit, quo mi-
nus ea aqua earúmue quà in urbem Romamire, cadere, flui, peruenire,
duci poßint, quóue minus in urbe Roma, & in his ædifiijs quæ urbi
continentia ſunt, erunt, in his{qúe} hortis, prædijs, locis, quorum horto-
rum, prædiorum, locorum dominis, poſſeſſoribus, V. F. aqua data uel
attributa est, uel erit, ut ſaliat, diſtribuatur, diuidatur, in caſtella, lacus
immittatur, is P. R. c. milia dare damnas eſto: & qui clàm quid eorum
ita fecerit, id omne ſarcire, reficere, reſtituere, ædificare, ponere & ce
lare, demoliri damnas eſto, ſine dolo malo. Atq; ita omnino, ut quicunq;
curator aquarum est, erit, ſicurator aquarum est uel erit, tum is Præ-
tor, qui inter ciues & peregrinos ius dicit, mulctam pignoribus cogito,
coërcito, ei{qúe} cur atori, aut ſicurator non erit, tum ei Prætorieo nomi-
ne cogere & coërcere, mulctæ dicendæ, ſiue pignoris capiendi ius, pote
ſtas{qúe} eſto. Si quid eorum ſeruus fecerit, dominus eius centum milia po-
pulo det. Si quis circa riuos, ſpecus, fornices, fiſtulas, tubulos, caſtella,
lacus aquarum publicarum, qua ad urbem Romam ducuntur & ducen
tur, terminatus ſteterit, neq; quis eo loco poſt hãc legem rogatam quid
opponit, molit, opſepit, figit ſtatuit, ponit, collocat, arat, ſerit, neue in
eum locum quid immittit, præter{qúe} eorum faciendorum reponendorum
cauſa præterquàm quidem hac lege licebit, oportebit. Qui aduerſus