3836QVÆST. PROOEMIALIVM.
Ad tertium conceſſo illo diſcrimine, inter ſcientiam practicam, & ſpe-
11Diluitur 3.
arg. culatiuam, negandum eſt Dialecticam præcipuè curare reſolutionem ſui
obiecti in principia, ex quibus conſtat. Licèt enim aliquas eius partes di-
ſtinguendo pertractet, vt Vniuerſale, Terminum, Propoſitionem, & c. Hæc
tamen omnia idcirco expendit, vt aptum diſſerendi modum conficiat. Li-
22Apbrodiſ.
Damaſc. bri verò reſolutorij, ſi Aphrodiſæo, & Damaſceno credimus, non habent
eam appellationem ex eo quòd doceant ſyllogiſmos ad ſua principia re-
uocare, ſed ſyllogiſmos imperfectos ad perfectos reducere: velut Hiero-
nymus Burana commentatur: vt vno verbo comprehendatur compoſitio,
33Burana. quam Dialectica primariò intendit, & reſolutio, quam non penitus con-
temnit. Qui enim ſcit artefactum reloluere, neceſſe eſt, vt priùs ſciuerit
componere, quod de ſcientifica reſolutione intelligendum eſt.
11Diluitur 3.
arg. culatiuam, negandum eſt Dialecticam præcipuè curare reſolutionem ſui
obiecti in principia, ex quibus conſtat. Licèt enim aliquas eius partes di-
ſtinguendo pertractet, vt Vniuerſale, Terminum, Propoſitionem, & c. Hæc
tamen omnia idcirco expendit, vt aptum diſſerendi modum conficiat. Li-
22Apbrodiſ.
Damaſc. bri verò reſolutorij, ſi Aphrodiſæo, & Damaſceno credimus, non habent
eam appellationem ex eo quòd doceant ſyllogiſmos ad ſua principia re-
uocare, ſed ſyllogiſmos imperfectos ad perfectos reducere: velut Hiero-
nymus Burana commentatur: vt vno verbo comprehendatur compoſitio,
33Burana. quam Dialectica primariò intendit, & reſolutio, quam non penitus con-
temnit. Qui enim ſcit artefactum reloluere, neceſſe eſt, vt priùs ſciuerit
componere, quod de ſcientifica reſolutione intelligendum eſt.
Ad quartum concedendum eſt regulam dignoſcendi, quæ nam ars ſit
practica, quæ ſpeculatiua, non eſſe ſumẽdam ex eo quòd obiectum, de quo
44Diluitur
4. arg. tractat, fieri, aut non fieri poſsit. Quanuis enim de obiecto cuius efficiendi
principium in nobis non eſt, ars practica haberi non poſsit, de illo tamen
quod ſub operationem cadit, agere poteſt, tum practica, tum ſpeculatiua.
Vtigitur certò iudicemus, an aliqua ſcientia ſit practica, conſiderandum
eſt, num tradat præceptiones aliquid efficiendi nec ne; ſi enim eas præſ-
cribit, eſt practica, ſin minùs eſt contemplatiua, quantunuis illius obiectũ
à nobis fieri queat. Quoniam verò Mathematica, & Phyſiologia regulas
operandi non tradunt, Dialecticaverò in eis aſsignandis tota conſumitur,
illæ contemplatiuæ, hæc practica iure optimo nuncupatur. Ad teſtimoniũ
Laertij negamus eam diuiſionem eſſe ſecundum mentem Ariſtotelis.
practica, quæ ſpeculatiua, non eſſe ſumẽdam ex eo quòd obiectum, de quo
44Diluitur
4. arg. tractat, fieri, aut non fieri poſsit. Quanuis enim de obiecto cuius efficiendi
principium in nobis non eſt, ars practica haberi non poſsit, de illo tamen
quod ſub operationem cadit, agere poteſt, tum practica, tum ſpeculatiua.
Vtigitur certò iudicemus, an aliqua ſcientia ſit practica, conſiderandum
eſt, num tradat præceptiones aliquid efficiendi nec ne; ſi enim eas præſ-
cribit, eſt practica, ſin minùs eſt contemplatiua, quantunuis illius obiectũ
à nobis fieri queat. Quoniam verò Mathematica, & Phyſiologia regulas
operandi non tradunt, Dialecticaverò in eis aſsignandis tota conſumitur,
illæ contemplatiuæ, hæc practica iure optimo nuncupatur. Ad teſtimoniũ
Laertij negamus eam diuiſionem eſſe ſecundum mentem Ariſtotelis.
QVÆSTIOV.
Quod nam ſit adæquatum Dialecticæ ſubiectum.
ARTICVLVS I.
Quale eſſe debeat cuiuſq́ ue artis ſubiectum.
TAMETSI omnes artes à ſe inuicem officium poſtulent, &
mutuis ſtent auxilijs; vt eleganter Theodoretus ſermon. 4. de
55D. Theodo.
Phil. Iud. prouidentia, & Philo ludæus in libto de cougreſſu, quærendæ
eruditionis gratia, annotarunt. Vnaquæque tamen proprium
genus ſubiectum, ſiùe peculiarem materiam, circa quam ver-
ſetur, obtinet; vt teſtatur Ariſtoteles lib. 1. Poſter. cap. 23. & lib. 6. Metaph.
cap. 1. & lib. 1. Rhet. ad Theod. cap. 2. Aliòqui niſi artes omnes, & ſcientiæ
propriam materiã vendicarent, oporteret eas in confuſionem abire. Qua
in re magna eſt doctorum hominum querela de nonnullis artium profeſ-
ſoribus, quòd, ſcientiarum diſtinctione contempta, omnia permiſceant, &
quaſi limitibus contra fas, ac ius reuulſis, in alienas irruant poſſeſsiones;
quòd Rhetores, Dialecticos, Dialectici Phyſiologos, imò & Theologos per
pèram agant; atq́ ue ita pulcherrimarum artium ordo, & doctrina turbe-
tur. Cuius incommodi vitandi gratia oſtendemus, primùm in hoc articulo
quibus notis inſigniri oporteat cuiuſq́ ue ſcientiæ obiectum. Deinde in ſe-
mutuis ſtent auxilijs; vt eleganter Theodoretus ſermon. 4. de
55D. Theodo.
Phil. Iud. prouidentia, & Philo ludæus in libto de cougreſſu, quærendæ
eruditionis gratia, annotarunt. Vnaquæque tamen proprium
genus ſubiectum, ſiùe peculiarem materiam, circa quam ver-
ſetur, obtinet; vt teſtatur Ariſtoteles lib. 1. Poſter. cap. 23. & lib. 6. Metaph.
cap. 1. & lib. 1. Rhet. ad Theod. cap. 2. Aliòqui niſi artes omnes, & ſcientiæ
propriam materiã vendicarent, oporteret eas in confuſionem abire. Qua
in re magna eſt doctorum hominum querela de nonnullis artium profeſ-
ſoribus, quòd, ſcientiarum diſtinctione contempta, omnia permiſceant, &
quaſi limitibus contra fas, ac ius reuulſis, in alienas irruant poſſeſsiones;
quòd Rhetores, Dialecticos, Dialectici Phyſiologos, imò & Theologos per
pèram agant; atq́ ue ita pulcherrimarum artium ordo, & doctrina turbe-
tur. Cuius incommodi vitandi gratia oſtendemus, primùm in hoc articulo
quibus notis inſigniri oporteat cuiuſq́ ue ſcientiæ obiectum. Deinde in ſe-