97QVÆSTIO I. ARTICVL. L
QVÆSTIOI.
Vtrum ars probè definiatur à Pbiloſophis?
ARTICVLVS I.
Vnde bomini ars venerit?
NO N defuère, quinaturam grauiter incuſarint, quod cũ cæ-
teris animantibus indumenta, & arma ſponte ſua contule-
rit, hominem nudum, & inermem procrearit, ſed eam calũ-
niam ſapientes viri diluerunt vel eo argumento, quod illum
quaſi defectum natura aliunde compenſarit, dum homini ra
tionem, manumq́ ue tribuit: illam ad excogitandum, hanc quaſi com-
mune inſtrumẽtum ad conficiendum opus: id, quod auctor librorum de
11Autor li.
de fecretio
riſap.
Ariftotel.
Plato.
Lactant.
Galenus.
Anaxag.
apud Plu-
tb.
Seneca. ſecretiori ſapiẽtia ſecundũ Ægyptios lib. 12. c. 2. Ariſtoteles lib. 4. de par
tibus anim. cap. IO. Plato in Protagora, Lactãtius in lib. deOpificio Dei,
cap. 2. Galenus initio libri primi de vſu partium: Anaxagoras apud Plu
tarchum in libello de fortuna, Seneca lib. 2. de officijs, cap. 29. alijq́; au-
ctores annotarunt.
teris animantibus indumenta, & arma ſponte ſua contule-
rit, hominem nudum, & inermem procrearit, ſed eam calũ-
niam ſapientes viri diluerunt vel eo argumento, quod illum
quaſi defectum natura aliunde compenſarit, dum homini ra
tionem, manumq́ ue tribuit: illam ad excogitandum, hanc quaſi com-
mune inſtrumẽtum ad conficiendum opus: id, quod auctor librorum de
11Autor li.
de fecretio
riſap.
Ariftotel.
Plato.
Lactant.
Galenus.
Anaxag.
apud Plu-
tb.
Seneca. ſecretiori ſapiẽtia ſecundũ Ægyptios lib. 12. c. 2. Ariſtoteles lib. 4. de par
tibus anim. cap. IO. Plato in Protagora, Lactãtius in lib. deOpificio Dei,
cap. 2. Galenus initio libri primi de vſu partium: Anaxagoras apud Plu
tarchum in libello de fortuna, Seneca lib. 2. de officijs, cap. 29. alijq́; au-
ctores annotarunt.
At non ob id tantùm natura homini rationem, & intelligẽtiam dedit,
vtilla ad tuendam vitam ſubſidia compararet; ſed multò magis vt ani-
22Ad quid
ratio bomi
ni data? mum diuino ſatu editum præſtanti rerum notitia excoleret, atqueita
ad Deũ, cuius adũbratam gerebat effigiem, propriùs accederet, verùm
quia mentis noſtræ cognitio abſque habitibus artium, & ſcientiarũ mi-
nùs ordinata, minùs prompta, minùsq́ ; iucunda futura erat, maximè fuit
conſentaneum hominis nobilitati, vt id ſibi præſidium aſciſceret, ſine
quo etiam vitam, neque pro dignitate, neque commodè agere poſſet,
33Arift. iuxta illud Ariſtotelis lib. 1. Metaphyſic. cap. 1. genus hominum arte vi-
uit, & ratione. Ergo intelligendi vis, habitus artium, ſcientiarumq́ ; ſibi
comparauit proprijs actibus, præeũte ſenſuũ miniſterio, obſeruatione,
& experientia. Quam acuebat partim neceſsitudo, & duris vrgens in re
bus egeſtas (hæc enim artium nonnullas inuenire fecit) partim inge-
nita noſtris animis ſciendi cupiditas, ſimulq́ ue admiratio, vt docet Pla-
to in Theæteto explicans poetarum fabulam, de Thaumante, & Iride, qua
44Plato in
Theat. ſignificare voluerunt ex Thaumante, id eſt, admiratione natam Irim,
ideſt, cognitionem rerum.
vtilla ad tuendam vitam ſubſidia compararet; ſed multò magis vt ani-
22Ad quid
ratio bomi
ni data? mum diuino ſatu editum præſtanti rerum notitia excoleret, atqueita
ad Deũ, cuius adũbratam gerebat effigiem, propriùs accederet, verùm
quia mentis noſtræ cognitio abſque habitibus artium, & ſcientiarũ mi-
nùs ordinata, minùs prompta, minùsq́ ; iucunda futura erat, maximè fuit
conſentaneum hominis nobilitati, vt id ſibi præſidium aſciſceret, ſine
quo etiam vitam, neque pro dignitate, neque commodè agere poſſet,
33Arift. iuxta illud Ariſtotelis lib. 1. Metaphyſic. cap. 1. genus hominum arte vi-
uit, & ratione. Ergo intelligendi vis, habitus artium, ſcientiarumq́ ; ſibi
comparauit proprijs actibus, præeũte ſenſuũ miniſterio, obſeruatione,
& experientia. Quam acuebat partim neceſsitudo, & duris vrgens in re
bus egeſtas (hæc enim artium nonnullas inuenire fecit) partim inge-
nita noſtris animis ſciendi cupiditas, ſimulq́ ue admiratio, vt docet Pla-
to in Theæteto explicans poetarum fabulam, de Thaumante, & Iride, qua
44Plato in
Theat. ſignificare voluerunt ex Thaumante, id eſt, admiratione natam Irim,
ideſt, cognitionem rerum.
Peculiariter autem dicitur experientia artes, & ſcientias peperiſſe,
55Experien
tia artes
P. vt teſtatur Ariſtoteles loco citato, vbi affert illud Poli apud Platone in
dialogo, qui inſcribitur Gorgias, experientia artem genuit, inexperiẽ
tia fortunam. Vtique experimento compertum eſt, v. g. Rheubarbarum
purgaſſe choleram Socrati, Platoni, Alcibiadi, Calliæ, & alijs. Ex hac ob-
ſeruatione is, à quo id notatum eſt, acquiſiuit vniuer ſalem quandam ra
tionem, ac iudicium de Rheubarbaro, quòd purget choleram: tum inde
ad formandam artem ita progreſſus eſt; ijs, qui cholera abundant, adhi
bendum eſt remedium ad eam purgandam, ſed Rheubarbarum purgat
ram, igitur adhibendum eſt ijs, qui cholera abundant. In hoc diſ-
55Experien
tia artes
P. vt teſtatur Ariſtoteles loco citato, vbi affert illud Poli apud Platone in
dialogo, qui inſcribitur Gorgias, experientia artem genuit, inexperiẽ
tia fortunam. Vtique experimento compertum eſt, v. g. Rheubarbarum
purgaſſe choleram Socrati, Platoni, Alcibiadi, Calliæ, & alijs. Ex hac ob-
ſeruatione is, à quo id notatum eſt, acquiſiuit vniuer ſalem quandam ra
tionem, ac iudicium de Rheubarbaro, quòd purget choleram: tum inde
ad formandam artem ita progreſſus eſt; ijs, qui cholera abundant, adhi
bendum eſt remedium ad eam purgandam, ſed Rheubarbarum purgat
ram, igitur adhibendum eſt ijs, qui cholera abundant. In hoc diſ-