Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
< >
page |< < (68) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div218" type="section" level="2" n="55">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6269" xml:space="preserve">
                <pb o="68" file="514.01.100" n="100" rhead="LIBER"/>
              ne non poſſunt pluſquam unam ſuſtinere contignationem, in ea autem maieſtate urbis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6270" xml:space="preserve">ciuium infi-
                <lb/>
              nita frequentia, innumerabiles habitationes opus fuit explicare. </s>
              <s xml:id="echoid-s6271" xml:space="preserve">Ergo cum recipere non poſſet area
                <lb/>
              plana tantam multitudinem ad habitandum in urbe, ad auxilium altitudinis ædificiorum res ipſa coe-
                <lb/>
              git deuenire.</s>
              <s xml:id="echoid-s6272" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6273" xml:space="preserve">Quod planis areis ad habitandum multitudo magna recipinonpoſſet, ad altitudinem ædificiorum peruen-
                <lb/>
              tum est, ut quod in plano fieri non poſſet, id in alto commode fieret. </s>
              <s xml:id="echoid-s6274" xml:space="preserve">Quare cum populares domus communi lo-
                <lb/>
              co conſtruebantur, lege cautum erat parietes maiori craßitudine ſeſquipedali non eſſe, ne craſſitudo parietum
                <lb/>
              maiorem aream occuparet. </s>
              <s xml:id="echoid-s6275" xml:space="preserve">Siigitur uoluiſſent lateritios parietes conſtruere, oportuiſſet duplici, uel triplici
                <lb/>
              ordine lateron parium uſos fuiſſe, quoniam ſiminori ac ſimplici unicoque latere erexiſſent, non potuiſſent am-
                <lb/>
              plius, quam unamhabere contignationem; </s>
              <s xml:id="echoid-s6276" xml:space="preserve">debiles enim crudilateres ſunt, nec poſſunt ſustinere onera: </s>
              <s xml:id="echoid-s6277" xml:space="preserve">popu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-01" xlink:href="note-514.01.100-01a" xml:space="preserve">10</note>
              lus autem Bomanus in altitudinem habitabat ob angustiam areæ, ideo leges non patiebantur lateritios eſſe
                <lb/>
              parietes, quoniam maiorem aream occupabant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6278" xml:space="preserve">parietes ergo quidomum circundabant non erant lateritij.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s6279" xml:space="preserve">quæ res effecit, ut non adeo pulchrè eſſent populares domus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6280" xml:space="preserve">propter multas contignationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6281" xml:space="preserve">materia-
                <lb/>
              tiones, quibus utebantur, ut in altitudinem erigerent domos ſuas, ignibus erant ſubiectæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s6282" xml:space="preserve">Hinc Nero inex-
                <lb/>
              tinguibilem ſane ignem Romæ excitauit, nec extingui potuit, niſi maiori parte urbis abſumpta. </s>
              <s xml:id="echoid-s6283" xml:space="preserve">Hinc Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s6284" xml:space="preserve">
                <lb/>
              { Niſi diplinthij aut triplinthij } ideſt duorum, aut trium ordinum planorum, uel in corij latitudinem inſtra-
                <lb/>
              torum: </s>
              <s xml:id="echoid-s6285" xml:space="preserve">plinthus enim laterem ſignificat, nos quoque craßitudinem parietum duorum uel trium quadrello-
                <lb/>
              rum dicimus: </s>
              <s xml:id="echoid-s6286" xml:space="preserve">parietes autem nostri, quoniam eos ex coctis lateribus ducimus, ideo firmißimi ſunt ſi unius & </s>
              <s xml:id="echoid-s6287" xml:space="preserve">
                <lb/>
              dimidij, uel duorum laterum ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6288" xml:space="preserve">Illud autem obſeruandum eſt hoc loco. </s>
              <s xml:id="echoid-s6289" xml:space="preserve">Vitruuium populares domus hic de-
                <lb/>
              ſcripſiſſe per tranſcurſum, nā alibi de illis non meminit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6290" xml:space="preserve">priuatas autem domos ciuium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6291" xml:space="preserve">nobilium ſexto libro
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-02" xlink:href="note-514.01.100-02a" xml:space="preserve">20</note>
              deſcribit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6292" xml:space="preserve">{ Cæteri autem parietes ne ſpatia anguſtiora fierent. </s>
              <s xml:id="echoid-s6293" xml:space="preserve">} Cæteros parietes intelligit eos qui habita-
                <lb/>
              tiones distinguunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6294" xml:space="preserve">in medianis partibus diſponuntur, nam ſupra de illis loquutus eſt, qui aream domus am-
                <lb/>
              biunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6295" xml:space="preserve">circumcludunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s6296" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6297" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              pilis lapideis, ſtructuris teſtaceis, parietibus cæmentitijs, altitudines extructæ contigna-
                <lb/>
              tionibus crebris coaxatæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6298" xml:space="preserve">cænaculorum ſummas utilitates perficiunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6299" xml:space="preserve">deſpectationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s6300" xml:space="preserve">ergo me-
                <lb/>
              nianis & </s>
              <s xml:id="echoid-s6301" xml:space="preserve">contignationibus uarijs alto ſpacio multiplicatis populus Romanus egregias habet ſine im-
                <lb/>
              peditione habitationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s6302" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6303" xml:space="preserve">Pilæ lapideæ erectæ ſtructura coctorum laterum (ſic enim teſtaceum intelligo parietem) ex cæmentis factæ
                <lb/>
              multas contignationes, quas nos ſolaria, autem palchos dicimus, ſuſtinebant, unde cænaculorum commo-
                <lb/>
              ditas maxima & </s>
              <s xml:id="echoid-s6304" xml:space="preserve">menianorum, ideſt podiorum uel mutulorum ad ſpectandum deorſum venuſtas egregia ui-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-03" xlink:href="note-514.01.100-03a" xml:space="preserve">30</note>
              debatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6305" xml:space="preserve">Lex igitur optime conſuluit commoditati, unde Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s6306" xml:space="preserve">non ignarus legum, quatenus Architecto ſat
                <lb/>
              eſt hoc quoque loco iudicatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s6307" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6308" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Qvoniam</emph>
              ergo explicata ratio eſt, quid ita in urbe propter neceſsitatem anguſtiarum non
                <lb/>
              patiantur eſſe lateritios parietes, cum extra urbem opus erit his uti, fine uitijs ad uetuſtatem, ſic erit
                <lb/>
              faciendum.</s>
              <s xml:id="echoid-s6309" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6310" xml:space="preserve">Vbi ampla area, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6311" xml:space="preserve">libera eſt, quemadmodum extra urbem, tunc ad uetuſtatem hoc modo erit faciendu.</s>
              <s xml:id="echoid-s6312" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6313" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Svmmis</emph>
              parietibus ſtructura teſtacea ſub tegula ſubijciatur altitudine circiter ſeſquipedali, ha-
                <lb/>
              beatq́ue proiecturas coronarum; </s>
              <s xml:id="echoid-s6314" xml:space="preserve">ita uitari poterunt, quæ ſolent in hìs fieri uitia. </s>
              <s xml:id="echoid-s6315" xml:space="preserve">cum enim in tecto
                <lb/>
              tegulæ fuerint fractæ, aut a uentis deiectæ, qua posſit eximbribus aqua perpluere, non patietur lo-
                <lb/>
              rica teſtacea lædi laterem, ſed proiectura coronarum reiiciet extra perpendiculum ſtillas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6316" xml:space="preserve">ea ratio-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-04" xlink:href="note-514.01.100-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ne ſeruauerit integras lateritiorum parietum ſtructuras.</s>
              <s xml:id="echoid-s6317" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6318" xml:space="preserve">Hunc locum Palladius lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s6319" xml:space="preserve">primo clarius explicando ſumpſit, dicens. </s>
              <s xml:id="echoid-s6320" xml:space="preserve">Quod ſi lateritios parietes in præto-
                <lb/>
              rio facere uolueris, illudſeruare debebis, ut perfectis parietibus in ſummitate quætrabibus ſubiacebit, ſtructu
                <lb/>
              ratestacea cum coronis prominentibus fiat ſeſquipedali altitudine: </s>
              <s xml:id="echoid-s6321" xml:space="preserve">ut ſicorruptæ tegulæ, aut imbrices fue-
                <lb/>
              rint, parietes, non poſſint stillicidia penetrare perpluuiam. </s>
              <s xml:id="echoid-s6322" xml:space="preserve">Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s6323" xml:space="preserve">structuram illam teſtaceam cum prominen-
                <lb/>
              tibus coronis, loricamuocat: </s>
              <s xml:id="echoid-s6324" xml:space="preserve">proiecturas autem coronarum, intelligit prominentias ſuperioris parietis ad ar-
                <lb/>
              cendosimbres. </s>
              <s xml:id="echoid-s6325" xml:space="preserve">has igitur ex cocto latere fieri debere monet, nam facilius imbribusdurat, quàm lateritiæ ſoli
                <lb/>
              exſiccatæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s6326" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6327" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">De</emph>
              ipſa autem teſta ſi ſit optima, ſeu uitioſa ad ſtructuram, ſtatim nemo poteſt iudicare, quòd
                <lb/>
              in tempeſtatibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6328" xml:space="preserve">æſtate in tecto cum eſt collocata, tunc ſi firma eſt, probatur . </s>
              <s xml:id="echoid-s6329" xml:space="preserve">Nam quæ non fue
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-05" xlink:href="note-514.01.100-05a" xml:space="preserve">50</note>
              rit ex creta bona, aut parum erit cocta, ibi ſe oſtendet eſſe uitioſam gelicidiis e pruina tacta. </s>
              <s xml:id="echoid-s6330" xml:space="preserve">ergo quę
                <lb/>
              non in tectis poterit pati laborem, ea non poteſt in ſtructura oneri ferendo eſſe firma . </s>
              <s xml:id="echoid-s6331" xml:space="preserve">Quare maxi-
                <lb/>
              me ex ueteribus tegulis tecti ftructi parietes firmitatem poterunt habere.</s>
              <s xml:id="echoid-s6332" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6333" xml:space="preserve">Tegulæ ueteres uidentur iam probatæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s6334" xml:space="preserve">quare utiliter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6335" xml:space="preserve">ſecure ponuntur in structura, bene cocti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6336" xml:space="preserve">ex
                <lb/>
              creta bona lateres eligidebent. </s>
              <s xml:id="echoid-s6337" xml:space="preserve">de quibusſupra. </s>
              <s xml:id="echoid-s6338" xml:space="preserve">Quoniam uero aut impenſæ parcebant Romani, aut angu-
                <lb/>
              ſtiæ locorum inſeruiebant, ſæpe craticios parietes in medianis partibus diſponebant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6339" xml:space="preserve">quamrem improbat Vitr.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s6340" xml:space="preserve">ſed cum neceßitate fieri oportebat, ut parietes huiuſmodi ſtruerentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6341" xml:space="preserve">leges & </s>
              <s xml:id="echoid-s6342" xml:space="preserve">regulas ponit, ut commode
                <lb/>
              fiant, inquit igitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s6343" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6344" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cratitii</emph>
              uero uelim quidem neinuenti eſſent. </s>
              <s xml:id="echoid-s6345" xml:space="preserve">quantum enim celeritati, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6346" xml:space="preserve">laxamenti loci
                <lb/>
              proſunt, tanto maiori, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6347" xml:space="preserve">communi ſunt calamitati, quod ad incendia ( uti faces ) ſunt parati. </s>
              <s xml:id="echoid-s6348" xml:space="preserve">Itaque
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-06" xlink:href="note-514.01.100-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>