Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
[41] A B
[42] ... adiectio.G. H. abacus.G. cymatium.I. echinus.K. annuli.L. hypotrachelium.M. aſtragalus.N. apotheſis. S R Q P O G H I K L M N F E D C B A
[43] A. epiſtylium.B. Guttæ.C. regulaD. faſcia.E. femur.F. Canalis.G. Me-topa.H. ſemimetopa.F. E. triglyphus.I. capitulum triglyphi.K. cymatium.L. corona.M. cymatium coronæ.N. tympanum.O P Q. partes faſtigij, quæ reſpon-dent partibus coronæ.R. ſima.S. Acroterium. S R Q P O N M L K I H q F E D C B A
[44] a tilg@iftb metopęmodſusodiaſtiſoſ.tetraſti@oſdiaſtiloſmodolo@exaſtiſo@Striarum modus. c.Centrum quadrati. a.ſiſtiſoſ modvcxaſtilosſiſtiloſtetraſtiloſ b a b a b a a c c c c a a
[45] ICHNOGRAPHIA PROSTRLOS.
[46] ORTHOGRAPHIA PROSTRLOS.
[47] FIGVRA EXA STTLI DORICI.
[48] A B. altitudo ad lacunaria.C. D. luminis altitudo.C. E. luminis latitudo inferior.D F. ſuperior luminis latitudo.C. G. craſſitudo antepagmentorum inferior.D. H. craſſitudo antepagmentorũ ſuperior.I. Supercilium.K. cymatium.M. antepagmentũ.N. hyperthy-ron.O. cymatium Doricum.P. corona plana cum cymatio.Q R. altitudo antepagmenti.S. Tympanum.T. impagines.V. ſcapi cardinales.X. impagines.r. Z. cymatia. A P N K I F D H V Q M Y S T S X E C B R G
[49] I. Corona.f. Ancones.d. hyperthyron.c. folium.e. cymatia.I E. ſcapusg. cymatium.h. replum.A B. Altitudo ad lacunaria.D. corona.G. by-perthyron.H. cymatium.I. prima corſa.K. ſecunda corſa.L. Tertia corſa.M. Tympana.N. impagines.O. ſcapi.C. hyperthyron. r d f e D C C I o o N N g G M M H g N N L K M M I E B
[50] A. corona.O. cymatium Lesbium.P. cymatium Doricum.Q. Hyperthyron.R. Cyma-tium antepagmentorum.S. Aſtragali.T. Prima faſcia.S. ſecunda faſcia.V. Tertia faſcia.X X. ſcapus.Y. cymatium.Z. replum.I. Tympanum.K K. impages. A O p Q R Q X s Q s R s V I s T I I I I K K I I X
< >
page |< < (68) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div218" type="section" level="2" n="55">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6269" xml:space="preserve">
                <pb o="68" file="514.01.100" n="100" rhead="LIBER"/>
              ne non poſſunt pluſquam unam ſuſtinere contignationem, in ea autem maieſtate urbis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6270" xml:space="preserve">ciuium infi-
                <lb/>
              nita frequentia, innumerabiles habitationes opus fuit explicare. </s>
              <s xml:id="echoid-s6271" xml:space="preserve">Ergo cum recipere non poſſet area
                <lb/>
              plana tantam multitudinem ad habitandum in urbe, ad auxilium altitudinis ædificiorum res ipſa coe-
                <lb/>
              git deuenire.</s>
              <s xml:id="echoid-s6272" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6273" xml:space="preserve">Quod planis areis ad habitandum multitudo magna recipinonpoſſet, ad altitudinem ædificiorum peruen-
                <lb/>
              tum est, ut quod in plano fieri non poſſet, id in alto commode fieret. </s>
              <s xml:id="echoid-s6274" xml:space="preserve">Quare cum populares domus communi lo-
                <lb/>
              co conſtruebantur, lege cautum erat parietes maiori craßitudine ſeſquipedali non eſſe, ne craſſitudo parietum
                <lb/>
              maiorem aream occuparet. </s>
              <s xml:id="echoid-s6275" xml:space="preserve">Siigitur uoluiſſent lateritios parietes conſtruere, oportuiſſet duplici, uel triplici
                <lb/>
              ordine lateron parium uſos fuiſſe, quoniam ſiminori ac ſimplici unicoque latere erexiſſent, non potuiſſent am-
                <lb/>
              plius, quam unamhabere contignationem; </s>
              <s xml:id="echoid-s6276" xml:space="preserve">debiles enim crudilateres ſunt, nec poſſunt ſustinere onera: </s>
              <s xml:id="echoid-s6277" xml:space="preserve">popu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-01" xlink:href="note-514.01.100-01a" xml:space="preserve">10</note>
              lus autem Bomanus in altitudinem habitabat ob angustiam areæ, ideo leges non patiebantur lateritios eſſe
                <lb/>
              parietes, quoniam maiorem aream occupabant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6278" xml:space="preserve">parietes ergo quidomum circundabant non erant lateritij.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s6279" xml:space="preserve">quæ res effecit, ut non adeo pulchrè eſſent populares domus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6280" xml:space="preserve">propter multas contignationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6281" xml:space="preserve">materia-
                <lb/>
              tiones, quibus utebantur, ut in altitudinem erigerent domos ſuas, ignibus erant ſubiectæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s6282" xml:space="preserve">Hinc Nero inex-
                <lb/>
              tinguibilem ſane ignem Romæ excitauit, nec extingui potuit, niſi maiori parte urbis abſumpta. </s>
              <s xml:id="echoid-s6283" xml:space="preserve">Hinc Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s6284" xml:space="preserve">
                <lb/>
              { Niſi diplinthij aut triplinthij } ideſt duorum, aut trium ordinum planorum, uel in corij latitudinem inſtra-
                <lb/>
              torum: </s>
              <s xml:id="echoid-s6285" xml:space="preserve">plinthus enim laterem ſignificat, nos quoque craßitudinem parietum duorum uel trium quadrello-
                <lb/>
              rum dicimus: </s>
              <s xml:id="echoid-s6286" xml:space="preserve">parietes autem nostri, quoniam eos ex coctis lateribus ducimus, ideo firmißimi ſunt ſi unius & </s>
              <s xml:id="echoid-s6287" xml:space="preserve">
                <lb/>
              dimidij, uel duorum laterum ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6288" xml:space="preserve">Illud autem obſeruandum eſt hoc loco. </s>
              <s xml:id="echoid-s6289" xml:space="preserve">Vitruuium populares domus hic de-
                <lb/>
              ſcripſiſſe per tranſcurſum, nā alibi de illis non meminit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6290" xml:space="preserve">priuatas autem domos ciuium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6291" xml:space="preserve">nobilium ſexto libro
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-02" xlink:href="note-514.01.100-02a" xml:space="preserve">20</note>
              deſcribit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6292" xml:space="preserve">{ Cæteri autem parietes ne ſpatia anguſtiora fierent. </s>
              <s xml:id="echoid-s6293" xml:space="preserve">} Cæteros parietes intelligit eos qui habita-
                <lb/>
              tiones distinguunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6294" xml:space="preserve">in medianis partibus diſponuntur, nam ſupra de illis loquutus eſt, qui aream domus am-
                <lb/>
              biunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6295" xml:space="preserve">circumcludunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s6296" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6297" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              pilis lapideis, ſtructuris teſtaceis, parietibus cæmentitijs, altitudines extructæ contigna-
                <lb/>
              tionibus crebris coaxatæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6298" xml:space="preserve">cænaculorum ſummas utilitates perficiunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6299" xml:space="preserve">deſpectationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s6300" xml:space="preserve">ergo me-
                <lb/>
              nianis & </s>
              <s xml:id="echoid-s6301" xml:space="preserve">contignationibus uarijs alto ſpacio multiplicatis populus Romanus egregias habet ſine im-
                <lb/>
              peditione habitationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s6302" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6303" xml:space="preserve">Pilæ lapideæ erectæ ſtructura coctorum laterum (ſic enim teſtaceum intelligo parietem) ex cæmentis factæ
                <lb/>
              multas contignationes, quas nos ſolaria, autem palchos dicimus, ſuſtinebant, unde cænaculorum commo-
                <lb/>
              ditas maxima & </s>
              <s xml:id="echoid-s6304" xml:space="preserve">menianorum, ideſt podiorum uel mutulorum ad ſpectandum deorſum venuſtas egregia ui-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-03" xlink:href="note-514.01.100-03a" xml:space="preserve">30</note>
              debatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6305" xml:space="preserve">Lex igitur optime conſuluit commoditati, unde Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s6306" xml:space="preserve">non ignarus legum, quatenus Architecto ſat
                <lb/>
              eſt hoc quoque loco iudicatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s6307" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6308" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Qvoniam</emph>
              ergo explicata ratio eſt, quid ita in urbe propter neceſsitatem anguſtiarum non
                <lb/>
              patiantur eſſe lateritios parietes, cum extra urbem opus erit his uti, fine uitijs ad uetuſtatem, ſic erit
                <lb/>
              faciendum.</s>
              <s xml:id="echoid-s6309" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6310" xml:space="preserve">Vbi ampla area, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6311" xml:space="preserve">libera eſt, quemadmodum extra urbem, tunc ad uetuſtatem hoc modo erit faciendu.</s>
              <s xml:id="echoid-s6312" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6313" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Svmmis</emph>
              parietibus ſtructura teſtacea ſub tegula ſubijciatur altitudine circiter ſeſquipedali, ha-
                <lb/>
              beatq́ue proiecturas coronarum; </s>
              <s xml:id="echoid-s6314" xml:space="preserve">ita uitari poterunt, quæ ſolent in hìs fieri uitia. </s>
              <s xml:id="echoid-s6315" xml:space="preserve">cum enim in tecto
                <lb/>
              tegulæ fuerint fractæ, aut a uentis deiectæ, qua posſit eximbribus aqua perpluere, non patietur lo-
                <lb/>
              rica teſtacea lædi laterem, ſed proiectura coronarum reiiciet extra perpendiculum ſtillas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6316" xml:space="preserve">ea ratio-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-04" xlink:href="note-514.01.100-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ne ſeruauerit integras lateritiorum parietum ſtructuras.</s>
              <s xml:id="echoid-s6317" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6318" xml:space="preserve">Hunc locum Palladius lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s6319" xml:space="preserve">primo clarius explicando ſumpſit, dicens. </s>
              <s xml:id="echoid-s6320" xml:space="preserve">Quod ſi lateritios parietes in præto-
                <lb/>
              rio facere uolueris, illudſeruare debebis, ut perfectis parietibus in ſummitate quætrabibus ſubiacebit, ſtructu
                <lb/>
              ratestacea cum coronis prominentibus fiat ſeſquipedali altitudine: </s>
              <s xml:id="echoid-s6321" xml:space="preserve">ut ſicorruptæ tegulæ, aut imbrices fue-
                <lb/>
              rint, parietes, non poſſint stillicidia penetrare perpluuiam. </s>
              <s xml:id="echoid-s6322" xml:space="preserve">Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s6323" xml:space="preserve">structuram illam teſtaceam cum prominen-
                <lb/>
              tibus coronis, loricamuocat: </s>
              <s xml:id="echoid-s6324" xml:space="preserve">proiecturas autem coronarum, intelligit prominentias ſuperioris parietis ad ar-
                <lb/>
              cendosimbres. </s>
              <s xml:id="echoid-s6325" xml:space="preserve">has igitur ex cocto latere fieri debere monet, nam facilius imbribusdurat, quàm lateritiæ ſoli
                <lb/>
              exſiccatæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s6326" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6327" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">De</emph>
              ipſa autem teſta ſi ſit optima, ſeu uitioſa ad ſtructuram, ſtatim nemo poteſt iudicare, quòd
                <lb/>
              in tempeſtatibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6328" xml:space="preserve">æſtate in tecto cum eſt collocata, tunc ſi firma eſt, probatur . </s>
              <s xml:id="echoid-s6329" xml:space="preserve">Nam quæ non fue
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-05" xlink:href="note-514.01.100-05a" xml:space="preserve">50</note>
              rit ex creta bona, aut parum erit cocta, ibi ſe oſtendet eſſe uitioſam gelicidiis e pruina tacta. </s>
              <s xml:id="echoid-s6330" xml:space="preserve">ergo quę
                <lb/>
              non in tectis poterit pati laborem, ea non poteſt in ſtructura oneri ferendo eſſe firma . </s>
              <s xml:id="echoid-s6331" xml:space="preserve">Quare maxi-
                <lb/>
              me ex ueteribus tegulis tecti ftructi parietes firmitatem poterunt habere.</s>
              <s xml:id="echoid-s6332" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6333" xml:space="preserve">Tegulæ ueteres uidentur iam probatæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s6334" xml:space="preserve">quare utiliter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6335" xml:space="preserve">ſecure ponuntur in structura, bene cocti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6336" xml:space="preserve">ex
                <lb/>
              creta bona lateres eligidebent. </s>
              <s xml:id="echoid-s6337" xml:space="preserve">de quibusſupra. </s>
              <s xml:id="echoid-s6338" xml:space="preserve">Quoniam uero aut impenſæ parcebant Romani, aut angu-
                <lb/>
              ſtiæ locorum inſeruiebant, ſæpe craticios parietes in medianis partibus diſponebant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6339" xml:space="preserve">quamrem improbat Vitr.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s6340" xml:space="preserve">ſed cum neceßitate fieri oportebat, ut parietes huiuſmodi ſtruerentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6341" xml:space="preserve">leges & </s>
              <s xml:id="echoid-s6342" xml:space="preserve">regulas ponit, ut commode
                <lb/>
              fiant, inquit igitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s6343" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6344" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cratitii</emph>
              uero uelim quidem neinuenti eſſent. </s>
              <s xml:id="echoid-s6345" xml:space="preserve">quantum enim celeritati, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6346" xml:space="preserve">laxamenti loci
                <lb/>
              proſunt, tanto maiori, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6347" xml:space="preserve">communi ſunt calamitati, quod ad incendia ( uti faces ) ſunt parati. </s>
              <s xml:id="echoid-s6348" xml:space="preserve">Itaque
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-06" xlink:href="note-514.01.100-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>