Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[91] A. Templum diui Marci.B. Turris diui Marci.C. Duæ columne.D. Forum diui ’Marci.E. D. Geminianus.F. D. Moyſes.G. D. Baſſus.H. D. Theodorus.I. D. Zacharias.K. D. Ioan. embracora.L. D. Martinus.M. D. Dominicus.N. D. Antonius.O. D. Petrus.P. D. Daniel.Q. D. Donatus.R. Dogana.S. Nauale.T. D. Cœleſtis.V. D. Franciſcus.X. D. Io. & Paulus.Y. D. Laurentius.Z. D. Seuerus.a. D. Marina.b. D. Cantianus.c. D. Apoſtoli.d. Crucigeri.e. D. Sophia.f. D. Maria ab hortis.g. D. Iob.h. S. Crux.i. D. Margarita.k. Magna domus Franciſcanorum.l. D. Paulus.m. D. Auguſtinus.n. D. Agatha.o. D. Maria mater domini.p. D. Caßiani.q. D. Matthia.r. D. Iacobus in riuo alto.ΔΔΔ. Magnus canalis.ſ. Forum riui alti.t. Pons riui alti.@. D. Maria Iubanica.x. D. Stephanus.y. Templum charitatis.Z. D. Gregorius. TRAMONTANAPONENTELEVANTE
[92] B G F M A H I N E C D
[93] A. tetrastylon cauum ædium.F. cellæ F A FF A F
[94] B. Tuſcanicum cauum ædium.E. cellæ.D. interpenſiua. E B E
[95] D D E B E
[96] C. diſpluuiatum.G. cellæ. G C G
[97] G C G
[98] D. cauædium teſtudinatum.M. cellæ.P. lumen. M D MM D P M
[99] O. cauum ædium.P. alæ.Q. uiridaria.T. ueſtibulum.Z. baſilica.r. tablinum. Z Y Q Q O Q Q T
[Figure 100]
[Figure 101]
[102] FRONTE.
[103] A
[104] Græcorum ædes earumq́; partium diſpoſitiones.A. peristylium amplum.E. peristylium primum.C. aditus amplus.D. aditus ab uno ad aliudperiſtylium.E. proſtas ubi eraut duæ antæ.F. G. Antithalamus.H. I. gynæconitides.K. cu-bicuUmdiebria.L. S. oeci,& bibliotecæ,& ubi ſunt pictores.M. R. pinacotbecæ.N. cyzicena triclinia.O. porticus ad ſeptentrionem.P. cellæ hostiariæ.Q. oeci quadrati.T. V. porticus ad triclinia cizcena.X. hypæthra loca.r. oeci magni ubi matres familiarũ cum lanificijs habent ſeſſiones.Z. hoſpitalia.1. thirorium.2. Equilia.3. cubicula.4. meſaulæ & andronæ.5. triclinia quo-tidiana.6. posthalamus.7. thalamus.8. porticus Rhodiaca altior. T QVNMRN8SALKICHXYYFEG76B543O32P21
[105] Pauimentorum genera.Filandri.Anticum.
[106] c d f b c 8
[107] CHOROBATES.2 I 3 2
[108] d 10 10 a d 50 50 50 c 50 ba s d s 7 {1/14} 25 s b ce 8 8 10 84 f hm 5 43 3 4 4 3 3 4 4 5 5 5 53 5 4
[109] Figura ex meſolabio Architæ ad inueniendas medias.c t @ @ q p o n m l k l h g f p e o ξ v M @ k I o h j ε δ r B d s R q P o N M L K I H G F E L x c 6 N ς ε ξ γ B a
[110] Veſtigium meſolabij Architæ.
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
< >
page |< < (68) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div218" type="section" level="2" n="55">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6269" xml:space="preserve">
                <pb o="68" file="514.01.100" n="100" rhead="LIBER"/>
              ne non poſſunt pluſquam unam ſuſtinere contignationem, in ea autem maieſtate urbis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6270" xml:space="preserve">ciuium infi-
                <lb/>
              nita frequentia, innumerabiles habitationes opus fuit explicare. </s>
              <s xml:id="echoid-s6271" xml:space="preserve">Ergo cum recipere non poſſet area
                <lb/>
              plana tantam multitudinem ad habitandum in urbe, ad auxilium altitudinis ædificiorum res ipſa coe-
                <lb/>
              git deuenire.</s>
              <s xml:id="echoid-s6272" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6273" xml:space="preserve">Quod planis areis ad habitandum multitudo magna recipinonpoſſet, ad altitudinem ædificiorum peruen-
                <lb/>
              tum est, ut quod in plano fieri non poſſet, id in alto commode fieret. </s>
              <s xml:id="echoid-s6274" xml:space="preserve">Quare cum populares domus communi lo-
                <lb/>
              co conſtruebantur, lege cautum erat parietes maiori craßitudine ſeſquipedali non eſſe, ne craſſitudo parietum
                <lb/>
              maiorem aream occuparet. </s>
              <s xml:id="echoid-s6275" xml:space="preserve">Siigitur uoluiſſent lateritios parietes conſtruere, oportuiſſet duplici, uel triplici
                <lb/>
              ordine lateron parium uſos fuiſſe, quoniam ſiminori ac ſimplici unicoque latere erexiſſent, non potuiſſent am-
                <lb/>
              plius, quam unamhabere contignationem; </s>
              <s xml:id="echoid-s6276" xml:space="preserve">debiles enim crudilateres ſunt, nec poſſunt ſustinere onera: </s>
              <s xml:id="echoid-s6277" xml:space="preserve">popu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-01" xlink:href="note-514.01.100-01a" xml:space="preserve">10</note>
              lus autem Bomanus in altitudinem habitabat ob angustiam areæ, ideo leges non patiebantur lateritios eſſe
                <lb/>
              parietes, quoniam maiorem aream occupabant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6278" xml:space="preserve">parietes ergo quidomum circundabant non erant lateritij.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s6279" xml:space="preserve">quæ res effecit, ut non adeo pulchrè eſſent populares domus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6280" xml:space="preserve">propter multas contignationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6281" xml:space="preserve">materia-
                <lb/>
              tiones, quibus utebantur, ut in altitudinem erigerent domos ſuas, ignibus erant ſubiectæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s6282" xml:space="preserve">Hinc Nero inex-
                <lb/>
              tinguibilem ſane ignem Romæ excitauit, nec extingui potuit, niſi maiori parte urbis abſumpta. </s>
              <s xml:id="echoid-s6283" xml:space="preserve">Hinc Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s6284" xml:space="preserve">
                <lb/>
              { Niſi diplinthij aut triplinthij } ideſt duorum, aut trium ordinum planorum, uel in corij latitudinem inſtra-
                <lb/>
              torum: </s>
              <s xml:id="echoid-s6285" xml:space="preserve">plinthus enim laterem ſignificat, nos quoque craßitudinem parietum duorum uel trium quadrello-
                <lb/>
              rum dicimus: </s>
              <s xml:id="echoid-s6286" xml:space="preserve">parietes autem nostri, quoniam eos ex coctis lateribus ducimus, ideo firmißimi ſunt ſi unius & </s>
              <s xml:id="echoid-s6287" xml:space="preserve">
                <lb/>
              dimidij, uel duorum laterum ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6288" xml:space="preserve">Illud autem obſeruandum eſt hoc loco. </s>
              <s xml:id="echoid-s6289" xml:space="preserve">Vitruuium populares domus hic de-
                <lb/>
              ſcripſiſſe per tranſcurſum, nā alibi de illis non meminit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6290" xml:space="preserve">priuatas autem domos ciuium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6291" xml:space="preserve">nobilium ſexto libro
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-02" xlink:href="note-514.01.100-02a" xml:space="preserve">20</note>
              deſcribit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6292" xml:space="preserve">{ Cæteri autem parietes ne ſpatia anguſtiora fierent. </s>
              <s xml:id="echoid-s6293" xml:space="preserve">} Cæteros parietes intelligit eos qui habita-
                <lb/>
              tiones distinguunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6294" xml:space="preserve">in medianis partibus diſponuntur, nam ſupra de illis loquutus eſt, qui aream domus am-
                <lb/>
              biunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6295" xml:space="preserve">circumcludunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s6296" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6297" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              pilis lapideis, ſtructuris teſtaceis, parietibus cæmentitijs, altitudines extructæ contigna-
                <lb/>
              tionibus crebris coaxatæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6298" xml:space="preserve">cænaculorum ſummas utilitates perficiunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6299" xml:space="preserve">deſpectationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s6300" xml:space="preserve">ergo me-
                <lb/>
              nianis & </s>
              <s xml:id="echoid-s6301" xml:space="preserve">contignationibus uarijs alto ſpacio multiplicatis populus Romanus egregias habet ſine im-
                <lb/>
              peditione habitationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s6302" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6303" xml:space="preserve">Pilæ lapideæ erectæ ſtructura coctorum laterum (ſic enim teſtaceum intelligo parietem) ex cæmentis factæ
                <lb/>
              multas contignationes, quas nos ſolaria, autem palchos dicimus, ſuſtinebant, unde cænaculorum commo-
                <lb/>
              ditas maxima & </s>
              <s xml:id="echoid-s6304" xml:space="preserve">menianorum, ideſt podiorum uel mutulorum ad ſpectandum deorſum venuſtas egregia ui-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-03" xlink:href="note-514.01.100-03a" xml:space="preserve">30</note>
              debatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6305" xml:space="preserve">Lex igitur optime conſuluit commoditati, unde Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s6306" xml:space="preserve">non ignarus legum, quatenus Architecto ſat
                <lb/>
              eſt hoc quoque loco iudicatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s6307" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6308" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Qvoniam</emph>
              ergo explicata ratio eſt, quid ita in urbe propter neceſsitatem anguſtiarum non
                <lb/>
              patiantur eſſe lateritios parietes, cum extra urbem opus erit his uti, fine uitijs ad uetuſtatem, ſic erit
                <lb/>
              faciendum.</s>
              <s xml:id="echoid-s6309" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6310" xml:space="preserve">Vbi ampla area, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6311" xml:space="preserve">libera eſt, quemadmodum extra urbem, tunc ad uetuſtatem hoc modo erit faciendu.</s>
              <s xml:id="echoid-s6312" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6313" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Svmmis</emph>
              parietibus ſtructura teſtacea ſub tegula ſubijciatur altitudine circiter ſeſquipedali, ha-
                <lb/>
              beatq́ue proiecturas coronarum; </s>
              <s xml:id="echoid-s6314" xml:space="preserve">ita uitari poterunt, quæ ſolent in hìs fieri uitia. </s>
              <s xml:id="echoid-s6315" xml:space="preserve">cum enim in tecto
                <lb/>
              tegulæ fuerint fractæ, aut a uentis deiectæ, qua posſit eximbribus aqua perpluere, non patietur lo-
                <lb/>
              rica teſtacea lædi laterem, ſed proiectura coronarum reiiciet extra perpendiculum ſtillas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6316" xml:space="preserve">ea ratio-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-04" xlink:href="note-514.01.100-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ne ſeruauerit integras lateritiorum parietum ſtructuras.</s>
              <s xml:id="echoid-s6317" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6318" xml:space="preserve">Hunc locum Palladius lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s6319" xml:space="preserve">primo clarius explicando ſumpſit, dicens. </s>
              <s xml:id="echoid-s6320" xml:space="preserve">Quod ſi lateritios parietes in præto-
                <lb/>
              rio facere uolueris, illudſeruare debebis, ut perfectis parietibus in ſummitate quætrabibus ſubiacebit, ſtructu
                <lb/>
              ratestacea cum coronis prominentibus fiat ſeſquipedali altitudine: </s>
              <s xml:id="echoid-s6321" xml:space="preserve">ut ſicorruptæ tegulæ, aut imbrices fue-
                <lb/>
              rint, parietes, non poſſint stillicidia penetrare perpluuiam. </s>
              <s xml:id="echoid-s6322" xml:space="preserve">Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s6323" xml:space="preserve">structuram illam teſtaceam cum prominen-
                <lb/>
              tibus coronis, loricamuocat: </s>
              <s xml:id="echoid-s6324" xml:space="preserve">proiecturas autem coronarum, intelligit prominentias ſuperioris parietis ad ar-
                <lb/>
              cendosimbres. </s>
              <s xml:id="echoid-s6325" xml:space="preserve">has igitur ex cocto latere fieri debere monet, nam facilius imbribusdurat, quàm lateritiæ ſoli
                <lb/>
              exſiccatæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s6326" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6327" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">De</emph>
              ipſa autem teſta ſi ſit optima, ſeu uitioſa ad ſtructuram, ſtatim nemo poteſt iudicare, quòd
                <lb/>
              in tempeſtatibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6328" xml:space="preserve">æſtate in tecto cum eſt collocata, tunc ſi firma eſt, probatur . </s>
              <s xml:id="echoid-s6329" xml:space="preserve">Nam quæ non fue
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-05" xlink:href="note-514.01.100-05a" xml:space="preserve">50</note>
              rit ex creta bona, aut parum erit cocta, ibi ſe oſtendet eſſe uitioſam gelicidiis e pruina tacta. </s>
              <s xml:id="echoid-s6330" xml:space="preserve">ergo quę
                <lb/>
              non in tectis poterit pati laborem, ea non poteſt in ſtructura oneri ferendo eſſe firma . </s>
              <s xml:id="echoid-s6331" xml:space="preserve">Quare maxi-
                <lb/>
              me ex ueteribus tegulis tecti ftructi parietes firmitatem poterunt habere.</s>
              <s xml:id="echoid-s6332" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6333" xml:space="preserve">Tegulæ ueteres uidentur iam probatæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s6334" xml:space="preserve">quare utiliter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6335" xml:space="preserve">ſecure ponuntur in structura, bene cocti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6336" xml:space="preserve">ex
                <lb/>
              creta bona lateres eligidebent. </s>
              <s xml:id="echoid-s6337" xml:space="preserve">de quibusſupra. </s>
              <s xml:id="echoid-s6338" xml:space="preserve">Quoniam uero aut impenſæ parcebant Romani, aut angu-
                <lb/>
              ſtiæ locorum inſeruiebant, ſæpe craticios parietes in medianis partibus diſponebant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6339" xml:space="preserve">quamrem improbat Vitr.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s6340" xml:space="preserve">ſed cum neceßitate fieri oportebat, ut parietes huiuſmodi ſtruerentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6341" xml:space="preserve">leges & </s>
              <s xml:id="echoid-s6342" xml:space="preserve">regulas ponit, ut commode
                <lb/>
              fiant, inquit igitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s6343" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6344" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cratitii</emph>
              uero uelim quidem neinuenti eſſent. </s>
              <s xml:id="echoid-s6345" xml:space="preserve">quantum enim celeritati, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6346" xml:space="preserve">laxamenti loci
                <lb/>
              proſunt, tanto maiori, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6347" xml:space="preserve">communi ſunt calamitati, quod ad incendia ( uti faces ) ſunt parati. </s>
              <s xml:id="echoid-s6348" xml:space="preserve">Itaque
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.100-06" xlink:href="note-514.01.100-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>