Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[Figure 101]
[102] FRONTE.
[103] A
[104] Græcorum ædes earumq́; partium diſpoſitiones.A. peristylium amplum.E. peristylium primum.C. aditus amplus.D. aditus ab uno ad aliudperiſtylium.E. proſtas ubi eraut duæ antæ.F. G. Antithalamus.H. I. gynæconitides.K. cu-bicuUmdiebria.L. S. oeci,& bibliotecæ,& ubi ſunt pictores.M. R. pinacotbecæ.N. cyzicena triclinia.O. porticus ad ſeptentrionem.P. cellæ hostiariæ.Q. oeci quadrati.T. V. porticus ad triclinia cizcena.X. hypæthra loca.r. oeci magni ubi matres familiarũ cum lanificijs habent ſeſſiones.Z. hoſpitalia.1. thirorium.2. Equilia.3. cubicula.4. meſaulæ & andronæ.5. triclinia quo-tidiana.6. posthalamus.7. thalamus.8. porticus Rhodiaca altior. T QVNMRN8SALKICHXYYFEG76B543O32P21
[105] Pauimentorum genera.Filandri.Anticum.
[106] c d f b c 8
[107] CHOROBATES.2 I 3 2
[108] d 10 10 a d 50 50 50 c 50 ba s d s 7 {1/14} 25 s b ce 8 8 10 84 f hm 5 43 3 4 4 3 3 4 4 5 5 5 53 5 4
[109] Figura ex meſolabio Architæ ad inueniendas medias.c t @ @ q p o n m l k l h g f p e o ξ v M @ k I o h j ε δ r B d s R q P o N M L K I H G F E L x c 6 N ς ε ξ γ B a
[110] Veſtigium meſolabij Architæ.
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
< >
page |< < (71) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div251" type="section" level="2" n="56">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6582" xml:space="preserve">
                <pb o="71" file="514.01.103" n="103" rhead="SECVNDVS"/>
              eſſe uitium non negant, quod perfacile ad ſe flammis admittat, atque ignibus infenſa ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6583" xml:space="preserve">Huic non poſtpo-
                <lb/>
              nitur cõtignandis ædibus cupreſſùs, arbos alioquin eiuſmodi ut inter noſtras arbores primariã, et pr æcipuã ſibi
                <lb/>
              laudem uendicet. </s>
              <s xml:id="echoid-s6584" xml:space="preserve">Hanc ueteres inter clariſſimas computabant, non ultimam ab cedro atque ebano. </s>
              <s xml:id="echoid-s6585" xml:space="preserve">Cupreſ-
                <lb/>
              ſumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6586" xml:space="preserve">apud Indos propè inter aromata uenerantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6587" xml:space="preserve">merito id quidem laudent, qui velint Amoniam, Cbiã,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s6588" xml:space="preserve">Cyrenaicam, quam eſſe æternam prædicat Theophr. </s>
              <s xml:id="echoid-s6589" xml:space="preserve">Verum odore, nitore, robore, magnitudine, rectitudi-
                <lb/>
              ne, perennitate. </s>
              <s xml:id="echoid-s6590" xml:space="preserve">his omnibus in laudibus quam tu illi arborem comparabis? </s>
              <s xml:id="echoid-s6591" xml:space="preserve">Cariem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6592" xml:space="preserve">uetuſtatem nihil ſen-
                <lb/>
              tire cupreſſum affirmant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6593" xml:space="preserve">rimam ſponte haud quaquam capere: </s>
              <s xml:id="echoid-s6594" xml:space="preserve">ea nimirum de re Plato leges publicas,
                <lb/>
              atque inſtituta in ſacris ponendas cenſebat tabulis cupreſſinis, quod fut uras forte æterniores putabat, quàm
                <lb/>
              ære. </s>
              <s xml:id="echoid-s6595" xml:space="preserve">Hic locus admonet, ut referam memoratu digna, quæ de cupreſſu ipſe legerim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6596" xml:space="preserve">uiderim: </s>
              <s xml:id="echoid-s6597" xml:space="preserve">ualuas cu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.103-01" xlink:href="note-514.01.103-01a" xml:space="preserve">10</note>
              preſſeas in templo epheſiæ Dianæ annos duraſſe quadring entos teſtantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6598" xml:space="preserve">eas ſeruaſſe nitorem, adeo ut no-
                <lb/>
              uas perpetuò diceres. </s>
              <s xml:id="echoid-s6599" xml:space="preserve">Nos Romæ Petri baſilicam uidimus, cum ab Eugenio Pont. </s>
              <s xml:id="echoid-s6600" xml:space="preserve">Max. </s>
              <s xml:id="echoid-s6601" xml:space="preserve">ualuæ restitueren-
                <lb/>
              tur, ubi hominum manus iniuriam rapiendo argento, quo olim fuerunt ueſtitæ, non intuliſſent, ſolidas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6602" xml:space="preserve">in-
                <lb/>
              tegerrimas annos plus quingentos quinquaginta perduraſſe: </s>
              <s xml:id="echoid-s6603" xml:space="preserve">Nam ſi rectè annales Pontificum urbis Romæ
                <lb/>
              interpretamur, tot ab Adriani tertij Pontificis temporibus, qui eas poſuit ad quartum Eugenium ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6604" xml:space="preserve">Ita-
                <lb/>
              que contignationibus faciendis abietem probant: </s>
              <s xml:id="echoid-s6605" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s6606" xml:space="preserve">cupreſſum una re fortaßis præferunt, quod ſit æternior.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s6607" xml:space="preserve">ſed eſt abiete grauior. </s>
              <s xml:id="echoid-s6608" xml:space="preserve">Probant & </s>
              <s xml:id="echoid-s6609" xml:space="preserve">pinum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6610" xml:space="preserve">piceam. </s>
              <s xml:id="echoid-s6611" xml:space="preserve">Pinum enim abiete perſimilem eſſe contra iniectum
                <lb/>
              pondus reniti putant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6612" xml:space="preserve">ſed inter pinum, atque abietem cum cætera, tum hoc intereſt, quod teredine abies eo læ-
                <lb/>
              ditur minus, quo eſt pinus quidem ſucco, quam abies dulciori: </s>
              <s xml:id="echoid-s6613" xml:space="preserve">ego nulli poſtponendum puto laricem. </s>
              <s xml:id="echoid-s6614" xml:space="preserve">Hanc
                <lb/>
              equidem structurarum pondera firmiſſime, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6615" xml:space="preserve">diutiſſime ſuſtentaſſe, cum alibi, tum apud Venetias ex uetu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.103-02" xlink:href="note-514.01.103-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ſtis ſori operibus adnotaui. </s>
              <s xml:id="echoid-s6616" xml:space="preserve">Atqui eam quidem de ſe præstare utilitates cunctas quas cæteræ præſtant ar-
                <lb/>
              bores affirmant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6617" xml:space="preserve">Neruoſa eſt uirium tenax, in tempeſtatibus firmißirna, aduerſus cariem illæſa, vetus opinio
                <lb/>
              hanc contra ignium iniurias inuictam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6618" xml:space="preserve">propè illæſam perſiſtere. </s>
              <s xml:id="echoid-s6619" xml:space="preserve">Quia & </s>
              <s xml:id="echoid-s6620" xml:space="preserve">obijciendos ex larice aſſes eo uer-
                <lb/>
              ſus, unde ignium aduentitium malum extimeſcas iubent: </s>
              <s xml:id="echoid-s6621" xml:space="preserve">ſed nos eam uidimus incenſam ardere, tamen ita ut
                <lb/>
              flammas dedignari, easq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6622" xml:space="preserve">uel ſe ab ſe diſcutere videatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6623" xml:space="preserve">Vnum habere conſtat uitium, nam aquis marinis red
                <lb/>
              ditur teredini obnoxia. </s>
              <s xml:id="echoid-s6624" xml:space="preserve">Inutiles trabeationibas fori prædicant robora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6625" xml:space="preserve">olea, quod grauia ſint, quod cedant
                <lb/>
              ponderi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6626" xml:space="preserve">propè ſponte ſua deflectantur, tum & </s>
              <s xml:id="echoid-s6627" xml:space="preserve">quæ facilius franguntur, quàm findantur, ad iſtos trabea-
                <lb/>
              tionum uſus utilia non ſunt, uti eſt olea, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6628" xml:space="preserve">ficus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6629" xml:space="preserve">tilia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6630" xml:space="preserve">ſalicta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6631" xml:space="preserve">buiuſmodi: </s>
              <s xml:id="echoid-s6632" xml:space="preserve">mirum, quod de palma
                <lb/>
              aſſeuerant, contra ſuper impoſitum pondus reniti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6633" xml:space="preserve">in diuerſum curuari, ſubdiualibus trabeationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6634" xml:space="preserve">
                <lb/>
              tecturis iuniperum omnibus præferunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6635" xml:space="preserve">buic (ait Plinius) eandem eſſe naturam, atq; </s>
              <s xml:id="echoid-s6636" xml:space="preserve">cedro, ſed ſolidiorẽ.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s6637" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.103-03" xlink:href="note-514.01.103-03a" xml:space="preserve">30</note>
              Tum & </s>
              <s xml:id="echoid-s6638" xml:space="preserve">oleam infinitam habere æternitatem prædicant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6639" xml:space="preserve">buxum etiam inter primarias annumerant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6640" xml:space="preserve">Caſta-
                <lb/>
              neam quidem, tametſi pandat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6641" xml:space="preserve">torqueatur, non tamen in his operibus, quæ ſub diuo eſſe oporteat, recu-
                <lb/>
              ſant: </s>
              <s xml:id="echoid-s6642" xml:space="preserve">Probant & </s>
              <s xml:id="echoid-s6643" xml:space="preserve">in primis oleaſtrum, ea maxime re, qua & </s>
              <s xml:id="echoid-s6644" xml:space="preserve">cupreſſum, quod cariem non ſentiat; </s>
              <s xml:id="echoid-s6645" xml:space="preserve">quo in nu-
                <lb/>
              mero ſunt arbores, quibus inſitus & </s>
              <s xml:id="echoid-s6646" xml:space="preserve">infuſus unctuoſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6647" xml:space="preserve">gummoſus ſuccus eſt, præſertim amarus. </s>
              <s xml:id="echoid-s6648" xml:space="preserve">Eiuſ-
                <lb/>
              modi enim uermen negant admittere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6649" xml:space="preserve">aduentitias humiditates excludere in promptu eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6650" xml:space="preserve">contrariam ijs
                <lb/>
              putant materiem omnem, quæ dulci ſit ſucco prædita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6651" xml:space="preserve">quæ facile incendatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6652" xml:space="preserve">Ab his tamen excipiunt
                <lb/>
              oleam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6653" xml:space="preserve">oleaſtrum. </s>
              <s xml:id="echoid-s6654" xml:space="preserve">Cerrumautem & </s>
              <s xml:id="echoid-s6655" xml:space="preserve">fagum natura imbecillem eſſe contra tempeſtates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6656" xml:space="preserve">non peruenire
                <lb/>
              ad uetuſtatem affirmat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s6657" xml:space="preserve">Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s6658" xml:space="preserve">Quercum item celeriter (ait) marceſcere. </s>
              <s xml:id="echoid-s6659" xml:space="preserve">Ad reliqua uero intestina ope-
                <lb/>
              ra ualuarum, lectorü, menſarum, ſubſelliorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6660" xml:space="preserve">eiuſmodi abies egregia eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6661" xml:space="preserve">præſertim quæad Alpim Italiæ
                <lb/>
              montem excreſcat. </s>
              <s xml:id="echoid-s6662" xml:space="preserve">Nam hæc arbos natura eſt ſicciſſima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6663" xml:space="preserve">glutinum perquam tenaciſſima. </s>
              <s xml:id="echoid-s6664" xml:space="preserve">est & </s>
              <s xml:id="echoid-s6665" xml:space="preserve">picea,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.103-04" xlink:href="note-514.01.103-04a" xml:space="preserve">40</note>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s6666" xml:space="preserve">cupreſſus his rebus percommoda. </s>
              <s xml:id="echoid-s6667" xml:space="preserve">Fagum fore alioquin fragilem prædicant, ſed capfis, lectisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6668" xml:space="preserve">utilem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6669" xml:space="preserve">
                <lb/>
              in tenuiſſimas ſecari laminas. </s>
              <s xml:id="echoid-s6670" xml:space="preserve">Secari quoque, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6671" xml:space="preserve">ilicẽ aiunt belliſſime. </s>
              <s xml:id="echoid-s6672" xml:space="preserve">inutiles etiam ad aſſeres habendæ ſunt
                <unsure/>
                <lb/>
              Iuglans, quòd facile frangatur, ulmus, fraxinusq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s6673" xml:space="preserve">, nam hæ tametſi lentæ, facile tamen panduntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6674" xml:space="preserve">Verum
                <lb/>
              obedientiſsimam eſſe omnium in opere affirmant ſraxinum: </s>
              <s xml:id="echoid-s6675" xml:space="preserve">ſed nucem demiror non multo eſſe in antiquorum
                <lb/>
              monitis celebratiorem; </s>
              <s xml:id="echoid-s6676" xml:space="preserve">Quando ea quidem (ut uidere liceat) cum ad cæteros pleroſque uſus, tum maximè aſ-
                <lb/>
              ſeritijs operibus admodum habilis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6677" xml:space="preserve">pertractabilis est. </s>
              <s xml:id="echoid-s6678" xml:space="preserve">Morum laudant cum ob eius æterititatem, tum quod
                <lb/>
              nigreſcat uetuſtate indi
                <unsure/>
              es, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6679" xml:space="preserve">fiat gratior. </s>
              <s xml:id="echoid-s6680" xml:space="preserve">Valvas memorat Theophr. </s>
              <s xml:id="echoid-s6681" xml:space="preserve">conſueuiſſe diuites ponere ex loto; </s>
              <s xml:id="echoid-s6682" xml:space="preserve">ili-
                <lb/>
              ce, buxove vlmum quod rigorem firmiſſime aſſeruet, ideo portarum cardinibus utilem ducunt, ſed permutari
                <lb/>
              iubent oportere, ut ſit radix ſuperior inuerſo cacumine. </s>
              <s xml:id="echoid-s6683" xml:space="preserve">Cato uectes aquifolios, laureos, atque vlmeos fieri
                <lb/>
              iubet. </s>
              <s xml:id="echoid-s6684" xml:space="preserve">clauiculis cornum comprobant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6685" xml:space="preserve">Gradus ad ſcalas orno, atque. </s>
              <s xml:id="echoid-s6686" xml:space="preserve">acere ponebant: </s>
              <s xml:id="echoid-s6687" xml:space="preserve">pinus, picea, vlmus
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.103-05" xlink:href="note-514.01.103-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ad aquarum ductus intercauabantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6688" xml:space="preserve">Sedhaſce niſi terra contegas, ociſſime ſeneſcere aſſeuerant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6689" xml:space="preserve">Cæterum or-
                <lb/>
              nandis ædibus laricem fæminam, quæ colore ſimilis est meli, compertum habent in tabellis pictorum eſſe im-
                <lb/>
              mortalem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6690" xml:space="preserve">nullis rimis fißilem. </s>
              <s xml:id="echoid-s6691" xml:space="preserve">Præterea quia ei nerui non inſint tractim, ſed cæſim: </s>
              <s xml:id="echoid-s6692" xml:space="preserve">iccirco ad ſimulachra
                <lb/>
              Deorum efficienda utebantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s6693" xml:space="preserve">tum & </s>
              <s xml:id="echoid-s6694" xml:space="preserve">utebantur loto, ac buxo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6695" xml:space="preserve">cedro, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6696" xml:space="preserve">item cupreſſo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6697" xml:space="preserve">craßiore olex-
                <lb/>
              rum radice. </s>
              <s xml:id="echoid-s6698" xml:space="preserve">Aegyptiaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6699" xml:space="preserve">perſica, quam eſſe loto ſimilem referunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6700" xml:space="preserve">Torno autem ſi quid terete reddidiſſe opus
                <lb/>
              erat fago, moro, terebintbo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6701" xml:space="preserve">in primis buxo omnium ſpiſſiſſima. </s>
              <s xml:id="echoid-s6702" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s6703" xml:space="preserve">egregie tornatili, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6704" xml:space="preserve">ebano omnium gra-
                <lb/>
              cillima utebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6705" xml:space="preserve">Neque ſignis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6706" xml:space="preserve">tabulis efficiundis aſpernabantur populum albam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6707" xml:space="preserve">item nigram, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6708" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ſalicem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6709" xml:space="preserve">carpinum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6710" xml:space="preserve">ſorbum, ſambucum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6711" xml:space="preserve">ficum, quæ arbores cum ſiccitate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6712" xml:space="preserve">æquabilitate ad exci-
                <lb/>
              pienda, ſeruandaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6713" xml:space="preserve">pictorum glutinamenta & </s>
              <s xml:id="echoid-s6714" xml:space="preserve">illinimenta utiles ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6715" xml:space="preserve">Tum ad formas exprimendas ductibi-
                <lb/>
              les quidem atque admodum faciles. </s>
              <s xml:id="echoid-s6716" xml:space="preserve">veruminter haſce omnium mollißimam extare tiliam in promptu eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s6717" xml:space="preserve">Sunt qui ad ſigna conſicienda iuiubam comprobant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6718" xml:space="preserve">His contraria eſt robur, quandoquidem inter ſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6719" xml:space="preserve">cum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.103-06" xlink:href="note-514.01.103-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>