10472LIBER
alijs omnibus eiuſmodimaterijs inſatiabilis omnino, &
omnis glutinis aſpernatrix ſit.
Idem uitium eſſe omni-
bus lacbrimoſis, & criſpis aiunt, ut omne genus glutinamenti abdicent. Raſile itidem, atque denſum quodq́ue
lignum ægre cobæret glutino. Quæ item diuerſa ſunt natura, uti est edera, laurus, tiliaq́; , quod calidæ ſint, cum
his quæ humectis locis naſcuntur: quod eiuſmodi omnes frigidæ natura ſint, diu glutino non cohærent. Vlmus,
fraxinus, morus, ceraſusq́; , quod ſiccæ ſint cum platano, & alno, quæ madidæ nat ura ſunt, non conueniunt.
Quin & tantum abfuit apud maiorcs, ut natura inter ſe non congruentia, & contraria glutino connecterent: vt
etiam ſimul non iugata, ſed hærentia uetuerint coagmentari. hinc illud Vitruuij, quod æſculeos quidem axes
admonet quernis non iungendos. Verum ut de ijs omnibus ſummatim & comparatione quadam referam
apud omnes autbores conſtat, infœcundas arbores firmiores eſſe fertilibus, ſylueſtres & manu, ferroq́; non cul-
1110 tas duriores eße domeſticis. Nam ſyluestres quidem in morbos incidere, quibus interimant, negat Theoph. do-
meſticas uero. & maximè, quæ fructus ferant, grauiſſimis eſſe obnoxiasmorbis prædicant. Et inter feraces
præcoques ſerotinis, & dulces acutis eſſe imbecilliores, ſtatuunt, & inter acutas, atque aſperas ſolidiores pu-
tant eas, quæ fructus acerbiores, rarioresq́; edant. Quæ alternis annis promunt, & quæ penitus ſteriles ſint
feracibus nodoſiores ſunt, & iſtarum, quo quæq; breuior, eò difficilior: & ſteriles magis creſcunt quàm fer-
tiles. Addunt & eas, quæ in propatulo, & nullis neque montibus tectæ, neque ſyluis, ſed crebris uentis, &
tempeſtatibus agitatæ creuerint firmiores illas quidem, craßioresq́; eſſe, ſed breuiores, nodoſioresq́; , quàm
quæ in conualle, & loco a ventis tuto excreuerint. Tum & arbores ortæ in locis humidis, atque opacis mol-
liores putant, quàm quæ in apricis, atque ſiccis coaluerint. & quæ ad boream naſcantur aptiores eſſe, quàm
quæ a borea ad auſtrum declinent: & quæ locis a ſua natura ſint alienis natæ, non ſecus, atque abortiuas
2220 reſpuunt: & meridianas quidem prædurasfore, ſedmedullis contorqueri, & minus coæquabiles præſtare ſe
ad opus exequendum. Præerea aridas natura, atque ad creſcendum tardas robuſtiores eſſe, quàm quæ laxæ,
& fœcundæ ſint. Namque in his fœmineam, in his uero alteris maſculinam eſſe naturam putabat Varro.
& candida quæq; ligna minus eſſe denſa, & magis trac̃tabilia, quàm quibus color quiuis infuſus ſit. Et pon-
deroſa quidem omnis materia ſpißior, duriorq́; leui eſt: & quo quæque leuior, eò est fragilior; & quo criſpior
eò aſtructior. tum quibus natura dederit, ut diutius inuita uigeant. dediſſe etiam, ut abſciſſæ tardius corrum-
pantur. omni etiam in ligno, quo minus medullæ ineſt, eo natura illi acrior, & robuſtior eſt. Quæ partes ad
medullam proximiores ſunt duriores eæ quidem cæteris, ac denſiores ſunt. Quæ cortici propinquiores ſunt,
neruo tenaciore ſunt. Etenim in arboribus, ueluti in animante pro cute eſſe ſtatuunt extremum corticem, pro
carne id, quod ad cutem ſubest, pro oſſe id, quod ad medullam circum obuoluitur; & nodos in plantis perſimi-
les eſſe neruis putabat Ariſt. Ligni partem omnium peſſimam alburnum deputant, cum alias ob res, tum quod
3330 teredmibus infenſa ſit. Adde his, quod partes materiæ, quæ dum ſtaret arbor ad Solem in meridie uerge-
bant, aridiores erunt cæteris, & graciliores, tenuioresq́; : tamen denſiores, habebuntq́; medullam iſta ex par-
te cortici uiciniorem: & quæ item partes telluri, & radicibus fuere finitimæ ſtabunt illæ quidem cæteris gra-
uiores. Huius ſignum quòd aquis ægre adnatabunt. Et arboris cuiuſque pars media criſpior, & maculæ uti-
cumq; ſint, quo radicibus adiunctiores eo anfractiores. intimas tamen quaſque partes ſupernatibus conſtan-
tiores, & commodiores ducunt. Verum in arborum generibus comperio aliquas, de quibus optimi ſcriptores
longè miranda referant. Nam uitem quidem ſæculorum æternitatem ſuperare affirmant. Iouis ſimulachrum
factum ex uite in vrbe Populonia ad Cæſaris tempora conſpiciebatur ſæculis permultis incorruptum, neque
ulli eſſe ligno naturam penitus æterniorem omnes prædicant. In Arriana Indorum regione haberi uites tam
craſſas ait Strabo, ut eius truncos homines uix amplexentur bini. Apud Vticam tectum ex cedro stetiſſe an-
4440 nos mille ducentos octo & ſeptuaginta tradidere. In Hiſpania templo Dianæ trabes ex iunipero ab anno du-
centefimo ante excidium Troiæ uſque ad Hannibalem dur aſſe teſtantur. Atqui cedro quidem mira est natu-
ra, ſi (uti ferunt) una bæc arbos clauum non tenet. In montibus qui ad Eenacum ſunt abietis genus regnat,
quo ſi feceris uas, ni prius oleo perunxeris, non continebit uinum. Hactenus de Arboribus. Nunc ad Vit.
bus lacbrimoſis, & criſpis aiunt, ut omne genus glutinamenti abdicent. Raſile itidem, atque denſum quodq́ue
lignum ægre cobæret glutino. Quæ item diuerſa ſunt natura, uti est edera, laurus, tiliaq́; , quod calidæ ſint, cum
his quæ humectis locis naſcuntur: quod eiuſmodi omnes frigidæ natura ſint, diu glutino non cohærent. Vlmus,
fraxinus, morus, ceraſusq́; , quod ſiccæ ſint cum platano, & alno, quæ madidæ nat ura ſunt, non conueniunt.
Quin & tantum abfuit apud maiorcs, ut natura inter ſe non congruentia, & contraria glutino connecterent: vt
etiam ſimul non iugata, ſed hærentia uetuerint coagmentari. hinc illud Vitruuij, quod æſculeos quidem axes
admonet quernis non iungendos. Verum ut de ijs omnibus ſummatim & comparatione quadam referam
apud omnes autbores conſtat, infœcundas arbores firmiores eſſe fertilibus, ſylueſtres & manu, ferroq́; non cul-
1110 tas duriores eße domeſticis. Nam ſyluestres quidem in morbos incidere, quibus interimant, negat Theoph. do-
meſticas uero. & maximè, quæ fructus ferant, grauiſſimis eſſe obnoxiasmorbis prædicant. Et inter feraces
præcoques ſerotinis, & dulces acutis eſſe imbecilliores, ſtatuunt, & inter acutas, atque aſperas ſolidiores pu-
tant eas, quæ fructus acerbiores, rarioresq́; edant. Quæ alternis annis promunt, & quæ penitus ſteriles ſint
feracibus nodoſiores ſunt, & iſtarum, quo quæq; breuior, eò difficilior: & ſteriles magis creſcunt quàm fer-
tiles. Addunt & eas, quæ in propatulo, & nullis neque montibus tectæ, neque ſyluis, ſed crebris uentis, &
tempeſtatibus agitatæ creuerint firmiores illas quidem, craßioresq́; eſſe, ſed breuiores, nodoſioresq́; , quàm
quæ in conualle, & loco a ventis tuto excreuerint. Tum & arbores ortæ in locis humidis, atque opacis mol-
liores putant, quàm quæ in apricis, atque ſiccis coaluerint. & quæ ad boream naſcantur aptiores eſſe, quàm
quæ a borea ad auſtrum declinent: & quæ locis a ſua natura ſint alienis natæ, non ſecus, atque abortiuas
2220 reſpuunt: & meridianas quidem prædurasfore, ſedmedullis contorqueri, & minus coæquabiles præſtare ſe
ad opus exequendum. Præerea aridas natura, atque ad creſcendum tardas robuſtiores eſſe, quàm quæ laxæ,
& fœcundæ ſint. Namque in his fœmineam, in his uero alteris maſculinam eſſe naturam putabat Varro.
& candida quæq; ligna minus eſſe denſa, & magis trac̃tabilia, quàm quibus color quiuis infuſus ſit. Et pon-
deroſa quidem omnis materia ſpißior, duriorq́; leui eſt: & quo quæque leuior, eò est fragilior; & quo criſpior
eò aſtructior. tum quibus natura dederit, ut diutius inuita uigeant. dediſſe etiam, ut abſciſſæ tardius corrum-
pantur. omni etiam in ligno, quo minus medullæ ineſt, eo natura illi acrior, & robuſtior eſt. Quæ partes ad
medullam proximiores ſunt duriores eæ quidem cæteris, ac denſiores ſunt. Quæ cortici propinquiores ſunt,
neruo tenaciore ſunt. Etenim in arboribus, ueluti in animante pro cute eſſe ſtatuunt extremum corticem, pro
carne id, quod ad cutem ſubest, pro oſſe id, quod ad medullam circum obuoluitur; & nodos in plantis perſimi-
les eſſe neruis putabat Ariſt. Ligni partem omnium peſſimam alburnum deputant, cum alias ob res, tum quod
3330 teredmibus infenſa ſit. Adde his, quod partes materiæ, quæ dum ſtaret arbor ad Solem in meridie uerge-
bant, aridiores erunt cæteris, & graciliores, tenuioresq́; : tamen denſiores, habebuntq́; medullam iſta ex par-
te cortici uiciniorem: & quæ item partes telluri, & radicibus fuere finitimæ ſtabunt illæ quidem cæteris gra-
uiores. Huius ſignum quòd aquis ægre adnatabunt. Et arboris cuiuſque pars media criſpior, & maculæ uti-
cumq; ſint, quo radicibus adiunctiores eo anfractiores. intimas tamen quaſque partes ſupernatibus conſtan-
tiores, & commodiores ducunt. Verum in arborum generibus comperio aliquas, de quibus optimi ſcriptores
longè miranda referant. Nam uitem quidem ſæculorum æternitatem ſuperare affirmant. Iouis ſimulachrum
factum ex uite in vrbe Populonia ad Cæſaris tempora conſpiciebatur ſæculis permultis incorruptum, neque
ulli eſſe ligno naturam penitus æterniorem omnes prædicant. In Arriana Indorum regione haberi uites tam
craſſas ait Strabo, ut eius truncos homines uix amplexentur bini. Apud Vticam tectum ex cedro stetiſſe an-
4440 nos mille ducentos octo & ſeptuaginta tradidere. In Hiſpania templo Dianæ trabes ex iunipero ab anno du-
centefimo ante excidium Troiæ uſque ad Hannibalem dur aſſe teſtantur. Atqui cedro quidem mira est natu-
ra, ſi (uti ferunt) una bæc arbos clauum non tenet. In montibus qui ad Eenacum ſunt abietis genus regnat,
quo ſi feceris uas, ni prius oleo perunxeris, non continebit uinum. Hactenus de Arboribus. Nunc ad Vit.
Materia cædenda eſt a primo autumno ad id tempus, quod erit antequam flare incipiat Fa-
nonius. # Hoc est a Septembri ad Februarium, poſt quem menſem Zephirus ſpirat.
nonius. # Hoc est a Septembri ad Februarium, poſt quem menſem Zephirus ſpirat.
Vere enim omnes arbores fiunt prægnantes, &
omnes ſuę proprietatis uirtutem efferunt in fron
des, anniuerſariosq́; fructus. Cum ergo inanes, & humidæ temporum neceſsitate fuerint, uanæ fiunt
& raritatibus imbecillæ.
des, anniuerſariosq́; fructus. Cum ergo inanes, & humidæ temporum neceſsitate fuerint, uanæ fiunt
& raritatibus imbecillæ.
Cauſam reddit cur eo tempore cædendæ ſint àrbores, &
non uere:
Quia vere uirtus omnis in frondes emit-
5550 titur, truncus uero, cuius uſus requiritur, inanis, & imbecillus redditur. quod probat a ſimili.
5550 titur, truncus uero, cuius uſus requiritur, inanis, & imbecillus redditur. quod probat a ſimili.
Vti etiam corpora muliebria cum conceperint, a fœtu ad partum non iudicantur integra, neque
in, uenalibus ea, cum ſunt prægnantia, præſtantur ſana; ideo quod in corpore præſeminatio creſcẽs,
ex omnibus cibi poteſtatibus detrahit alimentum in ſe, & quo firmior eſſicitur ad maturitatem par-
tus, eo minus patitur eſſe ſolidum id ipſum, ex quo procreatur. Itaque edito ſœtu, quod prius in aliud
genus incrementi detrahebatur, cum ad: diſparationem procreationis eſt liberatum, inanibus & pa-
tentibus uenis in ſe recipit, & lambendo; ſuccum etiam ſolideſcit, & reddit in priſtinam naturæ
firmitatem.
in, uenalibus ea, cum ſunt prægnantia, præſtantur ſana; ideo quod in corpore præſeminatio creſcẽs,
ex omnibus cibi poteſtatibus detrahit alimentum in ſe, & quo firmior eſſicitur ad maturitatem par-
tus, eo minus patitur eſſe ſolidum id ipſum, ex quo procreatur. Itaque edito ſœtu, quod prius in aliud
genus incrementi detrahebatur, cum ad: diſparationem procreationis eſt liberatum, inanibus & pa-
tentibus uenis in ſe recipit, & lambendo; ſuccum etiam ſolideſcit, & reddit in priſtinam naturæ
firmitatem.