10573SECVNDVS
eſt ut ingenioſe Philander notat, quod Vitr.
prægnantem uolebat eſſe imbecillem, &
ad munia obeunda ine-
ptam, quod embryo detrahat in ſe alimentum. Vulpianus uero intellexit non morboſam, ideſt non redhiben-
dam. Nam cum eſſet edictum Aedilium curulium, ut qui uenderent, certos facerent emptores, ſi quid morbi
aut uitij ineſſet, contra qui feciſſet, re improbata cogipoſſet habere id, quod ante habuerat: certe qui præ-
gnantem uendiſſet, nec emptori dixißet: tamen edicto cogi non poterat mancipium recipere. Id redhibere di-
cebant. Vnde redhibitio uocata.
ptam, quod embryo detrahat in ſe alimentum. Vulpianus uero intellexit non morboſam, ideſt non redhiben-
dam. Nam cum eſſet edictum Aedilium curulium, ut qui uenderent, certos facerent emptores, ſi quid morbi
aut uitij ineſſet, contra qui feciſſet, re improbata cogipoſſet habere id, quod ante habuerat: certe qui præ-
gnantem uendiſſet, nec emptori dixißet: tamen edicto cogi non poterat mancipium recipere. Id redhibere di-
cebant. Vnde redhibitio uocata.
Eadem ratione autumnali tempore maturitate ſructuum flacceſcente fronde, ex terra recipientes
radices arborum in ſe ſuccum, recuperantur & reſtituuntur in antiquam ſoliditatem. At uero aeris
hyberni uis comprimit, & conſolidat eas, per id (ut ſupraſcriptum eſt) tempus.
1110radices arborum in ſe ſuccum, recuperantur & reſtituuntur in antiquam ſoliditatem. At uero aeris
hyberni uis comprimit, & conſolidat eas, per id (ut ſupraſcriptum eſt) tempus.
Poſtquam neque frondes, nec fructus amplius indigent alimento, illud alimentum, quod in frondes, &
fru-
ctus uertebatur, trabitur a trunco. qui propterea priſtinam recuperat firmitatem, quæ hyeme conſeruatur;
nam frigore comprimitur, & conſolidatur.
ctus uertebatur, trabitur a trunco. qui propterea priſtinam recuperat firmitatem, quæ hyeme conſeruatur;
nam frigore comprimitur, & conſolidatur.
Ergo ſi ea ratione, &
eo tempore, quod ſupra ſcriptum eſt, cæditur materies erit tempeſtiua.
Concludit quod uolebat, postquam &
medicus, &
Philoſopbus uideri uoluit.
Caedi autem ita oportet, ut incidatur arboris crasſitudo ad mediam medullam, &
relinquatur,
uti per eam exſicceſcat ſtillando ſuccus.
uti per eam exſicceſcat ſtillando ſuccus.
Modum oſtendit materiæ cædendæ, circuncidi ſtipitem monet, uſque ad mediam medullam, &
relinqui ere-
ctam arborem uti ſuccus ex ea præciſione stillet. Neuero quis putet ſuccum omnem exhauriendum eſſe, decla
rat de quo intelligat.
2220ctam arborem uti ſuccus ex ea præciſione stillet. Neuero quis putet ſuccum omnem exhauriendum eſſe, decla
rat de quo intelligat.
Ita qui ineſt in his inutilis liquor effluens per torulum, non patietur emori in eo ſaniem, nec
corrumpi materiæ qualitatem. Tum autem cum ſicca, & ſine ſtillis erit arbor, deijciatur. & ita erit
optima in uſu.
corrumpi materiæ qualitatem. Tum autem cum ſicca, & ſine ſtillis erit arbor, deijciatur. & ita erit
optima in uſu.
Inutili bumore tanquam ſanie, uel pituita exſiccato, uiuida lignorum poteſtas ſine ſuperfluitate relinquitur,
ac propterea non eſt putredini obnoxia. quando igitur non amplius defluet, tunc deijcienda est arbos, ſed ne
hoc etiam ſimilitudine, ac ratione aliqua carere uideatur, probat Vitr. experimento quodam.
ac propterea non eſt putredini obnoxia. quando igitur non amplius defluet, tunc deijcienda est arbos, ſed ne
hoc etiam ſimilitudine, ac ratione aliqua carere uideatur, probat Vitr. experimento quodam.
Hoc autem ita eſſe licet animaduertere etiam de arbuſtis.
Ea enim cum ſuo quæque tempore ad
imum perforata, caſtrantur, profundunt è medullis, quem habent in ſe ſuperantem, & uitioſum per fo-
ramina liquorem, & ita ſicceſcendo recipiunt in ſe diuturnitatem. Qui autem non habent ex arbori-
bus exitus humores, intra concreſcentes putreſcunt, & efficiunt inanes eas, & uitioſas: Ergo ſi ſtan-
3330 tes & uiuæ ſicceſcendo non ſeneſcunt, ſine dubio, cum eædem ad materiam deijciuntur, cum ea ratio-
ne curatæ fuerint, habere poterunt, magnas in ædificijs ad uetuſtatem utilitates.
imum perforata, caſtrantur, profundunt è medullis, quem habent in ſe ſuperantem, & uitioſum per fo-
ramina liquorem, & ita ſicceſcendo recipiunt in ſe diuturnitatem. Qui autem non habent ex arbori-
bus exitus humores, intra concreſcentes putreſcunt, & efficiunt inanes eas, & uitioſas: Ergo ſi ſtan-
3330 tes & uiuæ ſicceſcendo non ſeneſcunt, ſine dubio, cum eædem ad materiam deijciuntur, cum ea ratio-
ne curatæ fuerint, habere poterunt, magnas in ædificijs ad uetuſtatem utilitates.
Atque bæc ſatis de cædendi modo, &
ratione;
nunc ad uires, &
poteſtates arborum tranſit.
Eae autem inter ſe diſcrepantes, &
diſsimiles habent uirtutes, uti Robur, Vlmus, Populus, Cu-
preſſus, Abies, & cæteræ, quæ maximè in ædificijs ſunt idoneæ, Namque non poteſt id Robur, quod
Abies, nec Cupreſſus, quod Vlmus, nec cæteræ eaſdem habent inter ſe naturæ rerum ſimilitates, ſed
ſingula genera principiorum proprietatibus comparata, alios alij generis præſtãt in operibus effectus.
preſſus, Abies, & cæteræ, quæ maximè in ædificijs ſunt idoneæ, Namque non poteſt id Robur, quod
Abies, nec Cupreſſus, quod Vlmus, nec cæteræ eaſdem habent inter ſe naturæ rerum ſimilitates, ſed
ſingula genera principiorum proprietatibus comparata, alios alij generis præſtãt in operibus effectus.
Diſſimiles arborum naturas eſſe dixit, probauitq́ue ab effectu, quoniam non id poteſt Robur, quod Abies,
nec Cupreſſus, quod Vlmus, qui quidem effectus ex natura principiorum, & permixtione deducitur. Non poſ-
ſe autem id arborem unam, quod alia poteſt, probare incipit in ſingulis ex principiorum cuiusque ratione.
4440nec Cupreſſus, quod Vlmus, qui quidem effectus ex natura principiorum, & permixtione deducitur. Non poſ-
ſe autem id arborem unam, quod alia poteſt, probare incipit in ſingulis ex principiorum cuiusque ratione.
Et primum Abies aeris habens plurimum, &
ignis, minimumq́ue humoris, &
terreni, leuioribus
rerum naturæ poteſtatibus comparata non eſt ponderoſa, Itaque rigore naturali contenta, non cito
flectitur ab onere, ſed directa permanet in contignatione, ſed ea, quod habet in ſe plus caloris, pro-
creat, & alit termitem, ab eoque uitiatur.
rerum naturæ poteſtatibus comparata non eſt ponderoſa, Itaque rigore naturali contenta, non cito
flectitur ab onere, ſed directa permanet in contignatione, ſed ea, quod habet in ſe plus caloris, pro-
creat, & alit termitem, ab eoque uitiatur.
Calor ſiccitatem, ſiccitas rigorem inducit, rigor autem inflexibilitatem, unde Abietis poteſtas leuioribus
elementis conſtans, leuiorum effectus parit, unde dicit Vitr. eam uerniculum generare, quo uitiatur.
elementis conſtans, leuiorum effectus parit, unde dicit Vitr. eam uerniculum generare, quo uitiatur.
Etiamqve ideo celeriter accenditur, quod quæ ineſt in eo corpore raritas, aeris patens acci-
pitignem, & ita uehementem ex ſe mittit flammam.
pitignem, & ita uehementem ex ſe mittit flammam.
Abies quod ab bumo in altum eat, (e cunctis enim amplißima eſt, &
fœmina etiam prolixior,) ſuperetq́ue
alias arbores dicta est, cauſa eſt, quia rectos habet poros, & pinguem humorem, qui innato calore facile ebul
5550 lit. Adde quod in montanis, & frigidis frequentius oritur, ideoq́ue ab loci uapore, frigiditateq́; adiuuatur,
ex euaporantibus enim locis ad radices emittuntur uapores, & ex pingui humore intra stipitem frigore con-
creto facile aſcendit, & quod pulcbrum eſt naturæ opus, ſingulis annis ramuſculos quinos promit, ex quibus
qui medius eſt, arboris proceritatem facit, efficitur enim pars media stipitis, & amplius reliquis in altitudi-
nem fertur, cæteris æque mter ſe concreſcentibus: Recentes & pullulantes illi ramuſculi in extremitate albam
reſinam exudant, quæ tempore cogitur, & concreſcit, quod ſi cædatur ea parte, qua ramuſculi erumpunt, pe-
rit, emoriturq́; arbos tota. Cuius rei cauſa eſt raritas, e qua caloris innati uis efflatur, & cadentibus etiam
imbribus putreſcit, ſcinditur autem Abies mirum in modum, & accenditur. Sed dolabilis, & apta ædificijs
cernitur, ſi uero adſeruari uelit, aut ſemper in ſicco, & libero aere, aut ſemper in aqua iacere debet, nam cum
alternis uicibus, modo humenti, modo exſiccato loco ponitur, quàm citisſime putreſcit. Areſcente Abie-
te ceſſat odor, qui in uireſcente ob reſinam maxime ſentiebatur; ſi excauatur, non reddit ſonum, raritas enim
6660
alias arbores dicta est, cauſa eſt, quia rectos habet poros, & pinguem humorem, qui innato calore facile ebul
5550 lit. Adde quod in montanis, & frigidis frequentius oritur, ideoq́ue ab loci uapore, frigiditateq́; adiuuatur,
ex euaporantibus enim locis ad radices emittuntur uapores, & ex pingui humore intra stipitem frigore con-
creto facile aſcendit, & quod pulcbrum eſt naturæ opus, ſingulis annis ramuſculos quinos promit, ex quibus
qui medius eſt, arboris proceritatem facit, efficitur enim pars media stipitis, & amplius reliquis in altitudi-
nem fertur, cæteris æque mter ſe concreſcentibus: Recentes & pullulantes illi ramuſculi in extremitate albam
reſinam exudant, quæ tempore cogitur, & concreſcit, quod ſi cædatur ea parte, qua ramuſculi erumpunt, pe-
rit, emoriturq́; arbos tota. Cuius rei cauſa eſt raritas, e qua caloris innati uis efflatur, & cadentibus etiam
imbribus putreſcit, ſcinditur autem Abies mirum in modum, & accenditur. Sed dolabilis, & apta ædificijs
cernitur, ſi uero adſeruari uelit, aut ſemper in ſicco, & libero aere, aut ſemper in aqua iacere debet, nam cum
alternis uicibus, modo humenti, modo exſiccato loco ponitur, quàm citisſime putreſcit. Areſcente Abie-
te ceſſat odor, qui in uireſcente ob reſinam maxime ſentiebatur; ſi excauatur, non reddit ſonum, raritas enim
6660