Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
[41] A B
[42] ... adiectio.G. H. abacus.G. cymatium.I. echinus.K. annuli.L. hypotrachelium.M. aſtragalus.N. apotheſis. S R Q P O G H I K L M N F E D C B A
[43] A. epiſtylium.B. Guttæ.C. regulaD. faſcia.E. femur.F. Canalis.G. Me-topa.H. ſemimetopa.F. E. triglyphus.I. capitulum triglyphi.K. cymatium.L. corona.M. cymatium coronæ.N. tympanum.O P Q. partes faſtigij, quæ reſpon-dent partibus coronæ.R. ſima.S. Acroterium. S R Q P O N M L K I H q F E D C B A
[44] a tilg@iftb metopęmodſusodiaſtiſoſ.tetraſti@oſdiaſtiloſmodolo@exaſtiſo@Striarum modus. c.Centrum quadrati. a.ſiſtiſoſ modvcxaſtilosſiſtiloſtetraſtiloſ b a b a b a a c c c c a a
[45] ICHNOGRAPHIA PROSTRLOS.
[46] ORTHOGRAPHIA PROSTRLOS.
[47] FIGVRA EXA STTLI DORICI.
[48] A B. altitudo ad lacunaria.C. D. luminis altitudo.C. E. luminis latitudo inferior.D F. ſuperior luminis latitudo.C. G. craſſitudo antepagmentorum inferior.D. H. craſſitudo antepagmentorũ ſuperior.I. Supercilium.K. cymatium.M. antepagmentũ.N. hyperthy-ron.O. cymatium Doricum.P. corona plana cum cymatio.Q R. altitudo antepagmenti.S. Tympanum.T. impagines.V. ſcapi cardinales.X. impagines.r. Z. cymatia. A P N K I F D H V Q M Y S T S X E C B R G
[49] I. Corona.f. Ancones.d. hyperthyron.c. folium.e. cymatia.I E. ſcapusg. cymatium.h. replum.A B. Altitudo ad lacunaria.D. corona.G. by-perthyron.H. cymatium.I. prima corſa.K. ſecunda corſa.L. Tertia corſa.M. Tympana.N. impagines.O. ſcapi.C. hyperthyron. r d f e D C C I o o N N g G M M H g N N L K M M I E B
[50] A. corona.O. cymatium Lesbium.P. cymatium Doricum.Q. Hyperthyron.R. Cyma-tium antepagmentorum.S. Aſtragali.T. Prima faſcia.S. ſecunda faſcia.V. Tertia faſcia.X X. ſcapus.Y. cymatium.Z. replum.I. Tympanum.K K. impages. A O p Q R Q X s Q s R s V I s T I I I I K K I I X
[51] P. Corona.o. Aſtragalus lesbi.C. cymatium Doricum.N. Hy-perthyrum.K. cymatium.F. Aſtragalus.IONICDORICCORINTH D P A O O C N P e C k H F R S L V K S T I
[52] Tuſcanici capituli partes.E. Abacus.F. Echinus.G. Annulus.H I K L. Hypotrachelium cum Apophygi.f a q. ſpatia centrorum.A B C. partes ſpiræ quibus in ueſtigio pariter A B C. reſpondet.A. Apopbygis.B. Torus.C. Plinthus. M E F q G H I k L h d C b a e D A a B C C B A A B C
[Figure 53]
[54] TVSCAN AE AEDIS COMPOSIT AE DISPOSITIO.
[Figure 55]
[56] a 4 3 2 1 o
[57] b 3 d e 2 1 f c a
[58] Ichnographia, orthographia, & ſchiographia œdis peripterœ.
[59] FRABES COMPACTILES.
[60] Figura apponenda erat in fine primi capitis huius libri.e c g a d b h h f
< >
page |< < (74) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div251" type="section" level="2" n="56">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6950" xml:space="preserve">
                <pb o="74" file="514.01.106" n="106" rhead="LIBER"/>
              aerem ſonorum effectorem, non continet, Vnde Muſicorum inſtrumentorum uentres ex Abiete non conficies,
                <lb/>
              tabellas autem illis ſuper impoſitas commode facies, aer enim in cauitatibus in ſtrumentorum incluſus per eas,
                <lb/>
              ut potè raras, cum ſono ſuauiter exit, ex hoc item ligno ſigilla ne facito, quia paruos angulos non admittit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6951" xml:space="preserve">Ra
                <lb/>
              ritas enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6952" xml:space="preserve">mollities angulos paruos eſſe non ſinit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6953" xml:space="preserve">Cum uero meatus babeat multos, facile admittit ſordes,
                <lb/>
              unde ſigna craſſa, rudia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6954" xml:space="preserve">quæfacile deturpantur apparent, ſed nos ad Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s6955" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6956" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ex</emph>
              ea autem antequam eſt exciſa, quæ pars eſt proxima terræ, per radices excipiens ex proximi-
                <lb/>
              tate humorem, enodis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6957" xml:space="preserve">liquida efficitur, quæ uero eſt ſuperior uehementia caloris eductis in aere
                <lb/>
              per nodos ramis, præciſa alte circiter pedes xx. </s>
              <s xml:id="echoid-s6958" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s6959" xml:space="preserve">perdolata propter nodationis duritiem dicitur eſſe
                <lb/>
              fuſterna.</s>
              <s xml:id="echoid-s6960" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6961" xml:space="preserve">Siex calore rigor, certe ex bumore mollities proficiſcitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s6962" xml:space="preserve">liquida igitur & </s>
              <s xml:id="echoid-s6963" xml:space="preserve">enodis eſt abies propè terram
                <lb/>
              ex proximitate humoris: </s>
              <s xml:id="echoid-s6964" xml:space="preserve">rigens autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6965" xml:space="preserve">nodoſa procul a terra ex uehementia caloris, ſed nodoſa, non adeo
                <lb/>
              eſt utilis.</s>
              <s xml:id="echoid-s6966" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s6967" xml:space="preserve">Ima autem cum exciſa quadrifluuijs diſparatur, eiecto torulo ex eadem arbore ad inteſtina opera
                <lb/>
              comparatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6968" xml:space="preserve">ſapinea uocatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s6969" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6970" xml:space="preserve">Pars ima humore pingui concreta ad opera quæ ex lignis fiunt, quæ inteſtina nominantur, commode com-
                <lb/>
              paratur, cum quadripartitum habet uenarum curſum, ut ait Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s6971" xml:space="preserve">obſeruatum est in Abiete præciſa uenas
                <lb/>
              diuerſo modo poſitas collocari, aut enim ſimplici, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6972" xml:space="preserve">unico uenarum ordine conſpicitur, aut duplic, aut etiam
                <lb/>
              quadripartito: </s>
              <s xml:id="echoid-s6973" xml:space="preserve">excurrunt enim uenæ interdum unico fluxu, interdum gemino, perinde ac ſi digitis alterius ma-
                <lb/>
              nus, digiti alterius tranſuerſarij ponerentur, aliquando & </s>
              <s xml:id="echoid-s6974" xml:space="preserve">quadruplex ſuper impoſitarum uenarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6975" xml:space="preserve">tranſ-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.106-02" xlink:href="note-514.01.106-02a" xml:space="preserve">20</note>
              uerſe poſitarum curſas cernitur, craticis, aut retis in modum: </s>
              <s xml:id="echoid-s6976" xml:space="preserve">cratici aut reti ſuperpoſitæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s6977" xml:space="preserve">Vnde apud Theo-
                <lb/>
              phrastum corrupte legitur libro quinto monozous, dizous, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6978" xml:space="preserve">tetrazous, facile enim. </s>
              <s xml:id="echoid-s6979" xml:space="preserve">ρ litera in ζ transferri
                <lb/>
              potuit, quare ex Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s6980" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s6981" xml:space="preserve">Plinio monorous, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6982" xml:space="preserve">dirous, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6983" xml:space="preserve">tetrarous facile emendari poteſt, unde diffluuij,
                <lb/>
              quadrifluuij, ſoliflui, uel ut ait Plinius duplicis, quadripartiti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6984" xml:space="preserve">ſimplicis uenarum curſus, nomina profecta
                <lb/>
              ſunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s6985" xml:space="preserve">Eiecto igitur torulo cum medulla, (quæ eſt pars a cortice tertia) pars ima quæ quadrifluuis diſparatur,
                <lb/>
              optima eſt ad opera inteſtina, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6986" xml:space="preserve">uocatur ſapinea. </s>
              <s xml:id="echoid-s6987" xml:space="preserve">Niſiforte uerum ſit quod obſeruatum est. </s>
              <s xml:id="echoid-s6988" xml:space="preserve">abietem primis
                <lb/>
              annis creſcendo augere uenarum numerum, ita ut a ſimplici ordine uenarum, quem primo anno ostendit, alium
                <lb/>
              tranſuerſum ſuper eas ſequenti anno facit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6989" xml:space="preserve">ita ad quartum annum uenarum ordines auget, ita ut hanc eſſe Vi
                <lb/>
              truuij ſententiam crediderim. </s>
              <s xml:id="echoid-s6990" xml:space="preserve">V nde Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s6991" xml:space="preserve">lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s6992" xml:space="preserve">xvi. </s>
              <s xml:id="echoid-s6993" xml:space="preserve">cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s6994" xml:space="preserve">42. </s>
              <s xml:id="echoid-s6995" xml:space="preserve">Firmißima ad tectum abies. </s>
              <s xml:id="echoid-s6996" xml:space="preserve">Eadem ualuarum
                <lb/>
              repagulis et ad quæq; </s>
              <s xml:id="echoid-s6997" xml:space="preserve">libeat inteſtina opera aptiſſima ſiue Græco, ſiue Campano, ſiue Siculo fabricæ genere ſpe
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.106-03" xlink:href="note-514.01.106-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ctabilis ramentorum crinibus pampinato ſemper orbe ſe uoluens ad incitatos ruinarum raptus. </s>
              <s xml:id="echoid-s6998" xml:space="preserve">Eadem & </s>
              <s xml:id="echoid-s6999" xml:space="preserve">
                <lb/>
              curribus maxime ſociabilis glutino in tantum ut findatur, antè, qua ſolida eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7000" xml:space="preserve">inferius, nauium malis an-
                <lb/>
              temnisq́ue propter leuitatem præfertur Abies. </s>
              <s xml:id="echoid-s7001" xml:space="preserve">Communio his pino, quæ aut quadripartitos uenarum curſus
                <lb/>
              bifidosq́ue habeat, uel omnino ſimplices ad fabrorum inteſtina opera medulla ſectilis optima, quadripartitis
                <lb/>
              materijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7002" xml:space="preserve">mollior, quàm cæteræ: </s>
              <s xml:id="echoid-s7003" xml:space="preserve">intellectus in cortice protinus peritis. </s>
              <s xml:id="echoid-s7004" xml:space="preserve">Abietis quæ pars a terra fluit, eno-
                <lb/>
              dis est, Hacq́ue quam diximus ratione fluuiata decorticatur, atque ita ſapinus uocatur ſuperior pars nodoſa,
                <lb/>
              duriorque fuſterna.</s>
              <s xml:id="echoid-s7005" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s7006" xml:space="preserve">Contra uero quercus terrenis principiorum ſatietatibus abundans, parumq́ue habens humoris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7007" xml:space="preserve">
                <lb/>
              aeris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7008" xml:space="preserve">ignis, cum in terrenis operibus obruitur, infinitam habet æternitatem, ex eo quod cum tangi-
                <lb/>
              tur humore, non habens foraminum raritates propter ſpiſsitatem, non poteſt in corpore recipere liquo
                <lb/>
              rem, ſed fugiens ab humore reſiſtit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7009" xml:space="preserve">torquetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7010" xml:space="preserve">efficit, in quibus eſt operibus ea rimoſa.</s>
              <s xml:id="echoid-s7011" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s7012" xml:space="preserve">Glandifora Quercus est, altis innixaradicibus, magna ualde, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7013" xml:space="preserve">ramoſa, natura eius frigida, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7014" xml:space="preserve">ſicca, ut
                <lb/>
              pote terrena, ſed ſiccior aliquanto, quòd frigida, rectos habet meatus, ad lineam igitur ſcisſilis, dolabilis quo-
                <lb/>
              que, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7015" xml:space="preserve">ſub terra diu cum steterit, nigreſcit ualde. </s>
              <s xml:id="echoid-s7016" xml:space="preserve">plura eius genera, de quibus Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s7017" xml:space="preserve">lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s7018" xml:space="preserve">xvi. </s>
              <s xml:id="echoid-s7019" xml:space="preserve">Fortius lignum
                <lb/>
              Quercus habet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7020" xml:space="preserve">incorruptius inter glandiferas, procerior tamen, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7021" xml:space="preserve">craſſior caudice. </s>
              <s xml:id="echoid-s7022" xml:space="preserve">Plinius autem inquit,
                <lb/>
              uiſam eſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7023" xml:space="preserve">annoſam quercum ui tempeſtatis euerſam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7024" xml:space="preserve">iugerum ſoli amplexam. </s>
              <s xml:id="echoid-s7025" xml:space="preserve">Sed ne erret quiſpiam
                <lb/>
              Herm. </s>
              <s xml:id="echoid-s7026" xml:space="preserve">in cor. </s>
              <s xml:id="echoid-s7027" xml:space="preserve">notauit hæc de quercu. </s>
              <s xml:id="echoid-s7028" xml:space="preserve">Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s7029" xml:space="preserve">glandiferas arbores una uoce comprehendi poſſe negat, latino ſer-
                <lb/>
              mone, quemadmodum Græco poteſt Dryos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7030" xml:space="preserve">antiqua uoce ſaronos, a qua ſaroniacus ſinus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7031" xml:space="preserve">ſaron in Ar-
                <lb/>
              cadia nemus trans Ladonem fluuium. </s>
              <s xml:id="echoid-s7032" xml:space="preserve">Quibuſdam ut Theodoro Gazæ Roboris appellatione contineri poſſe om-
                <lb/>
              nia ea gcnera uidentur, ſanè Græcis Dryos uocabulum etiam omne lignum ſignificat, unde gerandryon pro
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.106-05" xlink:href="note-514.01.106-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ueteri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7033" xml:space="preserve">ambuſta quacumque arbore accipitur, quaſi uetus ramale Perſicus: </s>
              <s xml:id="echoid-s7034" xml:space="preserve">ergo roboris quaterna genera,
                <lb/>
              Quercus, Robur, Aeſculus, Cerrus, quæ Græcis illis reſpondeant, Hemeridi, Aegilopi, Haliphloe, Platiphyl-
                <lb/>
              lo, ut ſit Quercus Hemeris, Platiphyllos, æſculus, Aegilops Cerrus. </s>
              <s xml:id="echoid-s7035" xml:space="preserve">Sed nunquid haliphloeos robur ſignificet,
                <lb/>
              comper@um non habeo, Theophrastus certè Aegriamidryn appellat, quam noſtri Robur interpretantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7036" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s7037" xml:space="preserve">
                <lb/>
              infra. </s>
              <s xml:id="echoid-s7038" xml:space="preserve">Carinas nauium quernas ſubijci præcipiunt maxime triremibus: </s>
              <s xml:id="echoid-s7039" xml:space="preserve">Abieti, aut Pino larici uocatæ ferru-
                <lb/>
              minari quercus non potest, inſociabili natura, quod bæc ſpiſſa corpore ſit, illæ textu raro. </s>
              <s xml:id="echoid-s7040" xml:space="preserve">Quidam quatuor ſu-
                <lb/>
              pradictis duas addidere ſpecies, fagum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7041" xml:space="preserve">ilicem; </s>
              <s xml:id="echoid-s7042" xml:space="preserve">ſed toto genere diſtant, ut cognatæ potius, quàm congene-
                <lb/>
              res habendæ ſint.</s>
              <s xml:id="echoid-s7043" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s7044" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Aescvlvs</emph>
              uero quod eſt omnibus principijs temperata habet in ædificijs magnas utilitates, ſed
                <lb/>
              ea cum in humore collocatur, recipiens penitus per foramina liquorem, eiecto aere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7045" xml:space="preserve">igni operatio-
                <lb/>
              ne humidæ poteſtatis uitiatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s7046" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>