Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
101
(69)
102
(70)
103
(71)
104
(72)
105
(73)
106
(74)
107
(75)
108
(76)
109
(77)
110
(78)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
page
|<
<
(77)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div251
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
56
">
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7290
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
77
"
file
="
514.01.109
"
n
="
109
"
rhead
="
SECVNDVS
"/>
citq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7291
"
xml:space
="
preserve
">eius uim, nec patitur ab eo ſibi cito noceri, propterq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7292
"
xml:space
="
preserve
">pondus ab aqua non ſuſtinetur, ſed cum
<
lb
/>
portatur aut in nauibus, aut ſupra abiegnas rates collocatur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7293
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s7294
"
xml:space
="
preserve
">Pinus Tbeophraſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7295
"
xml:space
="
preserve
">larix eſt, ut notauit Hermolaus, Plinius quinto generi ſitus idem, eadem facies larix
<
lb
/>
uocatur, materia præstantior longe, incorrupta vis, humori contumax, rubens@ præterea & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7296
"
xml:space
="
preserve
">odore acrior,
<
lb
/>
pluſculum huic erumpit liquoris, melleo colore atque lentiore, nunquam duraſcentis, laricis morbus eſt, ut te-
<
lb
/>
da fiat, larix nec ardet, nec carbonem facit, nec alio modo ignis ui conſumitur, quàm lapides: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7297
"
xml:space
="
preserve
">larix item
<
lb
/>
uſtis radicibus non repullulat, bæc lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7298
"
xml:space
="
preserve
">16. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7299
"
xml:space
="
preserve
">cap. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7300
"
xml:space
="
preserve
">11. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7301
"
xml:space
="
preserve
">ſed cap. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7302
"
xml:space
="
preserve
">40. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7303
"
xml:space
="
preserve
">eiuſdem libri, larix inquit fæminam habet, quã
<
lb
/>
Græci vocant Aegida, mellei coloris, inuentum eſt pictorum tabellis immortale, nullisq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7304
"
xml:space
="
preserve
">ſciſſili rimis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7305
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7306
"
xml:space
="
preserve
">cap.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7307
"
xml:space
="
preserve
">41. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7308
"
xml:space
="
preserve
">Ampliſſima arbor ad hoc æui æstimatur Romæ uiſa, quam propter miraculum Tiberius Cæſar in eodem
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.109-01
"
xlink:href
="
note-514.01.109-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
Ponte naumachiario expoſuerat aduectam cum reliqua materia, durauitq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7309
"
xml:space
="
preserve
">ad Neronis Principis amphithea-
<
lb
/>
trum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7310
"
xml:space
="
preserve
">Fuit autem trabs è larice longa pedes centum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7311
"
xml:space
="
preserve
">viginti bipedali craßitudine æqualis, quo intelligeba-
<
lb
/>
tur uix credibilis reliqua altitudo faſtigium ad cacumen æſtimantibus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7312
"
xml:space
="
preserve
">Quod vero Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7313
"
xml:space
="
preserve
">de larice dicat eam
<
lb
/>
non concipere ab igni flammas, mirum eſt, nam aut nos laricem non babemus, aut certe contra experientiã
<
lb
/>
loquutus eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7314
"
xml:space
="
preserve
">Arborem enim, quam nos laricem uocamus ardere maxime cernimus , niſi forte illud ſit totum
<
lb
/>
ſtipitem cum cortice, ut aliqui dicunt ſe obſeruaſſe craſſiori ſui parte, difficillime igni conſumi, ſed diſſectum,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7315
"
xml:space
="
preserve
">in paruas partes inciſum ardere, ſed durum est Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7316
"
xml:space
="
preserve
">non credere, qui etiam experimento comprob at, quod
<
lb
/>
dixit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7317
"
xml:space
="
preserve
">illud quoque obſeruatum eſt flammas reijcere multas arbores, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7318
"
xml:space
="
preserve
">quaſi dedignari, ut ait Philander,
<
lb
/>
notat Hermo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7319
"
xml:space
="
preserve
">tam arborem, quàm reſinam laricem uocari.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7320
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7321
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Ea</
emph
>
autem materies quemadmodum ſit inuenta, eſt cauſa cognoſcere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7322
"
xml:space
="
preserve
">Diuus Cæſar cum exercitũ
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.109-02
"
xlink:href
="
note-514.01.109-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
habuiſſet circa Alpes, imperauiſſetq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7323
"
xml:space
="
preserve
">municipijs præſtare commeatus, ibiq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7324
"
xml:space
="
preserve
">eſſet caſtellum munitum,
<
lb
/>
quod uocabatur larignum, tunc qui in eo fuerunt naturali munitione confiſi noluerunt imperio pa-
<
lb
/>
rere; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7325
"
xml:space
="
preserve
">itaque Imperator copias iuſsit admoueri. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7326
"
xml:space
="
preserve
">Erat autem ante eius caſtelli portam turris ex hac
<
lb
/>
materia, alternis trabibus tranſuerſis, uti pyra inter ſe compoſita altè, ut poſſet de ſummo ſudibus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7327
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Japidibus accedentes repellere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7328
"
xml:space
="
preserve
">Tunc uero cum animaduerſum eſt alia eos tela, præter ſudes non ha-
<
lb
/>
bere, neque poſſe longius a muro propter pondus iaculari, imperatum eſt faſciculos ex uirgis alliga-
<
lb
/>
tos, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7329
"
xml:space
="
preserve
">faces ardentes ad eam munitionem accedentes mittete. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7330
"
xml:space
="
preserve
">Itaque celeriter milites congeſſerant.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7331
"
xml:space
="
preserve
">poſtquam flamma circa illam materiem uirgas comprehendiſſet, ad cœlum ſublata, effecit opinionẽ,
<
lb
/>
uti uideretur iam tota moles concidiſſe. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7332
"
xml:space
="
preserve
">Cum autem ea per ſe extincta eſſet, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7333
"
xml:space
="
preserve
">requieta, turrisq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7334
"
xml:space
="
preserve
">in-
<
lb
/>
tacta apparuiſſet, admirans Cæſar iuſsit extra telorum miſsionem eos circumuallari, itaque timore
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.109-03
"
xlink:href
="
note-514.01.109-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
coacti oppidani cum ſe dedidiſſent, quæſitum, unde eſſent ea ligna, quæ ab igni non læderentur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7335
"
xml:space
="
preserve
">tunc ei
<
lb
/>
demonſtrauerunt eas arbores, quarum in his locis maximæ ſunt copiæ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7336
"
xml:space
="
preserve
">ideo id caſtellum larignum,
<
lb
/>
item materies larigna eſt appellata. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7337
"
xml:space
="
preserve
">Hæc autem per Padum Rauennam deportatur, in Coloniam Fa-
<
lb
/>
neſtri, Piſauri, Anconæ, reliquisq́;</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7338
"
xml:space
="
preserve
">, quæ ſunt in ea regione municipijs præbetur, cuius materiei ſi eſſet
<
lb
/>
facultas apportationibus ad urbem maxime haberentur in ædificijs utilitates, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7339
"
xml:space
="
preserve
">ſi non in omnibus
<
lb
/>
certe tabulæ in ſubgrundijs, circum inſulas ſi eſſent ex ea collocatæ, ab traiectionibus incendiorũ ædi-
<
lb
/>
ficia periculo liberarentur, quod eæ nec flammam, nec carbonem poſſunt recipere, nec facere per ſe.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7340
"
xml:space
="
preserve
">Sunt autem hæ arbores folijs ſimilibus pini, materies earum prolixa, tractabilis ad inteſtinum opus,
<
lb
/>
non minus quàm ſapinea, habetq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7341
"
xml:space
="
preserve
">reſinam liquidã mellis attici colore, quæ etiam medetur phthiſicis.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7342
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s7343
"
xml:space
="
preserve
">Atque hæc ſatis de larice dicta ſint, cuius maximus est uſus Venetijs. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7344
"
xml:space
="
preserve
">Hactenus autem Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7345
"
xml:space
="
preserve
">de materia
<
lb
/>
loquutus est, ea ſcilicet cuius præcipuus uſus in ædificijs. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7346
"
xml:space
="
preserve
">Reliquam minutis operibus aptam prætermiſit, ſuã
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.109-04
"
xlink:href
="
note-514.01.109-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
cuique artificio relinquendo, ut prælum e ſapino atra potißimum fieri, funes ualidos e palmæ folijs, fuluam
<
lb
/>
cornum in uenabulis nitere inciſuris nodatam, arculas ex cupreſſu concinne effici, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7347
"
xml:space
="
preserve
">alia huiuſmodi cernimus,
<
lb
/>
quia & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7348
"
xml:space
="
preserve
">ex calidis igniaria fieri probamus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7349
"
xml:space
="
preserve
">De ſingulis exploraiorum hoc uſus in caſtris, paſtorumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7350
"
xml:space
="
preserve
">reperit,
<
lb
/>
quoniam ad excutiendum ignem non ſemper lapidis occaſio eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7351
"
xml:space
="
preserve
">Teritur igitur lignum ligno, ignemq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7352
"
xml:space
="
preserve
">concipit
<
lb
/>
attritu, accipienti materiæ aridi fomitis fungi, uel foliorum facillime conceptum, ſed nihil edera præſtantius
<
lb
/>
quæ teratur lauro, laurumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7353
"
xml:space
="
preserve
">terat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7354
"
xml:space
="
preserve
">probatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7355
"
xml:space
="
preserve
">uitis ſylueſtris alia, quàm labruſca, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7356
"
xml:space
="
preserve
">ipſa ederæ modo ar-
<
lb
/>
borem ſcandens. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7357
"
xml:space
="
preserve
">Frigidißima quæque aquatica, lentißima autem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7358
"
xml:space
="
preserve
">ideo ſcutis faciendis aptiſſima, quorum
<
lb
/>
plaga contrahit ſe protinus, clauditq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7359
"
xml:space
="
preserve
">ſuum uulnus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7360
"
xml:space
="
preserve
">ob id contumacius tranſmittit ferrum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7361
"
xml:space
="
preserve
">in quo ſunt ge-
<
lb
/>
nere fici, ut ſalix, tilia, betulla, ſambucus, populus utraque. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7362
"
xml:space
="
preserve
">leuißimæ ex his ſicuti & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7363
"
xml:space
="
preserve
">ſalix, ideoq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7364
"
xml:space
="
preserve
">utilißimæ.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7365
"
xml:space
="
preserve
">
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.109-05
"
xlink:href
="
note-514.01.109-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
Omnes autem etiam ad cistas quæcunque flexibili crate conſtant, Habent & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7366
"
xml:space
="
preserve
">candorem, rigoremq́;</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7367
"
xml:space
="
preserve
">, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7368
"
xml:space
="
preserve
">in
<
lb
/>
ſculpturis facilitatem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7369
"
xml:space
="
preserve
">E cortice tiliæ fœminarum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7370
"
xml:space
="
preserve
">cunæ fiunt, atque ipſæ nauium longarum aſſeres, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7371
"
xml:space
="
preserve
">ar-
<
lb
/>
culæ, menſurarumq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7372
"
xml:space
="
preserve
">nonnulla genera è ligno. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7373
"
xml:space
="
preserve
">Nunc colligit ea de quibus dixit.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7374
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7375
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">De</
emph
>
ſingulis generibus, quibus proprietatibus natura rerum uideantur eſſe comparatæ, quibusq́;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7376
"
xml:space
="
preserve
">procreantur rationibus expoſui. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7377
"
xml:space
="
preserve
">Inſequitur animaduerſio, quid ita, quod quæ in urbe ſupernas di-
<
lb
/>
citur abies, deterior eſt, quàm quæ infernas, quæ egregios in ædificijs ad diuturnitatem præſtat uſus,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7378
"
xml:space
="
preserve
">de his rebus, quemadmodum uid eantur elocorum proprietatibus habere uitia, aut uirtutes, uti
<
lb
/>
ſint conſiderantibus apertiora exponam.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7379
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s7380
"
xml:space
="
preserve
">Situs plantarum maxime conſiderandus eſt, nam in arboribus (dicit) Plin. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7381
"
xml:space
="
preserve
">animaduertunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7382
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7383
"
xml:space
="
preserve
">alijs Aqui
<
lb
/>
loniæ partes robustiores ſunt in totum, deteriores ex humidis opacisq́;</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7384
"
xml:space
="
preserve
">, ſpißiores ex apricis habentur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7385
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>