Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[51] P. Corona.o. Aſtragalus lesbi.C. cymatium Doricum.N. Hy-perthyrum.K. cymatium.F. Aſtragalus.IONICDORICCORINTH D P A O O C N P e C k H F R S L V K S T I
[52] Tuſcanici capituli partes.E. Abacus.F. Echinus.G. Annulus.H I K L. Hypotrachelium cum Apophygi.f a q. ſpatia centrorum.A B C. partes ſpiræ quibus in ueſtigio pariter A B C. reſpondet.A. Apopbygis.B. Torus.C. Plinthus. M E F q G H I k L h d C b a e D A a B C C B A A B C
[Figure 53]
[54] TVSCAN AE AEDIS COMPOSIT AE DISPOSITIO.
[Figure 55]
[56] a 4 3 2 1 o
[57] b 3 d e 2 1 f c a
[58] Ichnographia, orthographia, & ſchiographia œdis peripterœ.
[59] FRABES COMPACTILES.
[60] Figura apponenda erat in fine primi capitis huius libri.e c g a d b h h f
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
[71] EXEMPLVM MONOCHORDI.VniſonumTonusSemitoniumDitonusSemiditonusTuo no
[72] Harmoni cum 92 1 {1/4} 1 {1/23} 1 {1/45} 69 15 8 216 345 360 368
[73] chrona molle 70 1 {I/15} 1 {r/14} 1 {I/27} 42 18 10 210 252 270 280
[74] Chromat non languid. 22 1 {r/6} 1 {I/11} 1 {I/21} II 7 4 66 77 84 88
[75] Diatonic nolle 21 1 {r/7} 1 {I/9} 1 {r/20} 9 8 4 63 72 80 84
[76] Molle inten tum 56 1 {I/8} 1 {I/7} 1 {I/27} 21 27 8 168 189 216 224
[77] Aquale 3 1 {I/9} 1 {I/10} 1 {I/11} 1 1 1 9 10 11 12
[78] Sintonu 24 1 {I/9} 1 {I/8} 1 {I/15} 8 10 6 72 80 90 96
[79] Diatonihem 64 {I/8} 1 {r/8} 24 27 13 192 216 243 286
[80] Hæc iam nota ſunt ex prædictis, & ex ſequenti figuratione.DiateſſaronquartaſeſquitertiaDiapentequintaſeſquialtera.Semitonium cum diapente.Sexta minorTonus cum diapenteSexta maior.Semiditonus cum diapenteSeptima minor.Diapaſonoctauadiſdiapaſon.diapaſon con diapentediapaſondiapentediateſſaron 18 16 12 8 6
< >
page |< < (79) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div270" type="section" level="2" n="58">
            <pb o="79" file="514.01.111" n="111"/>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div271" type="section" level="2" n="59">
            <head xml:id="echoid-head60" xml:space="preserve">M. VITRVVII DE
              <lb/>
            ARCHITECTVRA
              <lb/>
            LIBER TERTIVS.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s7419" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">DElphicvs</emph>
              Apollo, Socratem omnium ſapientiſsimum. </s>
              <s xml:id="echoid-s7420" xml:space="preserve">Tres eſſe Architecturæ
                <lb/>
              partes ostenſum eſt ſupra, inter quas præcipuum locum tenebat ædificatio, cuius una ratio
                <lb/>
              publicis, altera priuatis operibus accommodari dictum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s7421" xml:space="preserve">Publicorum operum diſtribu-
                <lb/>
              tiones tripartitas eſſe declarauimus, Defenſionis , Religionis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7422" xml:space="preserve">Opportunitatis. </s>
              <s xml:id="echoid-s7423" xml:space="preserve">Abſolu-
                <lb/>
              ta eſt ea, quæ defenſionem ſpectabat; </s>
              <s xml:id="echoid-s7424" xml:space="preserve">ſuperſunt reliquæ, ac ea primum, quæ religioni dica-
                <lb/>
              ta est, in qua tantum præ cæteris rebus præſtare debet Architecti uis, ingenium, natura,
                <lb/>
              induſtria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7425" xml:space="preserve">ſolertia, quantum res diuinæ humanis. </s>
              <s xml:id="echoid-s7426" xml:space="preserve">Vbi enim quæſo commenſus, ordinatio, decor, eurythmia,
                <lb/>
              diſtributio , diſpoſitio magis ſpectabitur, quàm in ſacris ædibus? </s>
              <s xml:id="echoid-s7427" xml:space="preserve">vbi manus , ubi mentem nobilius exercebi-
                <lb/>
              mus, quàm in numinum cultu? </s>
              <s xml:id="echoid-s7428" xml:space="preserve">in qua re animum diuinitatis participem fatigare melius erit, quàm in diui-
                <lb/>
              nis rebus? </s>
              <s xml:id="echoid-s7429" xml:space="preserve">Egregium ſanè munus aggredimur, quod ( ut omnibus datum est perſequi ) ita proſpiciendum eſt,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.111-02" xlink:href="note-514.01.111-02a" xml:space="preserve">20</note>
              quà recte Vitruuius optarit hominum pectora feneſtrata eſſe, ut intus quicquid eſſet boni, vel mali foris con
                <lb/>
              ſpiceretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7430" xml:space="preserve">Cederet enim uirtuti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7431" xml:space="preserve">ſcientiæ fortuna, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7432" xml:space="preserve">gratia, petulantiæ modeſtia. </s>
              <s xml:id="echoid-s7433" xml:space="preserve">Cederet ueritati aſſen-
                <lb/>
              tatio. </s>
              <s xml:id="echoid-s7434" xml:space="preserve">Arbitror ego ſuauem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7435" xml:space="preserve">uerum Architecturæ guſtum Vitruuium habuiſſe, cum hæc diceret. </s>
              <s xml:id="echoid-s7436" xml:space="preserve">Nam mi-
                <lb/>
              ro ardere deſiderio uidetur, ut uirtutis pulchritudo oculis cerneretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7437" xml:space="preserve">Quare accedebat Socratis ſententiæ,
                <lb/>
              uiri vel Apollinis testimonio ſapientiſſimi, qui occultos animi ſenſus per pectus uideri poſſe optabat. </s>
              <s xml:id="echoid-s7438" xml:space="preserve">Cæterum
                <lb/>
              obſeruatione dignum puto, quod ſingulis uoluminibus præpoſita proœmia ſint a Vitruuio; </s>
              <s xml:id="echoid-s7439" xml:space="preserve">nam cum proœ-
                <lb/>
              mijs ſæpe magis animum adhibeamus ( recentes enim, nec fatigati expectamus quid proponendum ſit ) memo-
                <lb/>
              randa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7440" xml:space="preserve">obſeruanda maxime in proœmijs præcepta traduntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7441" xml:space="preserve">quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s7442" xml:space="preserve">in ſuperioribus prædiximus aduerten-
                <lb/>
              dum. </s>
              <s xml:id="echoid-s7443" xml:space="preserve">Optat igitur Vitruuius, poſtquam aliud naturæ placuit, monetq́, vt curemus, studeamusq́ artis præ-
                <lb/>
              s
                <unsure/>
              tantia, quod occultum eſt in nobis palam educere. </s>
              <s xml:id="echoid-s7444" xml:space="preserve">Artis igitur uis in ratione poſita es̃t. </s>
              <s xml:id="echoid-s7445" xml:space="preserve">ratio in re, quæ ſi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.111-03" xlink:href="note-514.01.111-03a" xml:space="preserve">30</note>
              gnificat, quæ item ratiocinatio, forma, habitusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7446" xml:space="preserve">nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7447" xml:space="preserve">Vniuerſa uero Architecturæ forma ſex illis re-
                <lb/>
              bus conſtat, de quibus primo libro cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s7448" xml:space="preserve">3. </s>
              <s xml:id="echoid-s7449" xml:space="preserve">diſſeruimus, quod ſi quis melius introſpicere cupiat , quæratq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7450" xml:space="preserve">di-
                <lb/>
              lucidius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7451" xml:space="preserve">expeditius ea a nobis tradi, is primum ſe a proœmio expediat , dein mecum ueritatem ſtudioſe per-
                <lb/>
              quirat, legatq́ quæ ſummis laboribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7452" xml:space="preserve">cogitationibus comparaui , quod ſi in ijs ſe ſe iuuari ſentiat, quæ
                <lb/>
              ſummopere conquirenda ſunt, Deo primum gratias agat, mox principijs meis innixus quær at ulteriorem pro-
                <lb/>
              fectum, ex paruis enim, paucisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7453" xml:space="preserve">magna, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7454" xml:space="preserve">multa conſequi facile cognoſcet.</s>
              <s xml:id="echoid-s7455" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div273" type="section" level="2" n="60">
            <head xml:id="echoid-head61" xml:space="preserve">Proœmium.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s7456" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">DElphicvs</emph>
              Apollo Socratem omnium ſapientiſsimum Pythiæ reſponſis eſt profeſſus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s7457" xml:space="preserve">Is autem memoratur prudenter, doctiſsimeq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7458" xml:space="preserve">dixiſſe , oportuiſſe hominum pectora fe-
                <lb/>
              neſtrata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7459" xml:space="preserve">aperta eſſe, uti non occultos haberent ſenſus, ſed patentes ad conſiderandum. </s>
              <s xml:id="echoid-s7460" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Vtinam uero rerum natura ſententiam eius ſecuta , explicata , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7461" xml:space="preserve">apparentia ea conſtituiſ-
                <lb/>
              ſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s7462" xml:space="preserve">ſi enim ita fuiſſet , non ſolum laudes , aut uitia animorum ad manum aſpicerentur, ſed etiam diſci-
                <lb/>
              plinarum ſcientiæ ſub oculorum conſideratione ſubiectæ, non incertis iudicijs probarentur, ſed & </s>
              <s xml:id="echoid-s7463" xml:space="preserve">do
                <lb/>
              ctis & </s>
              <s xml:id="echoid-s7464" xml:space="preserve">ſcientibus authoritas egregia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7465" xml:space="preserve">ſtabilis adderetur . </s>
              <s xml:id="echoid-s7466" xml:space="preserve">Igitur quoniam hæc non ita, ſed uti natu-
                <lb/>
              ra rerum uoluit, ſunt conſtituta , non efficitur , ut poſsint homines obſcuratis ſub pectoribus inge-
                <lb/>
              nijs , ſcientias artificiorum penitus latentes, quemad modum ſint, iudicare. </s>
              <s xml:id="echoid-s7467" xml:space="preserve">Ipſiautem artifices, etiam
                <lb/>
              ſi polliceantur ſuam prudentiam, ſi non pecunia ſint copioſi, ſeu uetuſtate officinarum habuerint no-
                <lb/>
              titiam, aut etiam gratia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7468" xml:space="preserve">forenſi eloquentia non fuerint præditi, pro induſtriæ ſtudiorum authori-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.111-05" xlink:href="note-514.01.111-05a" xml:space="preserve">50</note>
              tates non poſſunt habere, ut eis, quod proſiteutur ſcire, id credatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7469" xml:space="preserve">Maxime autem id animaduerte-
                <lb/>
              re poſſumus ab antiquis ſtatuariis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7470" xml:space="preserve">pictoribus , quod ex his, qui dignitatis notas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7471" xml:space="preserve">commendatio-
                <lb/>
              nis gratiam habuerunt, æterna memoria ad poſteritatem ſunt permanentes, uti Myron , Polycletus,
                <lb/>
              Phydias, Lyſippus, cæteriq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s7472" xml:space="preserve">, qui nobilitatem ex arte ſunt conſecuti. </s>
              <s xml:id="echoid-s7473" xml:space="preserve">Namq; </s>
              <s xml:id="echoid-s7474" xml:space="preserve">ut ciuitatibus magnis,
                <lb/>
              aut Regibus , aut ciuibus nobilibus opera fecerunt, ita id ſunt adepti. </s>
              <s xml:id="echoid-s7475" xml:space="preserve">At qui non minore ſtudio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7476" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ingenio, ſolertiaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7477" xml:space="preserve">fuerunt, ignobilibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7478" xml:space="preserve">humili fortuna ciuibus non minus egregie perfecta fecerũt
                <unsure/>
                <lb/>
              opera, nullam memoriam ſunt aſſecuti , quod hi non ab induſtria , neque artis ſolertia, ſed a felicita-
                <lb/>
              te fuerunt deſerti, ut Hellas Athenienſis , Chion Corinthius, Myagrus Phocæus, Pharax Epheſius, Be-
                <lb/>
              das Byzantius, etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7479" xml:space="preserve">alij plures. </s>
              <s xml:id="echoid-s7480" xml:space="preserve">Non minus item pictores , ut Ariſtomenes Thaſius , Polycles
                <lb/>
              Atramitenus, Nicomachus, cæteriq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7481" xml:space="preserve">quos neque induſtria, neque artis ſtudium , neque ſolertia defe-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.111-06" xlink:href="note-514.01.111-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>