Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
[41] A B
[42] ... adiectio.G. H. abacus.G. cymatium.I. echinus.K. annuli.L. hypotrachelium.M. aſtragalus.N. apotheſis. S R Q P O G H I K L M N F E D C B A
[43] A. epiſtylium.B. Guttæ.C. regulaD. faſcia.E. femur.F. Canalis.G. Me-topa.H. ſemimetopa.F. E. triglyphus.I. capitulum triglyphi.K. cymatium.L. corona.M. cymatium coronæ.N. tympanum.O P Q. partes faſtigij, quæ reſpon-dent partibus coronæ.R. ſima.S. Acroterium. S R Q P O N M L K I H q F E D C B A
[44] a tilg@iftb metopęmodſusodiaſtiſoſ.tetraſti@oſdiaſtiloſmodolo@exaſtiſo@Striarum modus. c.Centrum quadrati. a.ſiſtiſoſ modvcxaſtilosſiſtiloſtetraſtiloſ b a b a b a a c c c c a a
[45] ICHNOGRAPHIA PROSTRLOS.
[46] ORTHOGRAPHIA PROSTRLOS.
[47] FIGVRA EXA STTLI DORICI.
[48] A B. altitudo ad lacunaria.C. D. luminis altitudo.C. E. luminis latitudo inferior.D F. ſuperior luminis latitudo.C. G. craſſitudo antepagmentorum inferior.D. H. craſſitudo antepagmentorũ ſuperior.I. Supercilium.K. cymatium.M. antepagmentũ.N. hyperthy-ron.O. cymatium Doricum.P. corona plana cum cymatio.Q R. altitudo antepagmenti.S. Tympanum.T. impagines.V. ſcapi cardinales.X. impagines.r. Z. cymatia. A P N K I F D H V Q M Y S T S X E C B R G
[49] I. Corona.f. Ancones.d. hyperthyron.c. folium.e. cymatia.I E. ſcapusg. cymatium.h. replum.A B. Altitudo ad lacunaria.D. corona.G. by-perthyron.H. cymatium.I. prima corſa.K. ſecunda corſa.L. Tertia corſa.M. Tympana.N. impagines.O. ſcapi.C. hyperthyron. r d f e D C C I o o N N g G M M H g N N L K M M I E B
[50] A. corona.O. cymatium Lesbium.P. cymatium Doricum.Q. Hyperthyron.R. Cyma-tium antepagmentorum.S. Aſtragali.T. Prima faſcia.S. ſecunda faſcia.V. Tertia faſcia.X X. ſcapus.Y. cymatium.Z. replum.I. Tympanum.K K. impages. A O p Q R Q X s Q s R s V I s T I I I I K K I I X
[51] P. Corona.o. Aſtragalus lesbi.C. cymatium Doricum.N. Hy-perthyrum.K. cymatium.F. Aſtragalus.IONICDORICCORINTH D P A O O C N P e C k H F R S L V K S T I
[52] Tuſcanici capituli partes.E. Abacus.F. Echinus.G. Annulus.H I K L. Hypotrachelium cum Apophygi.f a q. ſpatia centrorum.A B C. partes ſpiræ quibus in ueſtigio pariter A B C. reſpondet.A. Apopbygis.B. Torus.C. Plinthus. M E F q G H I k L h d C b a e D A a B C C B A A B C
[Figure 53]
[54] TVSCAN AE AEDIS COMPOSIT AE DISPOSITIO.
[Figure 55]
[56] a 4 3 2 1 o
[57] b 3 d e 2 1 f c a
[58] Ichnographia, orthographia, & ſchiographia œdis peripterœ.
[59] FRABES COMPACTILES.
[60] Figura apponenda erat in fine primi capitis huius libri.e c g a d b h h f
< >
page |< < (80) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div273" type="section" level="2" n="60">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s7481" xml:space="preserve">
                <pb o="80" file="514.01.112" n="112" rhead="LIBER"/>
              cit, ſed aut rei familiaris exiguitas , aut imbecillitas fortunæ, ſeu in ambitione certationis contrario-
                <lb/>
              rum ſuperatio, obſtitit eorum dignitati. </s>
              <s xml:id="echoid-s7482" xml:space="preserve">Nec tamen eſt admirandum ſi propter ignorantiam artis
                <lb/>
              uirtutes obſcurantur, ſed maxime indignandum , cum etiam ſæpe blandiatur gratia conuiuiorum a ue
                <lb/>
              ris iudicijs, ad falſam probationem . </s>
              <s xml:id="echoid-s7483" xml:space="preserve">Ergo ( uti Socrati placuit ) ita ſenſus , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7484" xml:space="preserve">ſententiæ, ſcientiæq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s7485" xml:space="preserve">,
                <lb/>
              diſciplinis auctæ , perſpicuæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7486" xml:space="preserve">perlucidæ fuiſſent, non gratia, neque ambitio ualeret, ſed ſi qui ueris,
                <lb/>
              certisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7487" xml:space="preserve">laboribus doctrinarum perueniſſent ad ſcientiam ſummam, eis ultro opera traderentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7488" xml:space="preserve">Quo-
                <lb/>
              nlam autem ea non ſunt illuſtria, neque apparentia in aſpectu, ut putamus oportuiſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7489" xml:space="preserve">animaduerto
                <lb/>
              potins indoctos, quàm doctos gratia ſuperare , non eſſe certandum iudicans cum indoctis ambitione,
                <lb/>
              potius his præceptis editis oſtendam noſtræ ſcientiæ uirtutem . </s>
              <s xml:id="echoid-s7490" xml:space="preserve">Itaque Imperator in primo uolumi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.112-01" xlink:href="note-514.01.112-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ne tibi de arte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7491" xml:space="preserve">quas habeat ea uirtutes, quibusq; </s>
              <s xml:id="echoid-s7492" xml:space="preserve">diſciplinis oporteat eſſe auctum Architectum ex-
                <lb/>
              poſui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7493" xml:space="preserve">ſubieci cauſas, quid ita earum oporteat eum eſſe peritum , rationesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7494" xml:space="preserve">ſummæ Architecturæ
                <lb/>
              partitione diſtribui, finitionibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7495" xml:space="preserve">terminaui. </s>
              <s xml:id="echoid-s7496" xml:space="preserve">Deinde, quod erat primum , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7497" xml:space="preserve">neceſſarium , de mœni-
                <lb/>
              bus, quemadmodum eligantur loci ſalubres, ratiocinationibus explicui . </s>
              <s xml:id="echoid-s7498" xml:space="preserve">Ventiq; </s>
              <s xml:id="echoid-s7499" xml:space="preserve">qui ſint, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7500" xml:space="preserve">ex qui-
                <lb/>
              bus regionibus ſinguli ſpirent deformationibus grammicis oſtendi, platearumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7501" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s7502" xml:space="preserve">uicorum uti emen-
                <lb/>
              datæ fiant diſtributiones in mœnibus docui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7503" xml:space="preserve">ita finitionem primo uolumine conſtitui . </s>
              <s xml:id="echoid-s7504" xml:space="preserve">Item in ſe-
                <lb/>
              cundo de materia , quas habeat in operibus utilitates , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7505" xml:space="preserve">quibus uirtutibus e natura rerum eſt com-
                <lb/>
              parata, peregi. </s>
              <s xml:id="echoid-s7506" xml:space="preserve">Nunc in tertio de deorum immortalium ædibus ſacris dicam , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7507" xml:space="preserve">uti oporteat per-
                <lb/>
              ſcriptas eſſe exponam.</s>
              <s xml:id="echoid-s7508" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s7509" xml:space="preserve">In proœmio laudatur Socratis ſententia cupientis hominum pectora eſſe feneſtrata , ut uirtutes , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7510" xml:space="preserve">uitia,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.112-02" xlink:href="note-514.01.112-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ſcientiæ , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7511" xml:space="preserve">ignorantiæ cerni poſſent . </s>
              <s xml:id="echoid-s7512" xml:space="preserve">Vituperantur indocti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7513" xml:space="preserve">ambitioſi . </s>
              <s xml:id="echoid-s7514" xml:space="preserve">Monenturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7515" xml:space="preserve">qui fabricare uolunt,
                <lb/>
              ut ad ſcientiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7516" xml:space="preserve">opera, non ad gratiam, ac adulationem artificum inſpiciant; </s>
              <s xml:id="echoid-s7517" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s7518" xml:space="preserve">Architecti , ut curent ſe
                <lb/>
              ſe uirtutibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7519" xml:space="preserve">ſcientijs ornare, neque certent cum indoctis ambitione. </s>
              <s xml:id="echoid-s7520" xml:space="preserve">Colligit quæ primo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7521" xml:space="preserve">ſecundo libro
                <lb/>
              abſoluit, docetq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7522" xml:space="preserve">de quibus in ſequentibus eſt agendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s7523" xml:space="preserve">Omnia ſunt facillima.</s>
              <s xml:id="echoid-s7524" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div276" type="section" level="2" n="61">
            <head xml:id="echoid-head62" style="it" xml:space="preserve">De ſacrarum Aedium compoſitione , & ſymmetrijs, & corpo-
              <lb/>
            ris humani menſura. # Cap. I.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s7525" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">AEdivm</emph>
              compoſitio conſtat ex ſymmetria , cuius rationem diligentiſsime Arehitecti te-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.112-03" xlink:href="note-514.01.112-03a" xml:space="preserve">30</note>
              nere debent.</s>
              <s xml:id="echoid-s7526" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s7527" xml:space="preserve">Tanta est proportionum uis, tanta neceßitas, tanta demum eius in rebus utilitas, ut nemo
                <lb/>
              auribus, oculis, ſenſibus cæteris , ac menti denique ipſi, aliquid uoluptatis , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7528" xml:space="preserve">oblectationis
                <lb/>
              afferre poſſit, niſi quod ad oblectandum proponit, conuenientia , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7529" xml:space="preserve">ratione quadam , comparationeq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7530" xml:space="preserve">conſtet,
                <lb/>
              qua latenter ſe ſe in ſenſus noſtros inſinuet. </s>
              <s xml:id="echoid-s7531" xml:space="preserve">Ecce tibi quàm ſuauiter ſom, modulationesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7532" xml:space="preserve">ad animum per au-
                <lb/>
              res illabuntur, cum inter ſonos interualla, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7533" xml:space="preserve">tempora ratione dis
                <unsure/>
              tincta producuntur , quin, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7534" xml:space="preserve">animalia quo-
                <lb/>
              que præter homines modulorum ſuauitate mulcentur . </s>
              <s xml:id="echoid-s7535" xml:space="preserve">Quid ſapores, odores ad palatum , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7536" xml:space="preserve">ad nares perti-
                <lb/>
              nentes efficerent, niſi temperata eorum uis dulcium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7537" xml:space="preserve">acrium moderatione permixta , ad eos ſenſus perueni-
                <lb/>
              rent? </s>
              <s xml:id="echoid-s7538" xml:space="preserve">Tactio mollium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7539" xml:space="preserve">delectantium rerum proportione conſtat . </s>
              <s xml:id="echoid-s7540" xml:space="preserve">Nullum præterea humanum inuentum,
                <lb/>
              nullum eſt opus, quod admiratione non proſequamur, cũ proportiones rei propoſitæ in ſe contineat. </s>
              <s xml:id="echoid-s7541" xml:space="preserve">Quid in medi
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.112-04" xlink:href="note-514.01.112-04a" xml:space="preserve">40</note>
              camentis utilius, efficacius excogitari poteſt, quàm ſimpliciũ rerum ratione numeris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7542" xml:space="preserve">ponderibus moderata
                <lb/>
              permixtio? </s>
              <s xml:id="echoid-s7543" xml:space="preserve">Quid de numeris mutua comparatione collatis dicendum? </s>
              <s xml:id="echoid-s7544" xml:space="preserve">mira propemodum , ac diuina eo-
                <lb/>
              rum uis eſt, cum nihil amplius in hac uniuerſitate , quàm mundum uocamus , nil ſit admirabilius , quam
                <lb/>
              numerorum, ponderum. </s>
              <s xml:id="echoid-s7545" xml:space="preserve">ac mẽſurarum, ex quibus partes eius conſtare cernimus proportione tẽperata, cõſenſio.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s7546" xml:space="preserve">An non ignotas penitus rerum rationes , ſupputando inueſtigamus, reperimus, cognoſcimus? </s>
              <s xml:id="echoid-s7547" xml:space="preserve">Tempora in-
                <lb/>
              terualla, motiones, uires, artificia, ſermonem, naturam, ſcientiam, humana denique, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7548" xml:space="preserve">diuina omnia orta, ali-
                <lb/>
              ta, aucta, perfectaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7549" xml:space="preserve">ratione diſcernimus? </s>
              <s xml:id="echoid-s7550" xml:space="preserve">quod ut uerum es
                <unsure/>
              t, ita longiori inductione non oportet probari, cum
                <lb/>
              uel Vitruuianum teſtimimonium ſatis id efficere putem. </s>
              <s xml:id="echoid-s7551" xml:space="preserve">Vitruuio igitur accedentes dicemus . </s>
              <s xml:id="echoid-s7552" xml:space="preserve">Quod , qui ra-
                <lb/>
              tione in Aedificijs uti uelit, ( quis autem est, qui non uelit? </s>
              <s xml:id="echoid-s7553" xml:space="preserve">) neceſſe est, ut naturam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7554" xml:space="preserve">uim proportionum agno
                <lb/>
              ſcat, distincte earum genera percenſeat, uſum, effectumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7555" xml:space="preserve">perpendat, ac probè perſpiciat, quæ cuique ædifica-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.112-05" xlink:href="note-514.01.112-05a" xml:space="preserve">50</note>
              tioni ratio, proportioq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7556" xml:space="preserve">conueniat, ſunt enim proportiones quædam, quæ oculis ſeueritatem quandam obijciunt,
                <lb/>
              nonnulla incundit atem, aliæ authoritatem, aliæ ſplendorem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7557" xml:space="preserve">hilaritatem, alia demum cum magnificentia iu
                <lb/>
              cundæ, cum iucunditate amplitudinem faciunt . </s>
              <s xml:id="echoid-s7558" xml:space="preserve">Cum hæc igitur a nobis diligenter, ac ſubtiliter animaduerſa,
                <lb/>
              obſeruataq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7559" xml:space="preserve">fuerint, non modo antiquorum operum iudices, ſed nouorum inuentores , ſine temeritatis ſuſpitio-
                <lb/>
              ne eſſe poterimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s7560" xml:space="preserve">Proportionis uocabulo communiori ſignificatione accepto conuenientia quælibet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7561" xml:space="preserve">re-
                <lb/>
              rum ſimilitudo notariſolet. </s>
              <s xml:id="echoid-s7562" xml:space="preserve">unde non in magnitudine ſolum, ac in numeris, ſed etiam in ui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7563" xml:space="preserve">natura, qualita-
                <lb/>
              teq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s7564" xml:space="preserve">, eæterisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7565" xml:space="preserve">ſummis rerum generibus poni ſolet . </s>
              <s xml:id="echoid-s7566" xml:space="preserve">Nos ad rem noſtr am ſpectantes de ea tantum ſignificatio-
                <lb/>
              ne dicemus, qua proportio in quantitate proprie eſſe dignoſcitur, non quod ea quantitas ulla ſit , ſed quia ita in
                <lb/>
              quantitate ineſſe debet , ut ſuæ cuique rei proprietates , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7567" xml:space="preserve">affectiones inſunt . </s>
              <s xml:id="echoid-s7568" xml:space="preserve">Quantitatis duplex eſt genus,
                <lb/>
              continens alterum, diſcretum alterum . </s>
              <s xml:id="echoid-s7569" xml:space="preserve">Sub continenti , linea , ſuperficies, corpus, motio, tempus collocantur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s7570" xml:space="preserve">Sub diſcreto, numerus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7571" xml:space="preserve">oratio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7572" xml:space="preserve">reliqua huiuſmodi , quorum partes nullo communi termino iunguntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7573" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.112-06" xlink:href="note-514.01.112-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>