Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[91] A. Templum diui Marci.B. Turris diui Marci.C. Duæ columne.D. Forum diui ’Marci.E. D. Geminianus.F. D. Moyſes.G. D. Baſſus.H. D. Theodorus.I. D. Zacharias.K. D. Ioan. embracora.L. D. Martinus.M. D. Dominicus.N. D. Antonius.O. D. Petrus.P. D. Daniel.Q. D. Donatus.R. Dogana.S. Nauale.T. D. Cœleſtis.V. D. Franciſcus.X. D. Io. & Paulus.Y. D. Laurentius.Z. D. Seuerus.a. D. Marina.b. D. Cantianus.c. D. Apoſtoli.d. Crucigeri.e. D. Sophia.f. D. Maria ab hortis.g. D. Iob.h. S. Crux.i. D. Margarita.k. Magna domus Franciſcanorum.l. D. Paulus.m. D. Auguſtinus.n. D. Agatha.o. D. Maria mater domini.p. D. Caßiani.q. D. Matthia.r. D. Iacobus in riuo alto.ΔΔΔ. Magnus canalis.ſ. Forum riui alti.t. Pons riui alti.@. D. Maria Iubanica.x. D. Stephanus.y. Templum charitatis.Z. D. Gregorius. TRAMONTANAPONENTELEVANTE
[92] B G F M A H I N E C D
[93] A. tetrastylon cauum ædium.F. cellæ F A FF A F
[94] B. Tuſcanicum cauum ædium.E. cellæ.D. interpenſiua. E B E
[95] D D E B E
[96] C. diſpluuiatum.G. cellæ. G C G
[97] G C G
[98] D. cauædium teſtudinatum.M. cellæ.P. lumen. M D MM D P M
[99] O. cauum ædium.P. alæ.Q. uiridaria.T. ueſtibulum.Z. baſilica.r. tablinum. Z Y Q Q O Q Q T
[Figure 100]
[Figure 101]
[102] FRONTE.
[103] A
[104] Græcorum ædes earumq́; partium diſpoſitiones.A. peristylium amplum.E. peristylium primum.C. aditus amplus.D. aditus ab uno ad aliudperiſtylium.E. proſtas ubi eraut duæ antæ.F. G. Antithalamus.H. I. gynæconitides.K. cu-bicuUmdiebria.L. S. oeci,& bibliotecæ,& ubi ſunt pictores.M. R. pinacotbecæ.N. cyzicena triclinia.O. porticus ad ſeptentrionem.P. cellæ hostiariæ.Q. oeci quadrati.T. V. porticus ad triclinia cizcena.X. hypæthra loca.r. oeci magni ubi matres familiarũ cum lanificijs habent ſeſſiones.Z. hoſpitalia.1. thirorium.2. Equilia.3. cubicula.4. meſaulæ & andronæ.5. triclinia quo-tidiana.6. posthalamus.7. thalamus.8. porticus Rhodiaca altior. T QVNMRN8SALKICHXYYFEG76B543O32P21
[105] Pauimentorum genera.Filandri.Anticum.
[106] c d f b c 8
[107] CHOROBATES.2 I 3 2
[108] d 10 10 a d 50 50 50 c 50 ba s d s 7 {1/14} 25 s b ce 8 8 10 84 f hm 5 43 3 4 4 3 3 4 4 5 5 5 53 5 4
[109] Figura ex meſolabio Architæ ad inueniendas medias.c t @ @ q p o n m l k l h g f p e o ξ v M @ k I o h j ε δ r B d s R q P o N M L K I H G F E L x c 6 N ς ε ξ γ B a
[110] Veſtigium meſolabij Architæ.
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
< >
page |< < (80) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div273" type="section" level="2" n="60">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s7481" xml:space="preserve">
                <pb o="80" file="514.01.112" n="112" rhead="LIBER"/>
              cit, ſed aut rei familiaris exiguitas , aut imbecillitas fortunæ, ſeu in ambitione certationis contrario-
                <lb/>
              rum ſuperatio, obſtitit eorum dignitati. </s>
              <s xml:id="echoid-s7482" xml:space="preserve">Nec tamen eſt admirandum ſi propter ignorantiam artis
                <lb/>
              uirtutes obſcurantur, ſed maxime indignandum , cum etiam ſæpe blandiatur gratia conuiuiorum a ue
                <lb/>
              ris iudicijs, ad falſam probationem . </s>
              <s xml:id="echoid-s7483" xml:space="preserve">Ergo ( uti Socrati placuit ) ita ſenſus , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7484" xml:space="preserve">ſententiæ, ſcientiæq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s7485" xml:space="preserve">,
                <lb/>
              diſciplinis auctæ , perſpicuæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7486" xml:space="preserve">perlucidæ fuiſſent, non gratia, neque ambitio ualeret, ſed ſi qui ueris,
                <lb/>
              certisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7487" xml:space="preserve">laboribus doctrinarum perueniſſent ad ſcientiam ſummam, eis ultro opera traderentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7488" xml:space="preserve">Quo-
                <lb/>
              nlam autem ea non ſunt illuſtria, neque apparentia in aſpectu, ut putamus oportuiſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7489" xml:space="preserve">animaduerto
                <lb/>
              potins indoctos, quàm doctos gratia ſuperare , non eſſe certandum iudicans cum indoctis ambitione,
                <lb/>
              potius his præceptis editis oſtendam noſtræ ſcientiæ uirtutem . </s>
              <s xml:id="echoid-s7490" xml:space="preserve">Itaque Imperator in primo uolumi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.112-01" xlink:href="note-514.01.112-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ne tibi de arte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7491" xml:space="preserve">quas habeat ea uirtutes, quibusq; </s>
              <s xml:id="echoid-s7492" xml:space="preserve">diſciplinis oporteat eſſe auctum Architectum ex-
                <lb/>
              poſui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7493" xml:space="preserve">ſubieci cauſas, quid ita earum oporteat eum eſſe peritum , rationesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7494" xml:space="preserve">ſummæ Architecturæ
                <lb/>
              partitione diſtribui, finitionibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7495" xml:space="preserve">terminaui. </s>
              <s xml:id="echoid-s7496" xml:space="preserve">Deinde, quod erat primum , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7497" xml:space="preserve">neceſſarium , de mœni-
                <lb/>
              bus, quemadmodum eligantur loci ſalubres, ratiocinationibus explicui . </s>
              <s xml:id="echoid-s7498" xml:space="preserve">Ventiq; </s>
              <s xml:id="echoid-s7499" xml:space="preserve">qui ſint, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7500" xml:space="preserve">ex qui-
                <lb/>
              bus regionibus ſinguli ſpirent deformationibus grammicis oſtendi, platearumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7501" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s7502" xml:space="preserve">uicorum uti emen-
                <lb/>
              datæ fiant diſtributiones in mœnibus docui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7503" xml:space="preserve">ita finitionem primo uolumine conſtitui . </s>
              <s xml:id="echoid-s7504" xml:space="preserve">Item in ſe-
                <lb/>
              cundo de materia , quas habeat in operibus utilitates , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7505" xml:space="preserve">quibus uirtutibus e natura rerum eſt com-
                <lb/>
              parata, peregi. </s>
              <s xml:id="echoid-s7506" xml:space="preserve">Nunc in tertio de deorum immortalium ædibus ſacris dicam , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7507" xml:space="preserve">uti oporteat per-
                <lb/>
              ſcriptas eſſe exponam.</s>
              <s xml:id="echoid-s7508" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s7509" xml:space="preserve">In proœmio laudatur Socratis ſententia cupientis hominum pectora eſſe feneſtrata , ut uirtutes , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7510" xml:space="preserve">uitia,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.112-02" xlink:href="note-514.01.112-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ſcientiæ , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7511" xml:space="preserve">ignorantiæ cerni poſſent . </s>
              <s xml:id="echoid-s7512" xml:space="preserve">Vituperantur indocti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7513" xml:space="preserve">ambitioſi . </s>
              <s xml:id="echoid-s7514" xml:space="preserve">Monenturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7515" xml:space="preserve">qui fabricare uolunt,
                <lb/>
              ut ad ſcientiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7516" xml:space="preserve">opera, non ad gratiam, ac adulationem artificum inſpiciant; </s>
              <s xml:id="echoid-s7517" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s7518" xml:space="preserve">Architecti , ut curent ſe
                <lb/>
              ſe uirtutibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7519" xml:space="preserve">ſcientijs ornare, neque certent cum indoctis ambitione. </s>
              <s xml:id="echoid-s7520" xml:space="preserve">Colligit quæ primo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7521" xml:space="preserve">ſecundo libro
                <lb/>
              abſoluit, docetq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7522" xml:space="preserve">de quibus in ſequentibus eſt agendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s7523" xml:space="preserve">Omnia ſunt facillima.</s>
              <s xml:id="echoid-s7524" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div276" type="section" level="2" n="61">
            <head xml:id="echoid-head62" style="it" xml:space="preserve">De ſacrarum Aedium compoſitione , & ſymmetrijs, & corpo-
              <lb/>
            ris humani menſura. # Cap. I.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s7525" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">AEdivm</emph>
              compoſitio conſtat ex ſymmetria , cuius rationem diligentiſsime Arehitecti te-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.112-03" xlink:href="note-514.01.112-03a" xml:space="preserve">30</note>
              nere debent.</s>
              <s xml:id="echoid-s7526" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s7527" xml:space="preserve">Tanta est proportionum uis, tanta neceßitas, tanta demum eius in rebus utilitas, ut nemo
                <lb/>
              auribus, oculis, ſenſibus cæteris , ac menti denique ipſi, aliquid uoluptatis , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7528" xml:space="preserve">oblectationis
                <lb/>
              afferre poſſit, niſi quod ad oblectandum proponit, conuenientia , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7529" xml:space="preserve">ratione quadam , comparationeq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7530" xml:space="preserve">conſtet,
                <lb/>
              qua latenter ſe ſe in ſenſus noſtros inſinuet. </s>
              <s xml:id="echoid-s7531" xml:space="preserve">Ecce tibi quàm ſuauiter ſom, modulationesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7532" xml:space="preserve">ad animum per au-
                <lb/>
              res illabuntur, cum inter ſonos interualla, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7533" xml:space="preserve">tempora ratione dis
                <unsure/>
              tincta producuntur , quin, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7534" xml:space="preserve">animalia quo-
                <lb/>
              que præter homines modulorum ſuauitate mulcentur . </s>
              <s xml:id="echoid-s7535" xml:space="preserve">Quid ſapores, odores ad palatum , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7536" xml:space="preserve">ad nares perti-
                <lb/>
              nentes efficerent, niſi temperata eorum uis dulcium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7537" xml:space="preserve">acrium moderatione permixta , ad eos ſenſus perueni-
                <lb/>
              rent? </s>
              <s xml:id="echoid-s7538" xml:space="preserve">Tactio mollium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7539" xml:space="preserve">delectantium rerum proportione conſtat . </s>
              <s xml:id="echoid-s7540" xml:space="preserve">Nullum præterea humanum inuentum,
                <lb/>
              nullum eſt opus, quod admiratione non proſequamur, cũ proportiones rei propoſitæ in ſe contineat. </s>
              <s xml:id="echoid-s7541" xml:space="preserve">Quid in medi
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.112-04" xlink:href="note-514.01.112-04a" xml:space="preserve">40</note>
              camentis utilius, efficacius excogitari poteſt, quàm ſimpliciũ rerum ratione numeris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7542" xml:space="preserve">ponderibus moderata
                <lb/>
              permixtio? </s>
              <s xml:id="echoid-s7543" xml:space="preserve">Quid de numeris mutua comparatione collatis dicendum? </s>
              <s xml:id="echoid-s7544" xml:space="preserve">mira propemodum , ac diuina eo-
                <lb/>
              rum uis eſt, cum nihil amplius in hac uniuerſitate , quàm mundum uocamus , nil ſit admirabilius , quam
                <lb/>
              numerorum, ponderum. </s>
              <s xml:id="echoid-s7545" xml:space="preserve">ac mẽſurarum, ex quibus partes eius conſtare cernimus proportione tẽperata, cõſenſio.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s7546" xml:space="preserve">An non ignotas penitus rerum rationes , ſupputando inueſtigamus, reperimus, cognoſcimus? </s>
              <s xml:id="echoid-s7547" xml:space="preserve">Tempora in-
                <lb/>
              terualla, motiones, uires, artificia, ſermonem, naturam, ſcientiam, humana denique, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7548" xml:space="preserve">diuina omnia orta, ali-
                <lb/>
              ta, aucta, perfectaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7549" xml:space="preserve">ratione diſcernimus? </s>
              <s xml:id="echoid-s7550" xml:space="preserve">quod ut uerum es
                <unsure/>
              t, ita longiori inductione non oportet probari, cum
                <lb/>
              uel Vitruuianum teſtimimonium ſatis id efficere putem. </s>
              <s xml:id="echoid-s7551" xml:space="preserve">Vitruuio igitur accedentes dicemus . </s>
              <s xml:id="echoid-s7552" xml:space="preserve">Quod , qui ra-
                <lb/>
              tione in Aedificijs uti uelit, ( quis autem est, qui non uelit? </s>
              <s xml:id="echoid-s7553" xml:space="preserve">) neceſſe est, ut naturam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7554" xml:space="preserve">uim proportionum agno
                <lb/>
              ſcat, distincte earum genera percenſeat, uſum, effectumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7555" xml:space="preserve">perpendat, ac probè perſpiciat, quæ cuique ædifica-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.112-05" xlink:href="note-514.01.112-05a" xml:space="preserve">50</note>
              tioni ratio, proportioq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7556" xml:space="preserve">conueniat, ſunt enim proportiones quædam, quæ oculis ſeueritatem quandam obijciunt,
                <lb/>
              nonnulla incundit atem, aliæ authoritatem, aliæ ſplendorem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7557" xml:space="preserve">hilaritatem, alia demum cum magnificentia iu
                <lb/>
              cundæ, cum iucunditate amplitudinem faciunt . </s>
              <s xml:id="echoid-s7558" xml:space="preserve">Cum hæc igitur a nobis diligenter, ac ſubtiliter animaduerſa,
                <lb/>
              obſeruataq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7559" xml:space="preserve">fuerint, non modo antiquorum operum iudices, ſed nouorum inuentores , ſine temeritatis ſuſpitio-
                <lb/>
              ne eſſe poterimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s7560" xml:space="preserve">Proportionis uocabulo communiori ſignificatione accepto conuenientia quælibet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7561" xml:space="preserve">re-
                <lb/>
              rum ſimilitudo notariſolet. </s>
              <s xml:id="echoid-s7562" xml:space="preserve">unde non in magnitudine ſolum, ac in numeris, ſed etiam in ui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7563" xml:space="preserve">natura, qualita-
                <lb/>
              teq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s7564" xml:space="preserve">, eæterisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7565" xml:space="preserve">ſummis rerum generibus poni ſolet . </s>
              <s xml:id="echoid-s7566" xml:space="preserve">Nos ad rem noſtr am ſpectantes de ea tantum ſignificatio-
                <lb/>
              ne dicemus, qua proportio in quantitate proprie eſſe dignoſcitur, non quod ea quantitas ulla ſit , ſed quia ita in
                <lb/>
              quantitate ineſſe debet , ut ſuæ cuique rei proprietates , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7567" xml:space="preserve">affectiones inſunt . </s>
              <s xml:id="echoid-s7568" xml:space="preserve">Quantitatis duplex eſt genus,
                <lb/>
              continens alterum, diſcretum alterum . </s>
              <s xml:id="echoid-s7569" xml:space="preserve">Sub continenti , linea , ſuperficies, corpus, motio, tempus collocantur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s7570" xml:space="preserve">Sub diſcreto, numerus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7571" xml:space="preserve">oratio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7572" xml:space="preserve">reliqua huiuſmodi , quorum partes nullo communi termino iunguntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7573" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.112-06" xlink:href="note-514.01.112-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>