Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
< >
page |< < (85) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div276" type="section" level="2" n="61">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8108" xml:space="preserve">
                <pb o="85" file="514.01.117" n="117" rhead="TEBTIVS."/>
              ſic 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s8109" xml:space="preserve">ad 16. </s>
              <s xml:id="echoid-s8110" xml:space="preserve">erit conuerſa ratione, ut 16. </s>
              <s xml:id="echoid-s8111" xml:space="preserve">ad 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s8112" xml:space="preserve">ita 20. </s>
              <s xml:id="echoid-s8113" xml:space="preserve">ad 30. </s>
              <s xml:id="echoid-s8114" xml:space="preserve">ducantur igitur 20. </s>
              <s xml:id="echoid-s8115" xml:space="preserve">in 24.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s8116" xml:space="preserve">reddentur 480. </s>
              <s xml:id="echoid-s8117" xml:space="preserve">quæ partita per 16. </s>
              <s xml:id="echoid-s8118" xml:space="preserve">efficient 30. </s>
              <s xml:id="echoid-s8119" xml:space="preserve">Pari ratione ignoretur ſecundus numerus ſcilicet 20. </s>
              <s xml:id="echoid-s8120" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Collocato ante primum duos poſteriores terminos hoc modo 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s8121" xml:space="preserve">16. </s>
              <s xml:id="echoid-s8122" xml:space="preserve">30. </s>
              <s xml:id="echoid-s8123" xml:space="preserve">cum igitur ita ſe habeat 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s8124" xml:space="preserve">ad
                <lb/>
              16. </s>
              <s xml:id="echoid-s8125" xml:space="preserve">ut 30. </s>
              <s xml:id="echoid-s8126" xml:space="preserve">ad 20. </s>
              <s xml:id="echoid-s8127" xml:space="preserve">Sequetur quodita ſe habebit 30. </s>
              <s xml:id="echoid-s8128" xml:space="preserve">ad 20. </s>
              <s xml:id="echoid-s8129" xml:space="preserve">ſic ut 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s8130" xml:space="preserve">ad 16. </s>
              <s xml:id="echoid-s8131" xml:space="preserve">ducito ergo 30. </s>
              <s xml:id="echoid-s8132" xml:space="preserve">
                <lb/>
              per 16. </s>
              <s xml:id="echoid-s8133" xml:space="preserve">conficies 480. </s>
              <s xml:id="echoid-s8134" xml:space="preserve">quæ partita per 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s8135" xml:space="preserve">efficient 20. </s>
              <s xml:id="echoid-s8136" xml:space="preserve">Cæterum ſi tertius ignoratur numerus, ſcili-
                <lb/>
              cet 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s8137" xml:space="preserve">conuerte antecedentes numeros in conſequentes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8138" xml:space="preserve">conſequentes in antecedentes, erit igitur ut 20. </s>
              <s xml:id="echoid-s8139" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ad 30. </s>
              <s xml:id="echoid-s8140" xml:space="preserve">ita 16. </s>
              <s xml:id="echoid-s8141" xml:space="preserve">ad 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s8142" xml:space="preserve">duc igitur 16. </s>
              <s xml:id="echoid-s8143" xml:space="preserve">per 30. </s>
              <s xml:id="echoid-s8144" xml:space="preserve">fient 480. </s>
              <s xml:id="echoid-s8145" xml:space="preserve">quæ partita per 20. </s>
              <s xml:id="echoid-s8146" xml:space="preserve">oſtendent 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s8147" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Sed poſtquàm partitione abſoluta ipſius producti per primum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8148" xml:space="preserve">partiens eſt numerus, reliquus erit numerus
                <lb/>
              aliquis diuidens minor, obſeruabis eum in ſubtiliores partes distribuendum ea ratione, quam tertius numerus
                <lb/>
              ſeu terminus obtinet, atque productus inde numerus iterum per primum eſt partiendus, idq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s8149" xml:space="preserve">hoc modo facien-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.117-01" xlink:href="note-514.01.117-01a" xml:space="preserve">10</note>
              dum, quatenus ex continenti partitione nil amplius relinquatur, quare & </s>
              <s xml:id="echoid-s8150" xml:space="preserve">illud memoria mandandum primum
                <lb/>
              numerum, cum ipſo tertio, re ac nomine ſeu qualitate ſemper conuenire. </s>
              <s xml:id="echoid-s8151" xml:space="preserve">Vnde ſi primus trium numerorum
                <lb/>
              ſolis integris numeris cons
                <unsure/>
              titerit, tertius uero fractis, uel contra, illud prius conaberis , quàm prædictam re-
                <lb/>
              gulam experiaris, ut alterum propoſitorum numerorum , ad alterius denominationem reuoces. </s>
              <s xml:id="echoid-s8152" xml:space="preserve">De ijs rebus
                <lb/>
              exempla plurima ex Arithmeticorum abacis deſumere potes. </s>
              <s xml:id="echoid-s8153" xml:space="preserve">Probabis autem an recte ipſam regulam ex
                <lb/>
              pertus fueris, ſi primum in quartum duxeris, nam idem reddetur terminus, qui ex ductu ſecundi in tertium
                <lb/>
              redditur. </s>
              <s xml:id="echoid-s8154" xml:space="preserve">nam ſi inæquales prædictos numeros inueneris , ſcito te erraſſe , ad calculum igitur redeundum eſt .
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s8155" xml:space="preserve">Ac ut abſolutam reddamus hanc pulcherrimam quæſtionem, ex Alchindo addemus admir abilem illam regu-
                <lb/>
              lam , quæ quinque terminis propoſitis, ſextum ignotum dignoſcere, quemcunque locum teneat, facile poſſimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s8156" xml:space="preserve">
                <lb/>
              nam dari poſſunt ſex numerorum termini, ſic ſe mutua ratione reſpondentes , ut ratio primi ad ſecundum com-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.117-02" xlink:href="note-514.01.117-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ponatur, ex rationibus tertij ad quartum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8157" xml:space="preserve">ipſius quintĩ ad ſextum. </s>
              <s xml:id="echoid-s8158" xml:space="preserve"># Dentur igitur ſex termini ſibi ratio-
                <lb/>
              ne aliqua comparati. </s>
              <s xml:id="echoid-s8159" xml:space="preserve">1 2 3 4 6 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s8160" xml:space="preserve">Dico rationem unius ad duo, quæ est ſubdupla, conſtare ex ratione
                <lb/>
              3. </s>
              <s xml:id="echoid-s8161" xml:space="preserve">ad 4. </s>
              <s xml:id="echoid-s8162" xml:space="preserve">quæ eſt ſubſeſquitertia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8163" xml:space="preserve">ratione 6. </s>
              <s xml:id="echoid-s8164" xml:space="preserve">ad 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s8165" xml:space="preserve">quæ eſt ſubſeſquialtera. </s>
              <s xml:id="echoid-s8166" xml:space="preserve">Pone numeros eo quo ſu-
                <lb/>
              pra diximus ordine, fiet enim ratio 18. </s>
              <s xml:id="echoid-s8167" xml:space="preserve">ad 36. </s>
              <s xml:id="echoid-s8168" xml:space="preserve">ſimilis ei quæ est 1. </s>
              <s xml:id="echoid-s8169" xml:space="preserve">ad 2. </s>
              <s xml:id="echoid-s8170" xml:space="preserve">id eſt ſubdupla . </s>
              <s xml:id="echoid-s8171" xml:space="preserve">Compoſitio
                <lb/>
              huiuſmodi primorum terminorum caput, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8172" xml:space="preserve">radix eſt omnium aliarum, quæ numero ſunt decem & </s>
              <s xml:id="echoid-s8173" xml:space="preserve">ſeptem.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s8174" xml:space="preserve">Multi uero ſunt modi , quibus hi termini permiſceri poſſunt , ſed uera compoſitio decem & </s>
              <s xml:id="echoid-s8175" xml:space="preserve">ſeptem, præter pri-
                <lb/>
              mum, constare dignoſcitur . </s>
              <s xml:id="echoid-s8176" xml:space="preserve">quorum ordines ſubſcripta tabella oſtendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s8177" xml:space="preserve">Vtar autem numerorum notis , li-
                <lb/>
              cet uſus ſum in materna lingua literis a, b, c, d, e, f, ita enim Alchindus poſuerat. </s>
              <s xml:id="echoid-s8178" xml:space="preserve">ſed ad faciliorem intelli-
                <lb/>
              gentiam numerorum notas appingam. </s>
              <s xml:id="echoid-s8179" xml:space="preserve">Sex ordines notantur per primum, ſecundum , tertium , quartum,
                <lb/>
              quintum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8180" xml:space="preserve">ſextum, primus a læua , ſextus ad dexteram, cæteri ſunt intermedij. </s>
              <s xml:id="echoid-s8181" xml:space="preserve">Primorum uero termino-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.117-03" xlink:href="note-514.01.117-03a" xml:space="preserve">30</note>
              rum ratione cum ſecundis in omnibus ordinibus, intelliguntur eſſe compoſitæ, ex rationibus tertij ad quartum,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s8182" xml:space="preserve">quinti ad ſextum .</s>
              <s xml:id="echoid-s8183" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div286" type="section" level="2" n="62">
            <head xml:id="echoid-head63" xml:space="preserve">TABVLASEX QVANTITATVM
              <lb/>
              <emph style="sc">Proportione respondentivm.</emph>
            </head>
            <note style="it" position="right" xml:space="preserve">
              <lb/>
            # ###### Ordo numerorum.
              <lb/>
            Modi compa- \\ rabiles. # Trimus. # Secundus. # Tertius. # Quartus. # Quintus. # Sextus.
              <lb/>
            Trimus modus. # 1 # 2 # 3 # 4 # 6 # 9
              <lb/>
            Secundus modus. # 1 # 2 # 3 # 9 # 6 # 4
              <lb/>
            Tertius modus. # 1 # 3 # 2 # 4 # 6 # 9
              <lb/>
            Quartus. # 1 # 3 # 2 # 9 # 6 # 4
              <lb/>
            Quintus. # 1 # 6 # 2 # 9 # 3 # 4
              <lb/>
            Sextus. # 1 # 6 # 2 # 4 # 3 # 9
              <lb/>
            Septimus. # 2 # 4 # 1 # 3 # 9 # 6
              <lb/>
            Octauus. # 2 # 4 # 1 # 6 # 9 # 3
              <lb/>
            Nonus. # 2 # 9 # 1 # 3 # 4 # 6
              <lb/>
            </note>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8184" xml:space="preserve">Trimus igitur modus , a quo cæteri uim ſumunt,
                <lb/>
              eſt in quo ratio primi numeri ad ſecundum con-
                <lb/>
              ſtat ex ratione tertij ad quartum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8185" xml:space="preserve">ratione quin-
                <lb/>
              ti ad ſextum.</s>
              <s xml:id="echoid-s8186" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
            <note style="it" position="right" xml:space="preserve">
              <lb/>
            # #### Ordo numerorum.
              <lb/>
            Modi compa- \\ rabiles. # Trimus. # Secundus. # Tertius. # Quartus. # Quintus. # Sextus.
              <lb/>
            Decimus. # 2 # 9 # 1 # 6 # 4 # 3
              <lb/>
            Vndecimus. # 3 # 4 # 1 # 2 # 9 # 6
              <lb/>
            Duodecimus. # 3 # 4 # 1 # 6 # 9 # 2
              <lb/>
            Decimus tertius. # 3 # 9 # 1 # 2 # 4 # 6
              <lb/>
            Decimus quartus. # 3 # 9 # 1 # 6 # 4 # 2
              <lb/>
            Decimus quinturs. # 4 # 6 # 2 # 1 # 3 # 9
              <lb/>
            Decimus ſextus. # 4 # 6 # 2 # 9 # 3 # 1
              <lb/>
            Decimus ſeptimus. # 6 # 9 # 1 # 2 # 4 # 3
              <lb/>
            Decimus octauus. # 6 # 9 # 1 # 3# 4 # 2
              <lb/>
            </note>
            <note style="it" position="right" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Subſeſquitertia. # 3--4
              <lb/>
            Subſeſquialtera. # 6--9
              <lb/>
            Subdupla, ut 1. ad 2 # 18--36
              <lb/>
            </note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>