Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[1] CVM PRIVILEGIIS.
[Figure 2]
[Figure 3]
[4] CARrATIDES.
[5] PERS AE CAPTIVI.
[6] 12 3 16
[7] PIANTA ICHN OGRA PHIAPRONAO
[8] Pars ubi eſt I. orthographia est, ubiuero O. ſciographia.I O
[9] a b. recta.d c. flexa.e. angulirecti.f. anguli obtuſi.o. anguli acuti.h.i.K. circulus.g h i. diametros.g k. radius.g. centrum.l. m.n. arcus inte ger.L m. chorda.n p. ſagitta.r. arcus diminu-tus.f. arcus compoſi-tus. a b d c e f o h i k g l m n L p r
[10] Turris diſpoſito in parte interiori.A. ſucula uectibus reducta, quæ catenam continet, a quatignorum capita ſiiſpenduntur, in centroB. Tigna autem ueluti incumbis impoſita ex altera parte non ſunt clauis affixa, ſed ſuperpoſita ut ſuculæ redu- ctione poſſint ſine impeditione relaxari. ſuper ea tigna fit tabulatus.G. prominentia a turri tignorum capi- ta pro contignatione & itineribus in interioribus partibus.C. tabulatus.D. murus interior.E. Mœnia.F. mœniorum planitia.K I. eraſsitudines.H. ſcala admuri conſcenſum. A B G C D E F K I H L R
[11] † Oriens.P. Occidens.O. Auster.T. Septentrio.G. Aquilo.G. Affricus.M. CaurusS. Eurus.T. Foſſa.X. Portæ.Y. Forum.O. Baſilica.I. Viæ.Z. Aggeres. † P O T G G M S T V X Y O I Z
[12] A. dentes ſerræB. pectinata diſpoſitio.C. murad urbem.D. parsmuri exterior.E. agger. A B C D E
[13] H orthographia muri.Diſpoſitio mœiorum.A. opus terrenum.b. f. decuſſationes fibularum.M N. fundamentum, exterius.k l. fundamentum interiusO. r. &p q. longitudo tranſuerſorum fundam entorum pectinatim diſpoſitorum quemadmodum ſerrædentes quaternum pedum.p o. interuallum pectionatim diſpoſitorum interuallorum.e b s. taleæ olea- ginæ uſtulatæ in craſſitudine muri, ad firmitatem. A B f M N k l O r p q o e b s
[14] PASSVS 80piedi 80piedi 50piedi Ziopiedi 60piedi 110 M S I O M W
[15] Tro ſchemate. I.Proſchemate. II.Troſchemate. +.+. Solanus. p. Fauonius, uel Zephirus. T. Septentrio, Aparentias. O. Auſter. M. Caurus. L. Affricus, Lybs,Corus. S. Eurus. G. Aquilo. I. Euro Aquilo. 2. Euro auster. 3. Lybono tus, Auſtro affricus, uſque ad reliquos nomina formare oportet.a. Solanus. b. Septrentrio. c. Fauonius. d. Auſter. e. Eurus. f. Affricus. g. Caurus. h. Aquilo. I. Carbas. K. Boreas. L. Supernas, M. Gallicus. N. Traſcias. O. Corus. T. Circius. Q. Etheſiæ. R. Argeſtes. S. Subueſperus. T. Lybonotus. V. Altanus. X. Leuconotus. T. Vulturnus. Z. Cecias. *. Ornithiæ.A. Alexandria. b. Syene. a d. Gnomon. c. centrum. fbc. & edg. radijſolis. adg. & acb. anguli ſimiles. 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 2 3 4 5 6 7 8 S L M G O P X T I k f t o L n h d g w IIII E f e b d a g c X Z Y X V T S R Q P O N M L K I e f h g II d a c b d f A m b e c
[16] reſiculatumtetrudoron didoronincertumpentadoronortoſtulte.emplecton ct iſodomon.diatoni froniatidiatoni froniatiAdiſodomon. LI I 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5
[17] Pollexſafituſafitu doPollex VHusP.dimidP. DimiCapitisPollex unusFactes uHa .F. I .P. I .P. I .P. I .P. I .F. I PI {1/2} .P.I {1/2} Fa: I Fa: unn .F. I .F. X .F. I .F. I .F. I
[18] E. antæ C. Columnæ duæ inter antæs in medio. C. cella. D. Parietes, qui cirecumcludunt celtam. D D @ D B C C E
[19] Frons ſeu Orograpbia ædis in antis.#A.#AntæC. fuſtigiun ſupra columnas duas inter antas in medio poſitas. C A A A A
[20] A. posticum.B. Frons.C. Columnæ contra antas.D. Columnæ in uerſuris.E. Cella.F. Parietes cellam concludentes.
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
< >
page |< < (88) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div286" type="section" level="2" n="62">
            <pb o="88" file="514.01.120" n="120" rhead="LIBER"/>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8378" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ea</emph>
              autem paritur a proportione, quæ analogia dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s8379" xml:space="preserve"># Analogiam Cicero rationem, uel rationis
                <lb/>
              comparationem uocat, aly proportionem nominant. </s>
              <s xml:id="echoid-s8380" xml:space="preserve">hæc quid ſit ostenditur.</s>
              <s xml:id="echoid-s8381" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8382" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Proportio</emph>
              eſt ratæ partis membrorum in omni opere, totiusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s8383" xml:space="preserve">commodulatio, ex qua ra-
                <lb/>
              tio efficitur ſymmetriarum.</s>
              <s xml:id="echoid-s8384" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8385" xml:space="preserve">Nos ſupra communiorem proportionis diffinitionem attulimus, modo Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s8386" xml:space="preserve">preſſiori ſignificatione deſum-
                <lb/>
              pta ad Architecturæ opus eandem applicat inquiens, Proportionem eſſe quandam modulorum reſponſionem,
                <lb/>
              quam & </s>
              <s xml:id="echoid-s8387" xml:space="preserve">partes inuicem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8388" xml:space="preserve">ad tot um opus relatæ ſolent habere. </s>
              <s xml:id="echoid-s8389" xml:space="preserve">Modulum in primo uolumine uocauit menſu-
                <lb/>
              ram præaßumptam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8390" xml:space="preserve">notam, qua partes operum metiuntur, ideo proportio in operibus nihil aliud eſt, quàm
                <lb/>
              modulorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8391" xml:space="preserve">menſurarum collatio in eo in quo vel partes inter ſe, uel totum ſimul conueniunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s8392" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8393" xml:space="preserve">Ex quo ratio efficitur ſymmetriarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s8394" xml:space="preserve"># Symmetriam alibi commenſum uocauit, idest menſura-
                <lb/>
              rum reſponſus.</s>
              <s xml:id="echoid-s8395" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8396" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Namqve</emph>
              non poteſt ædes ulla ſine ſymmetria, atque proportione rationem habere compoſitio-
                <lb/>
              nis, niſi ut ad homines bene figurati membrorum habuerit exactam rationem.</s>
              <s xml:id="echoid-s8397" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8398" xml:space="preserve">Oſtendit a quo naturaæ exemplo menſuræ deſſumptæ ſunt, Docet enim natura, vt in templis metiendis eas
                <lb/>
              menſuras ſumamus, quæ uerum Dei templum ( hoc est homo) metiri ſolent, in cuius compoſitione omnis reli-
                <lb/>
              quarum rerum admiratio continetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s8399" xml:space="preserve">Ideo certiſſima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8400" xml:space="preserve">pulcherrima ratione factum eſt, ut antiqui ab hu-
                <lb/>
              mano corpore menſuras rerum colligerent. </s>
              <s xml:id="echoid-s8401" xml:space="preserve">quapropter & </s>
              <s xml:id="echoid-s8402" xml:space="preserve">Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s8403" xml:space="preserve">recte dixiſſe uiſus eſt, cum dixit. </s>
              <s xml:id="echoid-s8404" xml:space="preserve">{ Nanque
                <lb/>
              non poteſt ædes ulla ſine ſymmetria, atque proportione rationem habere compoſitionis, niſi uti ad hominis be-
                <lb/>
              ne figurati membrorum habuerit exactam rationem. </s>
              <s xml:id="echoid-s8405" xml:space="preserve">} Cæterum ut cognoſcamus qua ratione menſuræ ab
                <lb/>
              humano corpore deſumptæ ſint, nobis oſtendit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s8406" xml:space="preserve">omnem eiuſdem corporis rationem, inquiens.</s>
              <s xml:id="echoid-s8407" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8408" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Corpvs</emph>
              enim hominis ita natura compoſuit, uti os capitis a mento ad frontem ſummam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8409" xml:space="preserve">ra-
                <lb/>
              dices imas capilli eſſet decimæ partis. </s>
              <s xml:id="echoid-s8410" xml:space="preserve">Item manus palma ab articulo ad extremum medium digitum
                <lb/>
              tantundem. </s>
              <s xml:id="echoid-s8411" xml:space="preserve">Caput a mento ad ſummum uerticem octauæ, tantundem ab ceruicibus imis.</s>
              <s xml:id="echoid-s8412" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8413" xml:space="preserve">Antequam ſenſum Vitruuij aperiam, pauca explicabo ad huius rei int ellectum neceſſaria. </s>
              <s xml:id="echoid-s8414" xml:space="preserve">Menſura tri-
                <lb/>
              plex eſt, perfectionis, æqualitatis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8415" xml:space="preserve">quantitatis. </s>
              <s xml:id="echoid-s8416" xml:space="preserve">Perfectionis menſura eſt, cum res una perfectior eſt cæteris
                <lb/>
              ſub eodem genere contentis. </s>
              <s xml:id="echoid-s8417" xml:space="preserve">Ita homo menſura eſt perfectionis cæterorum animalium, cæteris enim perfectior
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s8418" xml:space="preserve">Aequalitatis menſura dicitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8419" xml:space="preserve">cum menſura tantum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8420" xml:space="preserve">nil amplius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8421" xml:space="preserve">nil minus continet, quanta est
                <lb/>
              res menſurata, ita amphoram uini ſolemus menſuram uocare. </s>
              <s xml:id="echoid-s8422" xml:space="preserve">Quantitatis menſura est, cum magnitudo quæ-
                <lb/>
              dam pluries ſumitur, qua res menſuratur. </s>
              <s xml:id="echoid-s8423" xml:space="preserve">Ita cubitus pannum metitur, de hac ſermo eſt, hæc a perfectionis mẽ
                <lb/>
              fura capitur, hoc est ab homine. </s>
              <s xml:id="echoid-s8424" xml:space="preserve">Menſurare igitur nil aliud est, quàm magnitudinem ignotam per notam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.120-03" xlink:href="note-514.01.120-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ostendere quanta ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s8425" xml:space="preserve">ideo ratione factum eſt, ut a partibus humam corporis menſurarum ratio habita ſit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8426" xml:space="preserve">
                <lb/>
              præſertim a capite, in quo uis omnis ſenſuum uiget. </s>
              <s xml:id="echoid-s8427" xml:space="preserve">Vult igitur Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s8428" xml:space="preserve">totum hominis corpus decem capitibus
                <lb/>
              conſtare, modo per caput intelligas ſpatium illud, quod eſt a mento ad radices capillorum, quod os capitis no-
                <lb/>
              minauit, nam ſi ſpatium a mento ad ſummum uerticem intelligas octo capitum, erit totius humani corporis
                <lb/>
              figuratio. </s>
              <s xml:id="echoid-s8429" xml:space="preserve">Decimæ item pars totius es
                <unsure/>
              t ab articulo manus ad extremum medium digitum. </s>
              <s xml:id="echoid-s8430" xml:space="preserve">Octaua uero a men
                <lb/>
              to ad ſummum uerticem, item octaua ab ceruicibus imis, ſcilicet ad ſummum uerticem. </s>
              <s xml:id="echoid-s8431" xml:space="preserve">Ceruicem intelligo
                <lb/>
              posteriorem colli partem, ab occipitio ad ſpinam tendens.</s>
              <s xml:id="echoid-s8432" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8433" xml:space="preserve">A
                <emph style="sc">SVMMO</emph>
              pectore ad imas radices capillorum ſextæ, ad ſummum verticem quartæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s8434" xml:space="preserve">Ipſius au-
                <lb/>
              tem oris altitudinis tertia pars eſt ab imo mento ad imas nares: </s>
              <s xml:id="echoid-s8435" xml:space="preserve">naſus ab imis naribus ad finem mediũ
                <lb/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.120-1" xlink:href="hd-514.01.120-1a" number="23"/>
              ſuperciliorum tantundem, ab ea ſine ad imas radices capilli, ubi frons efficitur, item tertiæ partis. </s>
              <s xml:id="echoid-s8436" xml:space="preserve">Pes
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.120-04" xlink:href="note-514.01.120-04a" xml:space="preserve">40</note>
              uero altitudinis corporis ſextæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s8437" xml:space="preserve">cubitus quartæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s8438" xml:space="preserve">pectus item quartæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s8439" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8440" xml:space="preserve">Nemo est qui non agnoſcat in Vitruuio ineſſe mendum, cum animaduertat ad ea, quæ ſibi hoc loco uidentur
                <lb/>
              aduerſari, nolo ego eſſe iudex, nolo item non animaduertere ubi mendum ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s8441" xml:space="preserve">Vt uero rativne oſtendam quod di
                <lb/>
              xi: </s>
              <s xml:id="echoid-s8442" xml:space="preserve">afferam ea quæ certa ſunt, ac facili quadam uia oſtendam quod ſentio. </s>
              <s xml:id="echoid-s8443" xml:space="preserve">de alijs uero, qui copioſe humani
                <lb/>
              corporis menſuras poſuere, nil afferam, cum quisque ſuo iudicio utatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s8444" xml:space="preserve">Quod ad Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s8445" xml:space="preserve">attinet huiuſmodi eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s8446" xml:space="preserve">Duco lineam a. </s>
              <s xml:id="echoid-s8447" xml:space="preserve">b. </s>
              <s xml:id="echoid-s8448" xml:space="preserve">tam longam, quam futura eſt humani corporis statura, eam in octo partior æquales par-
                <lb/>
              tes ſuis punctis diſtinctam. </s>
              <s xml:id="echoid-s8449" xml:space="preserve">ſuperiorem partem a. </s>
              <s xml:id="echoid-s8450" xml:space="preserve">c. </s>
              <s xml:id="echoid-s8451" xml:space="preserve">octauam pono pro capite. </s>
              <s xml:id="echoid-s8452" xml:space="preserve">idest a mento ad ſummum
                <lb/>
              verticem, ita ut a. </s>
              <s xml:id="echoid-s8453" xml:space="preserve">ſit vertex. </s>
              <s xml:id="echoid-s8454" xml:space="preserve">c. </s>
              <s xml:id="echoid-s8455" xml:space="preserve">mentum, rurſus eandem lineam a. </s>
              <s xml:id="echoid-s8456" xml:space="preserve">b. </s>
              <s xml:id="echoid-s8457" xml:space="preserve">in decem partes diuido, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8458" xml:space="preserve">didu-
                <lb/>
              cto circino decimam eius partem colligo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8459" xml:space="preserve">a punto. </s>
              <s xml:id="echoid-s8460" xml:space="preserve">c. </s>
              <s xml:id="echoid-s8461" xml:space="preserve">ubimentum poſui uerſus a. </s>
              <s xml:id="echoid-s8462" xml:space="preserve">decimam illam colloco,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.120-05" xlink:href="note-514.01.120-05a" xml:space="preserve">50</note>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s8463" xml:space="preserve">ſigno puncto d. </s>
              <s xml:id="echoid-s8464" xml:space="preserve">ſpatium igitur c. </s>
              <s xml:id="echoid-s8465" xml:space="preserve">d. </s>
              <s xml:id="echoid-s8466" xml:space="preserve">erit decima pars totius corporis procertiatis , etiam erit ſpatium
                <lb/>
              a mento ad radices capillorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8467" xml:space="preserve">ſummam frontem. </s>
              <s xml:id="echoid-s8468" xml:space="preserve">rurſus partior lineam a. </s>
              <s xml:id="echoid-s8469" xml:space="preserve">b. </s>
              <s xml:id="echoid-s8470" xml:space="preserve">in ſex partes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8471" xml:space="preserve">unam ex
                <lb/>
              illis transfero a puncto d. </s>
              <s xml:id="echoid-s8472" xml:space="preserve">uerſus partem inferiorem, in cuius termino pono e. </s>
              <s xml:id="echoid-s8473" xml:space="preserve">ibi erit ſummum pectus , a
                <lb/>
              quo ad verticem ſummum, erit quinta pars, ſic enim legerem in Vitruuio, quia ita ratio poſtulat: </s>
              <s xml:id="echoid-s8474" xml:space="preserve">ſpatium ue-
                <lb/>
              ro quod es
                <unsure/>
              t inter c. </s>
              <s xml:id="echoid-s8475" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s8476" xml:space="preserve">d. </s>
              <s xml:id="echoid-s8477" xml:space="preserve">hoc est a mento ad radices capillorum in tres partes diuido, unam hoc eſt ſupe-
                <lb/>
              riorem fronti concedo, alteram naſo, tertiam a naribus ad mentum produco. </s>
              <s xml:id="echoid-s8478" xml:space="preserve">Ita hominis os , faciesq; </s>
              <s xml:id="echoid-s8479" xml:space="preserve">diuidi-
                <lb/>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s8480" xml:space="preserve">Pes est ſexta altitudinis totius pars, cubitus quartæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s8481" xml:space="preserve">modo & </s>
              <s xml:id="echoid-s8482" xml:space="preserve">longitudinem manus intelligas. </s>
              <s xml:id="echoid-s8483" xml:space="preserve">pectus
                <lb/>
              item quartæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s8484" xml:space="preserve">quod ita intelligo, ut imum pectus capiat, nam a ſummo pectore ubi. </s>
              <s xml:id="echoid-s8485" xml:space="preserve">e. </s>
              <s xml:id="echoid-s8486" xml:space="preserve">ad ſummum uerticem
                <lb/>
              ubi a. </s>
              <s xml:id="echoid-s8487" xml:space="preserve">ſexta pars eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s8488" xml:space="preserve">imum igitur pectoris ad uerticem metitus eſt, cum dixit. </s>
              <s xml:id="echoid-s8489" xml:space="preserve">{ Pectus item quartæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s8490" xml:space="preserve">} quod
                <lb/>
              ſi ita non est, mendum proculdubio manifeſte apparet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8491" xml:space="preserve">ſi ita eſt, neſcio an & </s>
              <s xml:id="echoid-s8492" xml:space="preserve">recte intelligatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s8493" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8494" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Reliqva</emph>
              quoque membra ſuos habent commenſus proportionis, quibus etiam antiqui pi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.120-06" xlink:href="note-514.01.120-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>