Vitruvius - De architectura libri decem

132100LIBER uniuerſalis, & indistinctæ ad claram perceptionem propius peruenimus. Similis ratio in mente cernitur. Ideo
Vitr. indiſtinctam, & confuſam quandam Aedium perceptionem, quæ aſpectui ſubiecta eſt, non ſine ratione
propoſuit. eamq́ue a figura, quæ commune ſenſile eſt, deſumpſit. Accedentes autem ad ædes proprius, ſpa-
tia & interualla columnarum conſideramus . Hæc ſpatia cum in alĳs ædibus conferta ſint, in alĳs remiſſa,
in alĳs quoque laxiora, oculis præbent diuerſa rerum diſcrimina, effectusq́; uarios reddunt; nam uel dignita-
tem, uel iucunditatem, uel aſperitatem quandam præſeferunt. Cæterum non ſine regulis efficiuntur huiuſmo-
di ſpatia, quemadmodum docebit Vitr. Ex interuallis igitur, fpatĳsq́; columnarum quinque ædium ſpecies in-
ueniuntur. Quarum nomina hæc ſunt. Pycnoſtylos, ſyſtylos, Diaſtylos, Aræostylos, Euſtylos. Quid uero hæc
ſibi nomina uelint, exponit Vitr. inde interuallorum regulas in quaq; ſpecie inſtituit; mox ad partiales deſcri-
ptiones magis deueniens; de contracturis columnarum, quæ fiunt in ſummis; & de adiectionibus, quæ fiunt
1110 in medĳs columnis, ſermonem facit. Ac demum in tertio, & poſtremo huius uoluminis capite de fundatio-
nibus præcepta tradit, ac paulatim ad baſes, columnarum ornamenta, capitula, trabes, zophoros, coronas,
& faſtigia peruenit. Ita ut Ionicumgenus hoc libro perficiat. Pycnoſtylos igitur eſt quod crebris columnis
conſtat. Confertum genus uocat Albertus, Syſtylos paulò remißioribus, ſub confertum idem nominat. Dia-
25[Figure 25]I. Orthographia.
O. Sciographia dipteros.I O22203330 ſtylos amplius patentibus ſubdiſpanſa ſpecies appellatur ab eodem. Aræstylos diſpanſa, rarius quàm opor-
4440 teat inter ſe diductis . Sed quomodo rarius quàm oporteat. ergo faciendum est aliquid aliter quàm oportet?
minimè. Sed infra buius ratio reddetur, & quomodo fiet quod oportet , ex eo quod fieri non oportere uidetur ,
oſtendit. { Euſtylos interuallorum iusta diſtributione. } Quaratione autem ſingulæ ſpecies ordinentur, sta-
tim demonſtrat, inquiens.

Ergo Pycnoſtylos eſt cuius intercolumnio unius, & dimidiatæ columnæ craſsitudo interponi po
teſt, quemadmodum eſt Diui Iulij, & in foro Veneris, & ſi quę aliæ ſic ſunt compoſitæ.

Conferta, & denſa ſpecies, quæ Pycnoſtylos dicitur, ea eſt cuius intercolumnia ſingula ſunt craſſitudine, &
dimidiatæ columnæ ſpatio. Craſſitudinem intelligo diametrum imæ columnæ. huius exemplum inuenies in ue-
ſtigio, & ichnographia ſuperiori, ædis ſcilicet, quæ hypethros nominatur. Exemplar uero eorum templorum,
quæ Vitr. adducit, nullum reſtat. Veneri autem genitrici Cæſar dictator ædem instruxit.

Item ſyſtylos eſt in qua duarum columnarum craſsitudo in intercolumnio poterit collocari, &
ſpirarum plinthides æque magnæ ſint eo ſpatio, quod fuerit inter duas plinthides, quemadmodum eſt
Fortunæ æqueſtris ad theatrum lapideum , & reliquæ, quæ eiſdem rationibus ſunt compoſitæ.

Plinthides ſunt imæ baſium partes, ideo nuncupatæ, quia forma earum laterum formas uidentur habere;
Plinthi enim lateres a Græcis dicuntur, qui forma quadrata constant. Plinthum ergo tam magnam eſſe Vi-
tr. dicit, quantum eſt ſpatium inter duas plinthos. Exemplum huius eſt in Ichnographia ſuperiori eius formæ,
quædipteros nominatur. Theatrum lapideum Philander intelligit theatrum Pompeĳ, quod manſurum primus
omnium extruxit. id igne conſumptum reſtaurauit Tiberius, poſt C. Caligula. inde Claudius. Postremo Go-
thorum Rex Theodoricus. Eius ueſtigia dicuntur eſſe, quæ in campo Floræ in ſtabulo Vrſinorum uiſuntur.
Quoduero ad fortunam equeſtrem attinet, notandum quod Tacitus libro 14. refert, Equites pro Augustæ ua-
6660

Table of handwritten notes

Text layer

Text normalization

Search