Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[Figure 101]
[102] FRONTE.
[103] A
[104] Græcorum ædes earumq́; partium diſpoſitiones.A. peristylium amplum.E. peristylium primum.C. aditus amplus.D. aditus ab uno ad aliudperiſtylium.E. proſtas ubi eraut duæ antæ.F. G. Antithalamus.H. I. gynæconitides.K. cu-bicuUmdiebria.L. S. oeci,& bibliotecæ,& ubi ſunt pictores.M. R. pinacotbecæ.N. cyzicena triclinia.O. porticus ad ſeptentrionem.P. cellæ hostiariæ.Q. oeci quadrati.T. V. porticus ad triclinia cizcena.X. hypæthra loca.r. oeci magni ubi matres familiarũ cum lanificijs habent ſeſſiones.Z. hoſpitalia.1. thirorium.2. Equilia.3. cubicula.4. meſaulæ & andronæ.5. triclinia quo-tidiana.6. posthalamus.7. thalamus.8. porticus Rhodiaca altior. T QVNMRN8SALKICHXYYFEG76B543O32P21
[105] Pauimentorum genera.Filandri.Anticum.
[106] c d f b c 8
[107] CHOROBATES.2 I 3 2
[108] d 10 10 a d 50 50 50 c 50 ba s d s 7 {1/14} 25 s b ce 8 8 10 84 f hm 5 43 3 4 4 3 3 4 4 5 5 5 53 5 4
[109] Figura ex meſolabio Architæ ad inueniendas medias.c t @ @ q p o n m l k l h g f p e o ξ v M @ k I o h j ε δ r B d s R q P o N M L K I H G F E L x c 6 N ς ε ξ γ B a
[110] Veſtigium meſolabij Architæ.
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
< >
page |< < (103) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div312" type="section" level="2" n="63">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9118" xml:space="preserve">
                <pb o="103" file="514.01.135" n="135" rhead="TERTIVS."/>
              ne pares aſcendant ad templa. </s>
              <s xml:id="echoid-s9119" xml:space="preserve">deinde ualuarum aſpectus obſtruitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9120" xml:space="preserve">ſigna, hoc eſt ſtatuæ, occultantur; </s>
              <s xml:id="echoid-s9121" xml:space="preserve">ac
                <lb/>
              demum ambulatio circa ædem fit nimis anguſta. </s>
              <s xml:id="echoid-s9122" xml:space="preserve">Sed debemus ne nos ab hac forma abſtinere? </s>
              <s xml:id="echoid-s9123" xml:space="preserve">minimè, nam
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s9124" xml:space="preserve">obſcura oratio quandoque commẽdatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9125" xml:space="preserve">confuſa, ut aliquid efficiatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9126" xml:space="preserve">ſic & </s>
              <s xml:id="echoid-s9127" xml:space="preserve">crebritas columnarum,
                <lb/>
              quanquàm ea uitia habeat, quæ Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9128" xml:space="preserve">commemorat, habet tamen authoritatem quandam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9129" xml:space="preserve">aſperitatem;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9130" xml:space="preserve">quæ alicuinumini conuenire potest. </s>
              <s xml:id="echoid-s9131" xml:space="preserve">Sed ſi quis dixerit ſe effecturum columnas adeo craſſas, ut duæ craſſitudi-
                <lb/>
              nes earum, quibus intercolumnia includi debent, ſatis amplum ſpatium ambulantibus facere poßint: </s>
              <s xml:id="echoid-s9132" xml:space="preserve">reſponde
                <lb/>
              bo ego tunc columnarum altitudinem fore nimiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9133" xml:space="preserve">Plinihides intercolumnia occuparent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9134" xml:space="preserve">ualuæ etiam
                <lb/>
              quæ proportione reſpondere debent, impedirentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9135" xml:space="preserve">Præterea matronæ plures duabus amplexæ ad ſupplicatio-
                <lb/>
              nes ire ſolebant, quare illis non pateret aditus.</s>
              <s xml:id="echoid-s9136" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s9137" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Diastyli</emph>
              autem hæc erit compoſitio, cum trium columnarum craſsitudinem intercolum-
                <lb/>
              nio interponere poſſumus, tanquàm eſt Apollinis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9138" xml:space="preserve">Dianæ ædis. </s>
              <s xml:id="echoid-s9139" xml:space="preserve">Hæc diſpoſitio hanc habet difficul-
                <lb/>
              tatem, quod epiſtylia propter interuallorum magnitudinem franguntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s9140" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9141" xml:space="preserve">Quemadmodum Pycnostylos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9142" xml:space="preserve">ſistylos ſeueritatem quandam præſeferebant ob crebritatem columnarum:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9143" xml:space="preserve">Ita Diastylos hilaritatem ob laxamentum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9144" xml:space="preserve">remißionem intercolumniorum habet. </s>
              <s xml:id="echoid-s9145" xml:space="preserve">periculum tamen eſt ne
                <lb/>
              adeò laxis interuallis frangantur trabes, quæ epiſtylia nominantur, eo quod ſuper colũnas imponuntur; </s>
              <s xml:id="echoid-s9146" xml:space="preserve">ſed qua
                <lb/>
              ratione huic uitio mederi poſſimus, ſuo loco dicetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9147" xml:space="preserve">arcubus enim ſupradictis epiſtylia tuemur, ne pondus im-
                <lb/>
              poſitum ea frangat.</s>
              <s xml:id="echoid-s9148" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s9149" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">In</emph>
              Aræoſtylis nec lapideis, nec marmoreis epiſtylijs uti datur, ſed imponendæ de materia trabes
                <lb/>
              perpetuæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s9150" xml:space="preserve">Etipſarum ædium ſpecies ſunt barycę. </s>
              <s xml:id="echoid-s9151" xml:space="preserve">Barycephalę, humiles , latæ, ornantq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9152" xml:space="preserve">ſignis
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.135-02" xlink:href="note-514.01.135-02a" xml:space="preserve">20</note>
              fictilibus inauratis earum faſtigia Tuſcanico more, uti eſt ad Circum maximum Cereris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9153" xml:space="preserve">Herculis,
                <lb/>
              Pompeiani item Capitolij.</s>
              <s xml:id="echoid-s9154" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9155" xml:space="preserve">Quoniamin Aræostyli forma libera ſunt intercolumniorum ſpatia, multo magis timendum eſt uitium for-
                <lb/>
              mæ diastyli, ne ſcilicet epiſtylia ob laxamentum frangantur . </s>
              <s xml:id="echoid-s9156" xml:space="preserve">Quare nec lapideis, nec marmoreis epiſtylij
                <unsure/>
              s in ea
                <lb/>
              forma uti poſſumus, ſed imponendæ ſunt trabes continuæ ex dura materia, cuiuſmodi robora ſunt , quemadmo-
                <lb/>
              dum quarto libro dicetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9157" xml:space="preserve">ibi Tuſcanicum genus pertractat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9158" xml:space="preserve">infra cum aræoſtyli genus exequitur, osten-
                <lb/>
              dit quo maiora ſpatia inter columnas cadunt; </s>
              <s xml:id="echoid-s9159" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s9160" xml:space="preserve">craßiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9161" xml:space="preserve">minores columnas fieri debere. </s>
              <s xml:id="echoid-s9162" xml:space="preserve">atque hoc: </s>
              <s xml:id="echoid-s9163" xml:space="preserve">eſt
                <lb/>
              quod hoc loco dicit & </s>
              <s xml:id="echoid-s9164" xml:space="preserve">ipſarum ædium, id eſt aræoſtyli generis, ſpecies ſunt humiles, latæ, baricephalæ; </s>
              <s xml:id="echoid-s9165" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s9166" xml:space="preserve">
                <lb/>
              quoniam trabibus e materia in eo genere utebantur, ideo ebur ſuperponebant, ornabantq́ ſignis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9167" xml:space="preserve">figuris fi-
                <lb/>
              ctilibus, inaurabantq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9168" xml:space="preserve">eorum fastigia; </s>
              <s xml:id="echoid-s9169" xml:space="preserve">quimos a Tuſcanis emanauit. </s>
              <s xml:id="echoid-s9170" xml:space="preserve">Quoniam uero ultra tres craſſitudines
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.135-03" xlink:href="note-514.01.135-03a" xml:space="preserve">30</note>
              libera interualla facere poſſumus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9171" xml:space="preserve">quiſque ſuo utiiudicio poteſt; </s>
              <s xml:id="echoid-s9172" xml:space="preserve">ideo plurali numero eſt uſus hoc loco, di-
                <lb/>
              cens. </s>
              <s xml:id="echoid-s9173" xml:space="preserve">{in Aræostylis nec lapideis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9174" xml:space="preserve">reliqua} cum in alijs unitatis numero ſit uſus, dum dixi pycnostylos
                <lb/>
              est, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9175" xml:space="preserve">item ſyſtylos eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s9176" xml:space="preserve">Et diaſtyli autem hæc erit compoſitio; </s>
              <s xml:id="echoid-s9177" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s9178" xml:space="preserve">infra dicit.</s>
              <s xml:id="echoid-s9179" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9180" xml:space="preserve">Quæritur hoc loco quid ſibiuelit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9181" xml:space="preserve">per ea uerba. </s>
              <s xml:id="echoid-s9182" xml:space="preserve">baricæ, baricephalæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s9183" xml:space="preserve">dicunt nonnulli Tuſcanico
                <lb/>
              more trabium antepagmenta ebore constituta fuiſſe , quod Vitruuius libro quarto cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s9184" xml:space="preserve">ſeptimo uidetur innue
                <lb/>
              re. </s>
              <s xml:id="echoid-s9185" xml:space="preserve">quibus aſſentio, modo illud addam, quod in pſalmo quadrageſimo quarto, ubi dicitur {in domibus ebur-
                <lb/>
              neis,} ubi Græcus habet ὰπὸ βαρέωυ ελεφαυτίυωυ ſacr
                <unsure/>
              i interpretes βαρεὶ domos interpretantur, aut turres
                <lb/>
              eburneas, quæ ſunt eccleſiæubiuis terrarum, in quibus
                <gap/>
              fide colitur Deus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9186" xml:space="preserve">hoc uero nomine maxima ædi-
                <lb/>
              ficia intelligunt, Athanaſius in eo loco ornatas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9187" xml:space="preserve">ſele
                <gap/>
              domos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9188" xml:space="preserve">ſumptuoſa templa uareis appellari di-
                <lb/>
              cit, ita etiam Dydimus interpretatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9189" xml:space="preserve">illis & </s>
              <s xml:id="echoid-s9190" xml:space="preserve">reliqui aſſennt. </s>
              <s xml:id="echoid-s9191" xml:space="preserve">cæterum ſi uaricæ legas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9192" xml:space="preserve">diagramma ædis
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.135-04" xlink:href="note-514.01.135-04a" xml:space="preserve">40</note>
              Tuſcanicæ in quarto libro poſitum inſpicias, uidebis columnas inter ſe tam longo interuallo diſtantes, ut diua-
                <lb/>
              ricatis cruribus eam ſpeciem ſimilem dicere poſſis. </s>
              <s xml:id="echoid-s9193" xml:space="preserve">quam interpretationem approbo, quoniam Vitruuius de ſpe
                <lb/>
              cie illius ædis loquitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9194" xml:space="preserve">poſtea etiam addit, baricephalæ, ut oſtendat ornatum ex ebore epiſtyliorum adpa-
                <lb/>
              ctum ligno. </s>
              <s xml:id="echoid-s9195" xml:space="preserve">niſi forte ſuperuacuam illam dictionem reijciamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9196" xml:space="preserve">Et nos ibi Tuſcanicam ædis ichnographiam,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s9197" xml:space="preserve">orthographiam poſuimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9198" xml:space="preserve">{Vti est ad circum maximum C æſaris} Plinius libro 35 . </s>
              <s xml:id="echoid-s9199" xml:space="preserve">cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s9200" xml:space="preserve">12. </s>
              <s xml:id="echoid-s9201" xml:space="preserve">Plastæ lau-
                <lb/>
              datißimi fuere Dimophylus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9202" xml:space="preserve">Gorgaſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9203" xml:space="preserve">Idemq́ pictores, qui Cereris ædem Romæ ad circum maximum
                <lb/>
              utroq; </s>
              <s xml:id="echoid-s9204" xml:space="preserve">genere artis ſuæ excoluerunt, uerſibus inſcripti Græce, quibus ſignificarunt a dextera opera Dimophy-
                <lb/>
              lieſſe, a parte læua Gorgaſi. </s>
              <s xml:id="echoid-s9205" xml:space="preserve">Ante hanc ædem Tuſcanica omnia in ædibus fuiſſe author eſt Marc. </s>
              <s xml:id="echoid-s9206" xml:space="preserve">Varro. </s>
              <s xml:id="echoid-s9207" xml:space="preserve">Ex
                <lb/>
              hac cum reficerentur, crustas parietum exciſas tabulis marginatis incluſas eße. </s>
              <s xml:id="echoid-s9208" xml:space="preserve">Item ſigna ex faſtigijs diſper-
                <lb/>
              ſa. </s>
              <s xml:id="echoid-s9209" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s9210" xml:space="preserve">ſupra dixit eodem Cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s9211" xml:space="preserve">Deburadis inuentum eſtrubricam addere, aut ex rubia cretam fingere, primusq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9212" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.135-05" xlink:href="note-514.01.135-05a" xml:space="preserve">50</note>
              perſonas tegularum extremis imbricibus impoſuit, quæ inter initia protypa uocauit; </s>
              <s xml:id="echoid-s9213" xml:space="preserve">poſtea idem ectypa fecit.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9214" xml:space="preserve">Hinc & </s>
              <s xml:id="echoid-s9215" xml:space="preserve">fuſtigia templorum orta, propter hunc plaste appellata. </s>
              <s xml:id="echoid-s9216" xml:space="preserve">Et infra eodem Capite. </s>
              <s xml:id="echoid-s9217" xml:space="preserve">De plaſtice loquens. </s>
              <s xml:id="echoid-s9218" xml:space="preserve">
                <lb/>
              præterea elaboratam hanc artem Italiæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9219" xml:space="preserve">maxime Etruriæ . </s>
              <s xml:id="echoid-s9220" xml:space="preserve">Turrianumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9221" xml:space="preserve">a Fregellis accitum, cuilocaret. </s>
              <s xml:id="echoid-s9222" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Tarquinius priſcus Iouis effigiem in capitolio dicandam. </s>
              <s xml:id="echoid-s9223" xml:space="preserve">Fictilem eam fuiſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9224" xml:space="preserve">ideo eam mirari ſolere. </s>
              <s xml:id="echoid-s9225" xml:space="preserve">Fi-
                <lb/>
              ctiles in fastigio templi eius quadrigæ de quibus ſæpius diximus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9226" xml:space="preserve">hæc Plinius.</s>
              <s xml:id="echoid-s9227" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s9228" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Reddenda</emph>
              nunc eſt ratio Euſtyli, quæ maxime probabilis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9229" xml:space="preserve">ad uſum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9230" xml:space="preserve">ad ſpeciem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9231" xml:space="preserve">ad fir-
                <lb/>
              mitatem rationes habet explicatas, namque facienda ſunt in interuallis ſpatia duarum columnarum
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s9232" xml:space="preserve">quartæ partis columnæ craſsitudinis, mediumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9233" xml:space="preserve">intercolumnium unum, quod erit in fronte, alte-
                <lb/>
              rum quod erit in poſtico trium columnarum craſsitudine. </s>
              <s xml:id="echoid-s9234" xml:space="preserve">Sic enim habebit & </s>
              <s xml:id="echoid-s9235" xml:space="preserve">figurationis aſpectum
                <lb/>
              uenuſtum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9236" xml:space="preserve">aditus uſum ſine impeditionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9237" xml:space="preserve">circa cellam ambulatio authoritatem.</s>
              <s xml:id="echoid-s9238" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9239" xml:space="preserve">Elegantis formæ firmæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9240" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s9241" xml:space="preserve">commodæ ſpecies, quæ euſtylos nominatur, a commoda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9242" xml:space="preserve">concinna </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>