Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
131 99
132 100
133 101
134 102
135 103
136 104
137 105
138 106
139 107
140 108
141 109
142 110
143 111
144 112
145 113
146 114
147 115
148 116
149 117
150 118
151 119
152 120
153 121
154 122
155 123
156 124
157 125
158 126
159 127
160 128
< >
page |< < (106) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div312" type="section" level="2" n="63">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s9481" xml:space="preserve">
                <pb o="106" file="514.01.138" n="138" rhead="LIBER"/>
              ne pro rata conſtituantur contracturæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s9482" xml:space="preserve">Hæ autem propter altitudinis interuallum ſcandentis oculi
                <lb/>
              ſpeciem fallunt, quamobrem adijciuntur craſsitudinibus tem peraturæ . </s>
              <s xml:id="echoid-s9483" xml:space="preserve">Venuſtatem enim perſequi-
                <lb/>
              tur uiſus, cuius ſi non blandimur uoluptati proportione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9484" xml:space="preserve">modulorum adiectionibus, uti id, in quo
                <lb/>
              fallitur, temperationeadugeatur, uaſtus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9485" xml:space="preserve">inuenuſtus conſpicientibus remittetur aſpectus.</s>
              <s xml:id="echoid-s9486" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9487" xml:space="preserve">Obſeruandum est uenuſtatem columnas habere, ſi tenuiores in ſummo ſint, quàm imo, hanc uero tenuita-
                <lb/>
              tem non ſolum efficere altitudinem, ipſa ſuapte natura , ſed etiam arte constitui oportere, oſtendit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9488" xml:space="preserve">eam
                <lb/>
              uocat contracturam, quoniam columnæ in ſummo ab ima craſſitudine, quaſi contrahi uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9489" xml:space="preserve">Obſeruandum
                <lb/>
              est tamen quo altiores columnæ ſunt, eo minus eſſe contrahendas, nam ipſa ( ut dixi) altudo ſuapte natura
                <lb/>
              contractionis ſpeciem quandam facit, qua
                <unsure/>
              madmodum optices ratio demonſtrat. </s>
              <s xml:id="echoid-s9490" xml:space="preserve">Ratio autem contracturæ ab
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.138-01" xlink:href="note-514.01.138-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ipſa rerum natura deſumpta est. </s>
              <s xml:id="echoid-s9491" xml:space="preserve">graciliores enim res naſcentes, ac tenuiores ſunt, quo magis a terra eriguntur,
                <lb/>
              quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s9492" xml:space="preserve">in arboribus obſeruatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9493" xml:space="preserve">Habent etiam in medio columnæ adiectionem quandam, ſic enim uidentur
                <lb/>
              pondera ſuſtinere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9494" xml:space="preserve">in medio tumorem quendam facere , quam Græcientaſin uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s9495" xml:space="preserve">Regulæ autem contra-
                <lb/>
              cturæ ſunt, hæc, ita diſpoſitæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s9496" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <handwritten number="24"/>
            <handwritten number="25"/>
            <handwritten number="26"/>
            <handwritten number="27"/>
            <handwritten number="28"/>
            <note position="right" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Columnæ altitudinis. # Scapus imus erit partium. # contractura ſummi ſcapi.
              <lb/>
            Ad XV. pedes. # VI. # V.
              <lb/>
              <lb/>
            Ad XX. pedes. # VI. s # V. s
              <lb/>
              <lb/>
            Ad XXX. pedes. # VII. # VI.
              <lb/>
              <lb/>
            Ad XL. pedes. # VII. s # VI. s
              <lb/>
              <lb/>
            Ad L. Pedes. # VIII. # VII.
              <lb/>
              <lb/>
            </note>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s9497" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">De</emph>
              adiectione, quæ adijcitur in medijs columnis, quæ apud Græcos entaſis appellatur, in extremo
                <lb/>
              libro erit formata ratio eius, quemadmodum mollis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9498" xml:space="preserve">conueniens efficiatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s9499" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9500" xml:space="preserve">Promiſſam habemus a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9501" xml:space="preserve">deſcriptionem adiectionis eius, quæ in medijs columnis adijcitur, puto ego eã
                <lb/>
              iudicio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9502" xml:space="preserve">dexteritate quadam artificis, potius quàm regula contineri. </s>
              <s xml:id="echoid-s9503" xml:space="preserve">mollis enim & </s>
              <s xml:id="echoid-s9504" xml:space="preserve">conueniens fieri debet,
                <lb/>
              quare ad hoc inſtrumento quodam flexibili opus eſſe iudico.</s>
              <s xml:id="echoid-s9505" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div329" type="section" level="2" n="64">
            <head xml:id="echoid-head65" style="it" xml:space="preserve">De fundationibus, & columnis, atque earum ornatu, & epiſtylijs,
              <lb/>
            tam in locis ſolidis quàm in congeſtitijs. # Cap. III.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s9506" xml:space="preserve">SVbſtructionis fundationes eorum operum, fodiantur ( ſi queant inueniri, ) ab ſolido, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9507" xml:space="preserve">in
                <lb/>
              ſolidum, quantum ex amplitudine operis pro ratione uidebitur, extruantur; </s>
              <s xml:id="echoid-s9508" xml:space="preserve">quæ ſtructu-
                <lb/>
              ra per totum ſolum quàm ſolidiſsima fiat.</s>
              <s xml:id="echoid-s9509" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9510" xml:space="preserve">Poſtquam de ijs rebus actum eſt, quæ ad aſpectum pertinebant, tum confuſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9511" xml:space="preserve">uniuerſali qua-
                <lb/>
              dam ratione, tum etiam diſtinctiori quodam modo, ne ædes per ſe ſubſistere quis credat, de fundationibus ea-
                <lb/>
              rum loquitur Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9512" xml:space="preserve">atque ita ordinatim, ( ut dixi ) a fundamentis uſque ad ſummũ tectum peruenit. </s>
              <s xml:id="echoid-s9513" xml:space="preserve">hoc igitur
                <lb/>
              quarto capite de fundationibus, baſibus, columnarum ornamentis, deq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9514" xml:space="preserve">epistylijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9515" xml:space="preserve">faſtigijs templorum Io-
                <lb/>
              nico genere conſtructorum, præcepta tradit. </s>
              <s xml:id="echoid-s9516" xml:space="preserve">Substructionis fundationes ita fieri debere ostendit, ut finem re-
                <lb/>
              ſpiciamus, ad quem inuentæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s9517" xml:space="preserve">Iacimus enim fundamenta, ut ædes firmæ ſint, ac permanentes, quod ſi fun-
                <lb/>
              dationes firmæ non erunt, quomodo firmitatem habebunt ædificia? </s>
              <s xml:id="echoid-s9518" xml:space="preserve">ut igitur firma ſint, oportet ſolum ſolidum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.138-05" xlink:href="note-514.01.138-05a" xml:space="preserve">40</note>
              eſſe, atque ita excauari, ut inueniatur ſolidum. </s>
              <s xml:id="echoid-s9519" xml:space="preserve">oportet etiam latiores eſſe ſubſtructiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9520" xml:space="preserve">ampliorem lo-
                <lb/>
              cum occupare, quàm quæ ſupra terram struuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9521" xml:space="preserve">Ita enim fiet, ut ſoliditate ſoli, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9522" xml:space="preserve">amplitudine fundamen-
                <lb/>
              ti quicquid ſuperſtruxeris ſedem habeat oneri aptam, firmam, ſolidamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9523" xml:space="preserve">. </s>
              <s xml:id="echoid-s9524" xml:space="preserve">Imitabimur quoque rerum natu-
                <lb/>
                <figure xlink:label="fig-514.01.138-01" xlink:href="fig-514.01.138-01a" number="28">
                  <image file="514.01.138-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/514.01.138-01"/>
                </figure>
              ram, quæ ſolidis radicibus, amplisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9525" xml:space="preserve">in arboribus innixa,
                <lb/>
              truncos parte inferiori craſſiores facit, quàm in ſuperiori.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9526" xml:space="preserve">Solum igitur in quo fundationes fiunt, aut ſolidum natura-
                <lb/>
              le, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9527" xml:space="preserve">firmum erit; </s>
              <s xml:id="echoid-s9528" xml:space="preserve">aut molle, congeſtitium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9529" xml:space="preserve">tenerum. </s>
              <s xml:id="echoid-s9530" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Diuerſo modo in utroque ſubſtruendum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s9531" xml:space="preserve">nam in ſolido
                <lb/>
              excauabis, foßamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9532" xml:space="preserve">duces ita amplam, vt ratio operis
                <lb/>
              poſtulabit. </s>
              <s xml:id="echoid-s9533" xml:space="preserve">Ipſamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9534" xml:space="preserve">planam efficies, ne ex una parte po-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.138-06" xlink:href="note-514.01.138-06a" xml:space="preserve">50</note>
              tius, quàm ex alia inclinet fabricæ pondus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9535" xml:space="preserve">ſi molle erit
                <lb/>
              ſolum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9536" xml:space="preserve">congeſtitium, aut id in ſuperficie, aut depreſ-
                <lb/>
              ſius erit tenerum, ſi in ſuperficie, eò uſque excauabis do-
                <lb/>
              nec ſolidum inueni us
                <unsure/>
              , ſi in profundum abibit, palificatio-
                <lb/>
              nes crebræ faciendæ ſunt , ſolumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9537" xml:space="preserve">crebris fiſtucationibus
                <lb/>
              ſolidandum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s9538" xml:space="preserve">Fundamentum ſubſtructio dicitur, quæ eſt
                <lb/>
              quicquid ſub terra ſtruitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9539" xml:space="preserve">Substructio (ut dixi) ex par-
                <lb/>
              te inferiori, amplior eſſe debet, deinde minor fieri paula-
                <lb/>
              tim. </s>
              <s xml:id="echoid-s9540" xml:space="preserve">Foſſæ amplitudo Architecti iudicio relinquitur pro
                <lb/>
              ratione operis facienda , ſoliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9541" xml:space="preserve">natura, nam ſæpe euenire
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.138-07" xlink:href="note-514.01.138-07a" xml:space="preserve">60</note>
              potest in amplißimis ædificijs, templis, pontibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9542" xml:space="preserve">ut </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>