Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[11] † Oriens.P. Occidens.O. Auster.T. Septentrio.G. Aquilo.G. Affricus.M. CaurusS. Eurus.T. Foſſa.X. Portæ.Y. Forum.O. Baſilica.I. Viæ.Z. Aggeres. † P O T G G M S T V X Y O I Z
[12] A. dentes ſerræB. pectinata diſpoſitio.C. murad urbem.D. parsmuri exterior.E. agger. A B C D E
[13] H orthographia muri.Diſpoſitio mœiorum.A. opus terrenum.b. f. decuſſationes fibularum.M N. fundamentum, exterius.k l. fundamentum interiusO. r. &p q. longitudo tranſuerſorum fundam entorum pectinatim diſpoſitorum quemadmodum ſerrædentes quaternum pedum.p o. interuallum pectionatim diſpoſitorum interuallorum.e b s. taleæ olea- ginæ uſtulatæ in craſſitudine muri, ad firmitatem. A B f M N k l O r p q o e b s
[14] PASSVS 80piedi 80piedi 50piedi Ziopiedi 60piedi 110 M S I O M W
[15] Tro ſchemate. I.Proſchemate. II.Troſchemate. +.+. Solanus. p. Fauonius, uel Zephirus. T. Septentrio, Aparentias. O. Auſter. M. Caurus. L. Affricus, Lybs,Corus. S. Eurus. G. Aquilo. I. Euro Aquilo. 2. Euro auster. 3. Lybono tus, Auſtro affricus, uſque ad reliquos nomina formare oportet.a. Solanus. b. Septrentrio. c. Fauonius. d. Auſter. e. Eurus. f. Affricus. g. Caurus. h. Aquilo. I. Carbas. K. Boreas. L. Supernas, M. Gallicus. N. Traſcias. O. Corus. T. Circius. Q. Etheſiæ. R. Argeſtes. S. Subueſperus. T. Lybonotus. V. Altanus. X. Leuconotus. T. Vulturnus. Z. Cecias. *. Ornithiæ.A. Alexandria. b. Syene. a d. Gnomon. c. centrum. fbc. & edg. radijſolis. adg. & acb. anguli ſimiles. 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 2 3 4 5 6 7 8 S L M G O P X T I k f t o L n h d g w IIII E f e b d a g c X Z Y X V T S R Q P O N M L K I e f h g II d a c b d f A m b e c
[16] reſiculatumtetrudoron didoronincertumpentadoronortoſtulte.emplecton ct iſodomon.diatoni froniatidiatoni froniatiAdiſodomon. LI I 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5
[17] Pollexſafituſafitu doPollex VHusP.dimidP. DimiCapitisPollex unusFactes uHa .F. I .P. I .P. I .P. I .P. I .F. I PI {1/2} .P.I {1/2} Fa: I Fa: unn .F. I .F. X .F. I .F. I .F. I
[18] E. antæ C. Columnæ duæ inter antæs in medio. C. cella. D. Parietes, qui cirecumcludunt celtam. D D @ D B C C E
[19] Frons ſeu Orograpbia ædis in antis.#A.#AntæC. fuſtigiun ſupra columnas duas inter antas in medio poſitas. C A A A A
[20] A. posticum.B. Frons.C. Columnæ contra antas.D. Columnæ in uerſuris.E. Cella.F. Parietes cellam concludentes.
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
< >
page |< < (107) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div329" type="section" level="2" n="64">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9542" xml:space="preserve">
                <pb o="107" file="514.01.139" n="139" rhead="TERTIVS."/>
              opus continua ſubſtructione, fundationeq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9543" xml:space="preserve">totam aream implere, ubi vero ad ſoli ſuperficiem ſubſtructionem
                <lb/>
              erexeris, tunc murulos quoſdam efficies, quos Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9544" xml:space="preserve">ſtereobata nominat, inquiens.</s>
              <s xml:id="echoid-s9545" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s9546" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Svpraqve</emph>
              terram parietes extruantur ſub columnis dimidio crasſiores, quàm columnæ ſunt
                <lb/>
              futuræ, ubi firmiora ſint inferiora ſu perioribus, quæ ſtereobata a ppellantur, nam excipiunt onera.</s>
              <s xml:id="echoid-s9547" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9548" xml:space="preserve">Cum fabrica apparere cœperit, tunc parietes quidam excitantur ſub columnis dimidio craßiores, quàm co-
                <lb/>
              lumnæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s9549" xml:space="preserve">hos ſtereobata nominat, a firmitate oneris excipiendi. </s>
              <s xml:id="echoid-s9550" xml:space="preserve">firmitas enim, ac ſoliditas pedis onus ſustinere
                <lb/>
              poteſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s9551" xml:space="preserve">Stereobata quandoque baſamentum ( ut aiunt ) totius fabricæ ſignificat. </s>
              <s xml:id="echoid-s9552" xml:space="preserve">hoc antiqui licet amplius in-
                <lb/>
              feriori parte facere ſoliti ſint, non tamen aſcendebat procliue, ſed ad modum gradationis, quemadmodum ad-
                <lb/>
              ſcripta deſcriptio ostendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s9553" xml:space="preserve">Stereobata quoque idem quod ſtylobata, ideſt colummarum pedes intelligebant.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9554" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.139-01" xlink:href="note-514.01.139-01a" xml:space="preserve">10</note>
              Stylobata uero quandoque ſingula ſub ſingulis columnis collocabant , interdum uero continua quadam ſerie
                <lb/>
              ſtylobatis totum ædificum cingebant, ea adiectione, de qua infra dicetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9555" xml:space="preserve">Pedeſtilos dicunt Itali. </s>
              <s xml:id="echoid-s9556" xml:space="preserve">Spatia uero
                <lb/>
              quæ ſunt inter ſtylobata, de his loquor, quæ in ſubſtructione ſunt, duplici modo fiunt, aut enim arcubus inter-
                <lb/>
              poſitis fi unt imminutione impenſæ, aut palificationibus crebris, ut firmitas ædis comparetur.</s>
              <s xml:id="echoid-s9557" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s9558" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Sin</emph>
              autem ſolidum non inuenitur, ſed locus erit congeſtitius ad imum, aut paluſter, tunc is locus
                <lb/>
              fodiatur, exinaniaturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9559" xml:space="preserve">, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9560" xml:space="preserve">palis alneis, aut oleagineis, aut robuſteis uſtulatis configatur, ſublicæq; </s>
              <s xml:id="echoid-s9561" xml:space="preserve">ma-
                <lb/>
              chinis adigantur quàm creberrimæ, carbonibuſque expleantur interualla palorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9562" xml:space="preserve">tunc ſtructuris
                <lb/>
              ſolidiſsimis fundamenta impleantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9563" xml:space="preserve">Extructis autem fundamentis ad libramentum ſtylobatæ ſunt
                <lb/>
              collocandæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s9564" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9565" xml:space="preserve">Poſita regula ſubſtructionum in ſolidis locis, quemadmodum ſunt pleraq; </s>
              <s xml:id="echoid-s9566" xml:space="preserve">Cretæ Inſulæ loca: </s>
              <s xml:id="echoid-s9567" xml:space="preserve">Docet quo-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.139-02" xlink:href="note-514.01.139-02a" xml:space="preserve">20</note>
              modo ſubstruendum eſt in congeſtitijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9568" xml:space="preserve">mollibus locis, cuiuſmodi ſunt Venetijs , & </s>
              <s xml:id="echoid-s9569" xml:space="preserve">ubi palustria loca ſunt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9570" xml:space="preserve">perfodi enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9571" xml:space="preserve">excauari ea loca iubet, mox palis configi. </s>
              <s xml:id="echoid-s9572" xml:space="preserve">pali autem ſint ex materia, quæ in humore con-
                <lb/>
              ſeruatur, qualis eſt alnea, oleaginea, robuſtea, de qua ſecundo libro copioſe tractatum est. </s>
              <s xml:id="echoid-s9573" xml:space="preserve">Quomodo autem
                <lb/>
              configantur pali, omnibus puto notum eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s9574" xml:space="preserve">Fiſtucis enim, quas nos Beccos dicimus adiguntur, uel opera ho-
                <lb/>
              minum anſis earum manibus comprehenſis, vel trochlearum ictibus intermiſſis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9575" xml:space="preserve">temperatis, æquisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9576" xml:space="preserve">ut re-
                <lb/>
              cti pali configantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9577" xml:space="preserve">nostri decurij
                <unsure/>
              s immiſſis palos adigunt lente admodum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9578" xml:space="preserve">inter ictus prolixo quodam
                <lb/>
              ad fastidium uocis tenore commorantes expectant, inde unanimes fiſucam reſumentes, iterum adigunt, ite-
                <lb/>
              rumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9579" xml:space="preserve">ad ſonum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9580" xml:space="preserve">moram ducentes alium ictum expectant. </s>
              <s xml:id="echoid-s9581" xml:space="preserve">Sublicæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9582" xml:space="preserve">machinis adigantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9583" xml:space="preserve">Sublica uoca-
                <lb/>
              bulum volſcum, palum maiorem, ſeu oblongam trabem ſignificat. </s>
              <s xml:id="echoid-s9584" xml:space="preserve">impleri autem carbone, ne humor offendat
                <lb/>
              fundamenta, etiam libro quinto Cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s9585" xml:space="preserve">nono dicit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9586" xml:space="preserve">Structuris ſolidiſſimis fundamenta impleantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9587" xml:space="preserve">Solidi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.139-03" xlink:href="note-514.01.139-03a" xml:space="preserve">30</note>
              tatem aliqui ex minuta materia, nonnulli ex magnis lapidibus faciendam putant. </s>
              <s xml:id="echoid-s9588" xml:space="preserve">Fundamenta uero foßas,
                <lb/>
              in quibus fundantur ædes, intelligit, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s9589" xml:space="preserve">primo libro, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9590" xml:space="preserve">quinto etiam innuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s9591" xml:space="preserve">Extructis autem fundamen
                <lb/>
              tis ad libramentum ſtylobatæ ſunt collo candi. </s>
              <s xml:id="echoid-s9592" xml:space="preserve">Ecce quod ſtylobata uocat, quæ ſupra stereobata dixit . </s>
              <s xml:id="echoid-s9593" xml:space="preserve">hæ ad
                <lb/>
              libramentum, noſtri ad liuellum dicunt, ſunt collocandi.</s>
              <s xml:id="echoid-s9594" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s9595" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Svpra</emph>
              ſtylobatas columnæ diſponendæ, quemadmodum ſupra ſcriptum eſt, ſiue in pycnoſtylo,
                <lb/>
              quemadmodum pycnoſtyla, ſiue ſiſtylo, aut diaſtylo, aut euſtylo, quemadmodum ſcripta ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9596" xml:space="preserve">con-
                <lb/>
              ſtituta . </s>
              <s xml:id="echoid-s9597" xml:space="preserve">In aræoſtylis enim libertas eſt quantum cuique libet, conſtituendi, ſed ita columnæ in peripte-
                <lb/>
              ris collocentur , uti quot intercolumnia ſunt in fronte, totidem bis intercolumnia fiant in lateribus .
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9598" xml:space="preserve">Ita enim erit duplex longitudo operis ad latitudinem. </s>
              <s xml:id="echoid-s9599" xml:space="preserve">Namque qui columnarum duplicationes fece-
                <lb/>
              runt, errauiſſc uidentur, quod unum intercolumnium in longitudine pluſquam oporteat , procurre-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.139-04" xlink:href="note-514.01.139-04a" xml:space="preserve">40</note>
              re uideatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s9600" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9601" xml:space="preserve">Iactis fundamentis, extructis stylobatis, diſponendæ ſunt ſupra ſtylobatas columnæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9602" xml:space="preserve">eo ordine, ijsq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9603" xml:space="preserve">in-
                <lb/>
              teruallis collocandæ, quæ ratio operis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9604" xml:space="preserve">forma ædis poſtulat, ita ut pycnoſtylos ſua habeat præſcripta colum-
                <lb/>
              narum interualla. </s>
              <s xml:id="echoid-s9605" xml:space="preserve">item Siſtylos ſua , & </s>
              <s xml:id="echoid-s9606" xml:space="preserve">diastylos, euſtylosq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9607" xml:space="preserve">ſua, iuxta præpoſitam intercolumniorum nor-
                <lb/>
              mam. </s>
              <s xml:id="echoid-s9608" xml:space="preserve">ubi animaduertendum eſt duplam eſſe debere interuallorum ſummam in lateribus ei quæ est in fronte.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9609" xml:space="preserve">nam dupla ædis totius longitudo ad latitudinem eſſe debet. </s>
              <s xml:id="echoid-s9610" xml:space="preserve">ſi igitur in fronte quinque ſunt interualla, decem in
                <lb/>
              lateribus distribuantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9611" xml:space="preserve">ſi ſeptem quatuordecim. </s>
              <s xml:id="echoid-s9612" xml:space="preserve">ſi nouem decem & </s>
              <s xml:id="echoid-s9613" xml:space="preserve">octo. </s>
              <s xml:id="echoid-s9614" xml:space="preserve">Interualla igitur duplicanda ſunt
                <lb/>
              non columnæ, alioquin error eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s9615" xml:space="preserve">nanque in lateribus, qui columnas duplicare uoluere, non poſuerunt in nume-
                <lb/>
              ro laterum angulares columnas, quæ ex fronte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9616" xml:space="preserve">lateribus inſeruiunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s9617" xml:space="preserve">Antequàm igitur ad baſes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9618" xml:space="preserve">colum
                <lb/>
              nas deueniam, pauca de ſtylobatis mihi dicenda ſunt, de quibus pauca a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9619" xml:space="preserve">libro quinto dicuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9620" xml:space="preserve">Styloba
                <lb/>
              tarum duo ſunt genera, quicquid primo circum ædes baſis in modum, ſiue podium, ſiue firmamentum ſit,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.139-05" xlink:href="note-514.01.139-05a" xml:space="preserve">50</note>
              Stylobatæs nomine uocari potest. </s>
              <s xml:id="echoid-s9621" xml:space="preserve">Græci ( ut ſupra dixi ) ſtereobata uocant, quia perpetua firmitate ædes
                <lb/>
              complectuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9622" xml:space="preserve">Exemplar est in quarto libro, ubi rotundas ædes deſcripſimus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9623" xml:space="preserve">alibi ſupra. </s>
              <s xml:id="echoid-s9624" xml:space="preserve">Effectus ha-
                <lb/>
              rum baſium eſt, ut ædes a ſolo ſubleuentur, dignitatemq; </s>
              <s xml:id="echoid-s9625" xml:space="preserve">habeant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9626" xml:space="preserve">authoritatem, nec parum afferant orna-
                <lb/>
              menti. </s>
              <s xml:id="echoid-s9627" xml:space="preserve">Secundo ſtylobatarum alterum genus erat, quod ſub columnis ponebatur abſolutum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9628" xml:space="preserve">liberum, quem
                <lb/>
              admodum in multis ædium deſcriptionibus ante poſuimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9629" xml:space="preserve">hæc ne que Doricis, nequ Tuſcanicis operibus da-
                <lb/>
              bantur, quare qui stylobata propria generum efficienda putant, ut aliud genus Doricis, aliud Tuſcanicis, aliud
                <lb/>
              detur Ionicis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9630" xml:space="preserve">corinthijs columnis, non bene præcipere uidentur . </s>
              <s xml:id="echoid-s9631" xml:space="preserve">Stylobatarum conſenſus uarij in antiquis
                <lb/>
              operibus reperiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9632" xml:space="preserve">Omnes tamen ex altitudine columnæ ſimul cum capitulo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9633" xml:space="preserve">baſi ſumuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9634" xml:space="preserve">alijs e-
                <lb/>
              nim ex tertia, alijs ex quarta, alijs ex quarta & </s>
              <s xml:id="echoid-s9635" xml:space="preserve">dimidia. </s>
              <s xml:id="echoid-s9636" xml:space="preserve">demum alijs ex quinta totius altitudinis columnæ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.139-06" xlink:href="note-514.01.139-06a" xml:space="preserve">60</note>
              cum baſi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9637" xml:space="preserve">capitulo fieri placuit, ita quod nulla ſit certa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9638" xml:space="preserve">ſtatuta regula, ita ut Ionicum, Corinthium, &</s>
              <s xml:id="echoid-s9639" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>