Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
< >
page |< < (108) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div329" type="section" level="2" n="64">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9639" xml:space="preserve">
                <pb o="108" file="514.01.140" n="140" rhead="LIBER"/>
              compoſitum genus hoc potius, quàm illo commenſu partiatur, quanquam libro quinto Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9640" xml:space="preserve">dum de podio ſce-
                <lb/>
              næ loquitur, ex tertia parte faciat ſtylobatas, dum eas & </s>
              <s xml:id="echoid-s9641" xml:space="preserve">podium diametro or cheſtræ reſpondere debere dicit,
                <lb/>
              quæ forma pulcherrima eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s9642" xml:space="preserve">ex tertia parte item ſumpti ſunt ſtylobatæ in arcu Veronæ ueteris caſtri, opus est
                <lb/>
              Corinthium & </s>
              <s xml:id="echoid-s9643" xml:space="preserve">ſumme probatum . </s>
              <s xml:id="echoid-s9644" xml:space="preserve">ex quarta ſunt, qui in amphiteatro, quod Coliſeum uocant, Romæ ſpectan-
                <lb/>
              i Ex quarta & </s>
              <s xml:id="echoid-s9645" xml:space="preserve">dimidia Traiani arcus ad memoriam Dacianæ; </s>
              <s xml:id="echoid-s9646" xml:space="preserve">ad Anchonæ portum opere Corin-
                <lb/>
              thio stylobatas factas oſtendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s9647" xml:space="preserve">Itaque non est certa altitudinis stylobatarum ratio, ita ut hæc, uel illa , huic
                <lb/>
              uel illo generi ſit magis propria. </s>
              <s xml:id="echoid-s9648" xml:space="preserve">Illud tamen obſeruatum est, quod altitudo ſtylobatarum in partes octo eſt
                <lb/>
              diuidenda, una ex ijs ſuperioribus partibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9649" xml:space="preserve">ornamentis datur; </s>
              <s xml:id="echoid-s9650" xml:space="preserve">ſunt enim tanquàm capitula ſtylobatarum;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9651" xml:space="preserve">duæ baſi tribuuntur , reliquæ trunco medio. </s>
              <s xml:id="echoid-s9652" xml:space="preserve">Eaſis tres habet partes, duæ pro plintho, una pro reliquis orna-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.140-01" xlink:href="note-514.01.140-01a" xml:space="preserve">10</note>
              mentis, interdum autem baſis in duas partes diuiditur, quarum una plintho, reliqua reliquis membris conce-
                <lb/>
              ditur: </s>
              <s xml:id="echoid-s9653" xml:space="preserve">magni autem refert uenuſtatem ſeruare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9654" xml:space="preserve">iudicio partes illas, ſiue promineant, ſiue contrahantur, de
                <lb/>
              formare. </s>
              <s xml:id="echoid-s9655" xml:space="preserve">Addimus morem antiquorum fuiſſe interdum infra ſtylobatarum plinthides, unam aut duas alias
                <lb/>
              collocare, non minus altas, quàm ſit uniuerſa ſtylobatarum baſis, ut dignitas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9656" xml:space="preserve">firmitudo operis constare. </s>
              <s xml:id="echoid-s9657" xml:space="preserve">has
                <lb/>
              plinthides ſtereobata propriè dici debere putarem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9658" xml:space="preserve">in magnificis operibus lapidea, atque etiam marmorea
                <lb/>
              ſunt, nos plures formas ex antiquis deſcripſimus in ſuperior
                <unsure/>
              ibus ædium deformationibus.</s>
              <s xml:id="echoid-s9659" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s9660" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Gradvs</emph>
              in fronte ita conſtituendi ſunt, uti ſint ſ
                <unsure/>
              emper impares, nanque cum dextro pede pri-
                <lb/>
              mus gradus aſcendatur , item in ſummo templo primus erit ponendus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9661" xml:space="preserve">Craſsitudines autem eorum
                <lb/>
              graduum ita finiendas cenſeo, utneque craſsiores dextante, neque tenuiores dodrante ſint collocatæ.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9662" xml:space="preserve">Sic enim durus non erit aſcenſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9663" xml:space="preserve">Retractiones autem graduum nec minus quàm ſexquipedales, nec
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.140-02" xlink:href="note-514.01.140-02a" xml:space="preserve">20</note>
              pluſquam bipedales faciendæ uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9664" xml:space="preserve">Item ſi circa ædem gradus futuri ſunt, ad eundem modum fie-
                <lb/>
              ri debent.</s>
              <s xml:id="echoid-s9665" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9666" xml:space="preserve">De numero, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9667" xml:space="preserve">ſitu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9668" xml:space="preserve">menſura graduum præcepta dantur hocloco. </s>
              <s xml:id="echoid-s9669" xml:space="preserve">Gradus autem in fronte, aut circa
                <lb/>
              ædem conſtituuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9670" xml:space="preserve">hi numero impares eſſe debent. </s>
              <s xml:id="echoid-s9671" xml:space="preserve">ratio eſt, ut dextro pede primo aſcendentes, dextrum quo
                <lb/>
              que pedem in templum ponamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9672" xml:space="preserve">Ominatum est enim dextro pede templum ingredi. </s>
              <s xml:id="echoid-s9673" xml:space="preserve">non dicit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9674" xml:space="preserve">gradus ma
                <lb/>
              gis tres, quàm ſeptem, aut nouem eſſe debere, modo impar eorum ſit numerus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9675" xml:space="preserve">Verum in antiquis operibus
                <lb/>
              nouenarius numerus ad maiorem ſummam non aſcendit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9676" xml:space="preserve">ſi plures nouem gradus inuenti ſunt, planum inter-
                <lb/>
              ceſſit, quod nos requiem uocamus . </s>
              <s xml:id="echoid-s9677" xml:space="preserve">id planum latum erat, ita ut duo, aut tres greſſus conficere in eo poſſe-
                <lb/>
              mus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9678" xml:space="preserve">Præcinctionem in theatris id planum uocat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9679" xml:space="preserve">Cum uero hic dicat { idem in ſummo templo primus e-
                <lb/>
              rit ponendus} monuit per plures quàm tres gradus ad ædes aſcenſum fuiſſe, ſummumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9680" xml:space="preserve">pauimentum templi in-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.140-03" xlink:href="note-514.01.140-03a" xml:space="preserve">30</note>
              telligit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9681" xml:space="preserve">maieſtatem quandam frontis deſignat. </s>
              <s xml:id="echoid-s9682" xml:space="preserve">Hæc de numero , & </s>
              <s xml:id="echoid-s9683" xml:space="preserve">ſitu graduum. </s>
              <s xml:id="echoid-s9684" xml:space="preserve">Nunc ad menſuras.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9685" xml:space="preserve">Pes aſcendendo eleuatur, inde extenditur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9686" xml:space="preserve">Spatium illud gradus , quod eleuatione pedis fit, gradus craßitu-
                <lb/>
              do uocatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9687" xml:space="preserve">Spatium uero quod extenſo pede calcatur , retractio gradus nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9688" xml:space="preserve">Craſſitudo, hoc est al-
                <lb/>
              titudo gradus, ut commodus ſit aſcenſus, ex duodecim partibus pedis, non plus decem, nec minus nouem ha-
                <lb/>
              bere debet. </s>
              <s xml:id="echoid-s9689" xml:space="preserve">Pes in duodecim uncias partitur, decem unciæ dextans, nouem, dodrans nominantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9690" xml:space="preserve">Vncias
                <lb/>
              nos digitos craſſos uocamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s9691" xml:space="preserve">Retractiones graduum uel duos pedes, uel unum cum dimidio pedem patere de-
                <lb/>
              bent , atque hæc menſura obſeruanda est ſiue pro fronte , ſiue circum ædes gradus ponendi ſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s9692" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s9693" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Sin</emph>
              autem circa ædem ex tribus lateribus podium faciendum erit, ad id conſtituatur, uti quadræ,
                <lb/>
              ſpiræ , trunci, lyſis, ad ipſum ſtylobatam, qui erit ſub columnæ ſpiris, conueniat. </s>
              <s xml:id="echoid-s9694" xml:space="preserve">ſtylobatam ita o-
                <lb/>
              portet exæ quari, uti habeat per medium adiectionem per ſcamillos impares. </s>
              <s xml:id="echoid-s9695" xml:space="preserve">Si enim ad libellam diri-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.140-04" xlink:href="note-514.01.140-04a" xml:space="preserve">40</note>
              getur, alueolatus oculo uidebitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9696" xml:space="preserve">Hocautem uti ſcamilli ad id conuenienter fiat. </s>
              <s xml:id="echoid-s9697" xml:space="preserve">Item in extremo
                <lb/>
              libro forma, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9698" xml:space="preserve">demonſtratio erit deſcripta.</s>
              <s xml:id="echoid-s9699" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s9700" xml:space="preserve">Circa ædes podium ex tribus partibus conſtitui Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9701" xml:space="preserve">dicit, nam a fronte gradus erant, nemo etiam uetat,
                <lb/>
              quin & </s>
              <s xml:id="echoid-s9702" xml:space="preserve">poſtico gradus darentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9703" xml:space="preserve">Podium erat tanquam mænianum, quod nos pozuolum uocamus, conſtabat
                <lb/>
              autem continenti ad stereobatis modum fabrica. </s>
              <s xml:id="echoid-s9704" xml:space="preserve">Sub columnis enim ſtylobatæ poſitæ erant, inter columnas
                <lb/>
              autem cum ſtylobatis coniunctus erat murulus, uel continenti lapide, u
                <unsure/>
              el columellis & </s>
              <s xml:id="echoid-s9705" xml:space="preserve">balauſtijs interpoſitis,
                <lb/>
              unde proſpectus erat. </s>
              <s xml:id="echoid-s9706" xml:space="preserve">Podij regula eſt ea, ut ea membra, quæ ſtylobatæ habent, eadem & </s>
              <s xml:id="echoid-s9707" xml:space="preserve">podium habeat.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9708" xml:space="preserve">quæ autem membra habere ſtylobata debent, dicit eſſe, quadras, ſpiras, truncos, coronas, lyſis, id eſt plinthos,
                <lb/>
              baſes, planum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9709" xml:space="preserve">exæquatum medium, coronices, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9710" xml:space="preserve">gulas, quæ omnia membra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9711" xml:space="preserve">partes podium quoque
                <lb/>
              habere debet . </s>
              <s xml:id="echoid-s9712" xml:space="preserve">Sed hoc intereſt, quod ſtylobata reſilit, extatq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s9713" xml:space="preserve">. Podium uero in partem contrahitur interiorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s9714" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.140-05" xlink:href="note-514.01.140-05a" xml:space="preserve">50</note>
              Extantiam ſtylobatæ Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s9715" xml:space="preserve">adiectionem nominat, retractionem uero podij , id eſt quicquid eſt inter ſtylobatas
                <lb/>
              alueolatum uocat. </s>
              <s xml:id="echoid-s9716" xml:space="preserve">quicquid uero per ſcamillos intelligat, quatenus ad rem pertinet, notum eſt, quatenus ue-
                <lb/>
              ro ad nomen, difficile est, quoniam eo uocabulo nullos alios uſos memini me audiuiſſe, uellegiſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s9717" xml:space="preserve">Camillum
                <lb/>
              in 4. </s>
              <s xml:id="echoid-s9718" xml:space="preserve">libro pro loculamento ponitur, in quo aliquid collocatur, eos enim quadros nominamus, id est margina-
                <lb/>
              tas tabulas, in quibus picturæ ponuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9719" xml:space="preserve">Itemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s9720" xml:space="preserve">capſum rhedæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9721" xml:space="preserve">tympani receptaculum camillum dicipo-
                <lb/>
              test, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9722" xml:space="preserve">demum quicquid rem unam ab alia ſeparat, unde Apum cellæ camilli dicuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s9723" xml:space="preserve">Cum igitur stylo-
                <lb/>
              bata promineant, podium retrahatur, uidetur podium eſſe loculamentum quoddam. </s>
              <s xml:id="echoid-s9724" xml:space="preserve">quod ſi ſcamillum a ſcam
                <lb/>
              no ducatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9725" xml:space="preserve">stylobatas tanquam ſc abella eſſe intelligantur, idem ſenſus erit; </s>
              <s xml:id="echoid-s9726" xml:space="preserve">atque hoc eſt quod ait Vitr.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9727" xml:space="preserve">
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.140-1" xlink:href="hd-514.01.140-1a" number="29"/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.140-1" xlink:href="hd-514.01.140-1a" number="30"/>
              stylobatam ita oportet exæquari, ut habeat per medium adiectionem per ſcamillos impares. </s>
              <s xml:id="echoid-s9728" xml:space="preserve">ſi enim ad libel-
                <lb/>
              lam dirigetur alueolatus oculo uidebitur, id est ſi perpetua, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9729" xml:space="preserve">exæquata ſtylobatæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s9730" xml:space="preserve">podij planities erit,
                <lb/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.140-1" xlink:href="hd-514.01.140-1a" number="29"/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.140-1" xlink:href="hd-514.01.140-1a" number="30"/>
              alueolatus oculo uidebitur, quod indecens est. </s>
              <s xml:id="echoid-s9731" xml:space="preserve">nam podium continenter cum ordine columnarum procedit.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s9732" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.140-06" xlink:href="note-514.01.140-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>