148116LIBER
Aſtragalus ſub oculo ſuos habet terminos;
ideo dicit Vitr.
tres partes præpendere debere infra aſtr agalum,
5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] nam infra oculum ad extremam uolutæ circinationem, tres ſunt partes ex nouem & dimidia, in qua cathetos
diuiſa erat. Cumigitur tres partes ſint infra oculum, ubi aſtragalus terminatur, ſex & dimidia erunt reliquæ,
ex his una & dimidia datur abaco. restant igitur quinque. ex his unam, & dimidiam canalis occupat, cy-
matium duas, & quartam, latitudo uolutæ dimidiam. reliquum igitur astragalus occupabit, hoc eſt tres quar
tas, quæ ſimul poſitæ reddunt nouem, & dimidiam. Est autem cymatium ubi x. dicit igitur adempto abaco,
id eſt iam detracto, quia unam, & dimidiam partem occupabat, cymatio, & canali reliqua ſit pars. Canalis
excauetur parte, duodecima altitudinis uolutæ. Aſtragalicentrum & in catheto; ducitur autem uoluta mol
5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] liter ſupra cymatium, ut dixi. Sub Aſtragalo eſt quadra apophygis, cuius proiectura extra cathetum non pro
ducitur. alta eſt dimidia aſtragali craßitudine.
11105353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] nam infra oculum ad extremam uolutæ circinationem, tres ſunt partes ex nouem & dimidia, in qua cathetos
diuiſa erat. Cumigitur tres partes ſint infra oculum, ubi aſtragalus terminatur, ſex & dimidia erunt reliquæ,
ex his una & dimidia datur abaco. restant igitur quinque. ex his unam, & dimidiam canalis occupat, cy-
matium duas, & quartam, latitudo uolutæ dimidiam. reliquum igitur astragalus occupabit, hoc eſt tres quar
tas, quæ ſimul poſitæ reddunt nouem, & dimidiam. Est autem cymatium ubi x. dicit igitur adempto abaco,
id eſt iam detracto, quia unam, & dimidiam partem occupabat, cymatio, & canali reliqua ſit pars. Canalis
excauetur parte, duodecima altitudinis uolutæ. Aſtragalicentrum & in catheto; ducitur autem uoluta mol
5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] liter ſupra cymatium, ut dixi. Sub Aſtragalo eſt quadra apophygis, cuius proiectura extra cathetum non pro
ducitur. alta eſt dimidia aſtragali craßitudine.
Vitruuius ſupra ab extremitatibus abaci, cathetos dimitti iuſſerat, ut nobis oſtenderet cymatij proiectu-
ram, nam cum dicit hoc loco cymatij proiecturam habere extra abaci quadram oculi magnitudinem dimitten-
do illas lineas, terminos nobis oſtendit, a quibus proiectura cymatij produceretur. Cymatij flexus, circino per-
5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] ficitur, hoc modo. collocatur circini pes in catbeto, in quo eſt uolutæ oculus, ubi canalis ſuperior terminus eſt,
uerbi gratia in puncto x, & diducitur ad extremam proiecturam cymatij, ubi 2. & duciditur flexus ad infe-
riorem partem ad extremam aſtragalum, ita ut circuli quadrans perficiatur.
ram, nam cum dicit hoc loco cymatij proiecturam habere extra abaci quadram oculi magnitudinem dimitten-
do illas lineas, terminos nobis oſtendit, a quibus proiectura cymatij produceretur. Cymatij flexus, circino per-
5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] ficitur, hoc modo. collocatur circini pes in catbeto, in quo eſt uolutæ oculus, ubi canalis ſuperior terminus eſt,
uerbi gratia in puncto x, & diducitur ad extremam proiecturam cymatij, ubi 2. & duciditur flexus ad infe-
riorem partem ad extremam aſtragalum, ita ut circuli quadrans perficiatur.
Pvlvinorvm balthei ab abaco hanc habeant proiecturam, ut circini centrum unum cum ſit
poſitum in capituli tetrante, & alterum diducatur ad extremum cymatium, circumactum baltheorum
extremas partes tangat.
2220poſitum in capituli tetrante, & alterum diducatur ad extremum cymatium, circumactum baltheorum
extremas partes tangat.
A lateribus tumor puluinorum cernitur, in medio ſunt balthei, qui extra abacum prominere debent, ratio
5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] autem eorum proiecturæ ſumitur hoc modo, ut poſito circino in medio tetrante capituli in puncto, & , & didu-
cto ad extremitatem cymatij, circinationis liea baltheos, & zonas, uel cingula puluinorum contingat. ubi R.
5757[Handwritten note 57]5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] autem eorum proiecturæ ſumitur hoc modo, ut poſito circino in medio tetrante capituli in puncto, & , & didu-
cto ad extremitatem cymatij, circinationis liea baltheos, & zonas, uel cingula puluinorum contingat. ubi R.
Axes uolutarum ne craſsiores ſint, quàm oculi magnitudo, uolutæq́;
ipſæ ſic cædantur, utialti-
tudines, habeant latitudinis ſuæ duodecimam partem.
tudines, habeant latitudinis ſuæ duodecimam partem.
Quoniam imaginamur nolutam tanquàm puluinum in bacillo inuolutum, ideo craſſitudinem illam bacilli,
5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] quæ pars eſt oculi magnitudini, axem uolutæ nominamus. Cæduntur autem uolutæ ea ratione, qua ſupra dictum
eſt. debemus etiam obſeruare angularium columnarum uolutas exteriores, quoniam duplices fieri debent, ita
ut in utr amque partem proſpiciant, nã a lateribus uenientibus eas cernere debent, non minus quàm a fronte.
3330 huius de ſcriptio hoc loco ponetur. {Cymatium echinis ſcalpendum eſt. } Echinos intelligo castanearum: &
forte folia, quæ a canali prominent, caſtanearum ſunt folia. Si quis autem ordinatim echinos patentes, & ca-
ſtaneas incertas ostendentes collocet, uidebit formam illam, quam in cymatijs in ſculpere ſolent.
5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] quæ pars eſt oculi magnitudini, axem uolutæ nominamus. Cæduntur autem uolutæ ea ratione, qua ſupra dictum
eſt. debemus etiam obſeruare angularium columnarum uolutas exteriores, quoniam duplices fieri debent, ita
ut in utr amque partem proſpiciant, nã a lateribus uenientibus eas cernere debent, non minus quàm a fronte.
3330 huius de ſcriptio hoc loco ponetur. {Cymatium echinis ſcalpendum eſt. } Echinos intelligo castanearum: &
forte folia, quæ a canali prominent, caſtanearum ſunt folia. Si quis autem ordinatim echinos patentes, & ca-
ſtaneas incertas ostendentes collocet, uidebit formam illam, quam in cymatijs in ſculpere ſolent.
Hae erunt ſynimetriæ capitulorum, quæ columnæ futuræ ſunt, ab minimo ad pedes xv.
Quæ ſu-
pra erunt reliqua habebunt ad eundem modum ſymmetrias, Abacus autem erit longus, & latus,
quàm craſſa columna eſt ima, adiecta parte nona, uti quo minus habuerit altior columna contra-
ctum, eò ne minus habeat capitulum ſuæ ſymmetriæ proiecturá, & in altitudine ratæ partis adiectionẽ.
pra erunt reliqua habebunt ad eundem modum ſymmetrias, Abacus autem erit longus, & latus,
quàm craſſa columna eſt ima, adiecta parte nona, uti quo minus habuerit altior columna contra-
ctum, eò ne minus habeat capitulum ſuæ ſymmetriæ proiecturá, & in altitudine ratæ partis adiectionẽ.
Capitulum debet altitudini columnæ reſpondere.
Cum igitur altior una ſit altera, oportebit rationem muta-
5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] re, quapropter Vitr. capitulum earum columnarum, quæ ſunt ab minimo altæ quindecim pedes, deſcripſit. ſed
ſi altior columna fuerit ad eundem modum certe ſymmetrias habebunt. Sed abacus ultra columnæ craſſitudi-
nem nona parte prominebit, nam cum columna maior ſit, minus contrahitur, aer enim ob distantiam contrahe-
4440 re uidetur. Concludit autem Vitr.
5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] re, quapropter Vitr. capitulum earum columnarum, quæ ſunt ab minimo altæ quindecim pedes, deſcripſit. ſed
ſi altior columna fuerit ad eundem modum certe ſymmetrias habebunt. Sed abacus ultra columnæ craſſitudi-
nem nona parte prominebit, nam cum columna maior ſit, minus contrahitur, aer enim ob distantiam contrahe-
4440 re uidetur. Concludit autem Vitr.
De uolutarum deſcriptionibus uti ad circinum ſint rectè inuolutæ, quemadmodum deſcribatur,
5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] in extremo libro forma, & ratio earum erit ſubſcripta. Capitulis perſectis, deinde in ſummis colum-
narum ſcapis, non ad libellam ſed ad æ qualem modulum collocatis, uti quæ adiectio in ſtyloba-
tis facta fuerit, in ſuperioribus membris reſpondeat ſymmetria epiſtyliorum.
5353[Handwritten note 53]5454[Handwritten note 54]5555[Handwritten note 55]5656[Handwritten note 56]5858[Handwritten note 58]5959[Handwritten note 59]6060[Handwritten note 60] in extremo libro forma, & ratio earum erit ſubſcripta. Capitulis perſectis, deinde in ſummis colum-
narum ſcapis, non ad libellam ſed ad æ qualem modulum collocatis, uti quæ adiectio in ſtyloba-
tis facta fuerit, in ſuperioribus membris reſpondeat ſymmetria epiſtyliorum.
Locus is uidetur locum illum declarare, in quo dixit de adiectione ſtylobatarum.
nam monet nos capitulos
debere collocare non ad libellam, ſed reſilientes, uti reſpondeant adiectioni ſtylobatarum. Intelligit autem de
his partibus, quæ ſupra capitulum in epiſtylijs collocantur. nam ſupra capitulum reſpondentes partes in episty-
lijs reſiliunt, & partes interpoſit æ retrabuntur. babent tamen eadem membra, & eaſdem partes, quemadmo-
dum podium habebat eadem cum stylobatis, ſcilicet quadras, truncos, lyſis, & alias. buius exemplum eſt ſupe-
5550 rius in deſcriptione ultimi templi, ubi Podium poſitum eſt.
debere collocare non ad libellam, ſed reſilientes, uti reſpondeant adiectioni ſtylobatarum. Intelligit autem de
his partibus, quæ ſupra capitulum in epiſtylijs collocantur. nam ſupra capitulum reſpondentes partes in episty-
lijs reſiliunt, & partes interpoſit æ retrabuntur. babent tamen eadem membra, & eaſdem partes, quemadmo-
dum podium habebat eadem cum stylobatis, ſcilicet quadras, truncos, lyſis, & alias. buius exemplum eſt ſupe-
5550 rius in deſcriptione ultimi templi, ubi Podium poſitum eſt.
Epistyliorvm ratio ſic eſt habenda, ut ſi columnæ fuerint a minimo 12.
pedum, ad 15.
pe-
des, epiſty lij ſit altitudo dimidia craſsitudinis imæ columnæ. Item ſi a 15. pedibusad 20. columnæ
altitudo dimetiatur in partes 13. & unius partis altitudo epiſtylij fiat. Item ſia 20. ad 25. pedes,
diuidatur altitudo in partes duodecim, & ſemiſſem, & eius una pars altitudo fiat. Item ſecundum ra-
tam partem ad eundem modum ex altitudine columnarum expediendæ ſunt altitudines epiſtyliorum.
666035[Figure 35]A. abacus.
B. quadra abaci.
C. latitudo uolutæ.
D. canalis.
E. cymatium.
F. Aſtragalus.
G H. Apotbeſis.α ρ ϊ b c ο
α 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρ
o p q h
h d
1 2 4 3 1 2 4 3 m
d @ x X @ d
A B C D E F G H
des, epiſty lij ſit altitudo dimidia craſsitudinis imæ columnæ. Item ſi a 15. pedibusad 20. columnæ
altitudo dimetiatur in partes 13. & unius partis altitudo epiſtylij fiat. Item ſia 20. ad 25. pedes,
diuidatur altitudo in partes duodecim, & ſemiſſem, & eius una pars altitudo fiat. Item ſecundum ra-
tam partem ad eundem modum ex altitudine columnarum expediendæ ſunt altitudines epiſtyliorum.
666035[Figure 35]A. abacus.
B. quadra abaci.
C. latitudo uolutæ.
D. canalis.
E. cymatium.
F. Aſtragalus.
G H. Apotbeſis.α ρ ϊ b c ο
α 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρ
o p q h
h d
1 2 4 3 1 2 4 3 m
d @ x X @ d
A B C D E F G H