Vitruvius - De architectura libri decem

Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of contents

[1.30.] Q.

[1.31.] R.

[1.32.] S.

[1.33.] T.

[1.34.] V.

[1.35.] X.

[1.36.] Z.

[1.37.] Errata. primus numerus paginarum ſecundus linearum eſt.

[1.38.] FINIS.

[1.39.] Pauſaniac Finis

[1.40.] M. VITR V VII DE ARCHITETTVRA LIBER PRIMVS.

[1.41.] εx quibus rebus Architectura conſtet.#Cap. II.

[1.42.] De partibus Architecturæ in priuatorum & publicorum ædi-ficiorum distributionibus, & Gnomonices, & ma-chinationis. # Cap. III.

[1.43.] De electione locorum ſalubrium & quæ obſint ſalubritati & unde lumina capiantur. # Cap. IIII.

[1.44.] De fundamentis murorum & turrium. # Cap. V.

[1.45.] De diuiſione operum, quæ intra muros ſunt, & eorum diſpoſi-tione, ut uentorum noxy flatus uitentur. # Cap. VI.

[1.46.] De electione locorum ad uſum communem ciuitatis. # Cap. V II.

[1.47.] M. VITRVVII ARCHITECTVRA LIBER SECVNDVS. Proœmium.

[1.48.] De priſcorum hominum uita, & de initĳs humanitatis, atque tectorum, & incrementis eorum. # Cap. I.

[1.49.] De principĳs rerum ſecundum Philoſophorum opinio-nes. # Cap. II.

[1.50.] De lateribus. # Cap. III.

[1.51.] De Arena. # Cap. IIII.

[1.52.] De calce, & unde coquatur optima. # Cap. V.

[1.53.] De puluere puteolano. # Cap. VI.

[1.54.] Delapicidinis, earumque qualitatibus. # Cap. VII.

[1.55.] De generibus ſtructuræ, & earum qualitatibus, modis, locis. # Cap. VIII.

[1.56.] De materie cædenda, & de arborum quorundam proprietatibus. # Cap. IX.

[1.57.] De abiete ſupernate, & infernate cum Apenini deſcri-ptione. # Cap. X.

[1.58.] Finis ſecundi Libri.

[1.59.] M. VITRVVII DE ARCHITECTVRA LIBER TERTIVS.

151119TERTIVS. ut non intelligatur ſima. Simæ a Græcis epitithidæ dicuntur, in ſummis faſtigiorum coronis imponuntur, a ſimi
litudine ſic dicuntur, caprarum enim naſos imitantur, obtuſiores enim, & bebetiores formas habent. gulas
rectas Itali uocant. de his infra.

Tympani autem, quod eſt in faſtigio, altitudo ſic eſt facienda, ut frons coronæ ab extremis cy-
matijs tota dimetiatur in partes nouem, & ex eius una pars in medio cacumine tympani conſtituatur,
dum contra epiſtylia columnarumq́; hypotrachelia ad perpendiculum reſpondeat. Coronæ, quæ ſu-
pra tympanum fiunt æqualiter imis præter ſimas ſunt collocandæ. Inſuper coronas ſimæ, quas Græci
epitithidas dicunt, faciendæ ſunt altiores octaua parte coronarum altitudinis.

Tympanum ſignificata habet diuerſa, pro ut ſuis quæque locis declarabimus. hoc autem loco tympanum
& triangulare planum faſtigĳ coronicibus circumcluſum, habet ſummitatem in angulo in medio. ibi tam al-
1110 tum eſt, quam una exnouem partibus, ex quibus conſtat illud ſpatium, quod eſt ab uno ad aliud extremum
cymatĳ, quod est in corona. Ita enim Vitr. ſtatuit. ſed preſſior aliquanto bæc forma deprehenſa eſt, quare al-
tiorem faciendam non dubito uſque ad octauam partem. Planum tympani ut in ſolido quieſcat, contra epiſty-
lia, columnarumq́; hypotrachelia ad perpendiculum reſpondere debet, ita ut ſi demittatur plumbum a plano,
tangat trabem, deinde bypotrachelium columnæ. ſupra tympanum coronæ ſunt, quæ tympanum circumcludut.
Earum ſymmetria a coronis imis ſumenda, æqualiter enim imis collocandæ ſunt, ſupra quas ſima est altior par-
te octaua altitudinis coronæ. Sunt qui & denticulum in faſtigio ponunt, in qua re obſeruandum est illud, ut
ad perpendiculum reſpondeat: deorſum enim ſpectare debet, non autem cuneorum modo ad centrum me-
dium reſpondere.

2220

Acroteria angularia tarm alta, quantum eſt tympanum medium, mediana altiora octaua par-
te quàm angularia.

Acroteria pilæ ſunt ſupra tectum, duæ a lateribus, una media, ſupra quas figuræ, imagunculæ, currus, &
alia huiuſmodi ad ornatum ponebantur. habebant hæ pilæ quadras, lyſis, truncos, & alia quæ ſtylobatæ. Si-
tus in quo ponuntur, efficit, ut acroteria dicerentur, quaſi ſummæ pilæ: ſicut ſtylobatæ a ſitu dictæ ſunt. An-
gularia acroteria tam alta eſſe debent, quàm tympanum medium: deſinant ac moriantur ( ut ita dicam) in
tecto, reſpondeant directe eis lineis, quæ ab columnis ſurſum ducuntur. Medianum Acroterium octaua par-
te altius, quàm angularia ſit.

Membra omnia, quæ ſupra capitula columnarum ſunt futura, ideſt epiſtylia, zophori, coronæ,
tympana, faſtigia, acroteria inclinanda ſunt in frontis ſuæ cuiuſque altitudinis parte duodecima, ideo
3330 quod cum ſteterimus contra frontes, ab oculo lineæ duę ſi extenſę fuerint, & una tetigeritimam ope-
ris partem, altera ſummam, quæ ſummam tetigerit, longior fiet. Ita quo longior uiſus lineæ in ſupe-
riorem partem procedit, reſupinatam facit eius ſpeciem, cum autem ( uti ſupra ſcriptum eſt ) incli-
nata fuerint, tunc in aſpectu uidebuntur eſſe ad perpendiculum, & normam.

Obſeruandum est non tantum proportioni, & ſymmetriæ, quantum aſpectui, & uenuſtati ſatisfaciendum
eſſe: quare in omnibus illud præceptum eſt a Vitr. ut oculus ſuas habeat partes. ex ratione igitur optices pul-
cherrimum præceptum nobis proponit, uult enim ſingula membra propendere in parte eorum ſumm. i, duode-
cimam partem ſuæ cuiuſque altitudinis. hac de cauſa trabis planum ſuperius reſpondere imo ſcapo, & infe-
rius ſummo præcepit paulo ante. ratio ab optice deducta. V olunt Mathematici radios ab oculis recta duci,
& inter eos certum eſſe interuallum, & figuram ſub ipſis in coni modum eſſe, cuius acies in oculo, baſis autem
4440 circa rem uiſam. his poſitis, eueniet angulos interdum maiores, interdum fore minores. Eadem igitur res
oculo proxima efficiet angulum maiorem, & diſtans minorem. ſimilis ratio altitudinis radiorum, item & ſitus,
36[Figure 36]e b d f c a ut dextrum, & ſinistrum, & æqualitatis, quo fit, ut quæ ſub ma
iori angulo maiora uidentur, quæ ſub minori minora appareant.
ratio eadem de alĳs. Quare cum Vitru. conſideraſſet, quod ſi
membra plana, & recta eßent, ſuperior eorum pars remotior,
inferior uero proxima uideretur, quoniam illa ſub longiori,
hæc ſub breuiori linea appareret, & inde ſpecies ſupino, & quaſi
retro cedere uideretur. Ideo membra omnia, quæ ſupra colum-
nas collocantur propendere duodecimam partem ſuæ altitudi-
nis, ex parte ſuperiori, præcepit. nam radius uicinior, angulus
maior, membrum rectius uidebitur. quod ſubſcripta deſcriptio
oſtendit. Vbi oculus a, linea a c. radius est ab oculo ad
partem inferiorem alicuius membri, ſit illud e f. c b. linea
uero, a@b. & radius ab oculo ad partem ſuperiorem, qui lon-
gior eſt radio a c. quare planum b c, uidebitur retro cedere,
& reſupinatam ſpeciem præſeferet. quod ſi propendeat a puncto
b. ad d. linea d a. minor erit, quàm linea b a. minus igi-
tur ſupina apparebit ſpecies membriiam dicti, hoc autem maxi-
me animaduertendum, ubi altæ ſunt ædes, membraq́; augentur, ut ſymmetriæ ſeruentur.

Colvmnarvm ſtriges faciendæ ſunt 24. ita excauatæ uti norma in cauo ſtrigis cum fuerit con-
5560

Text layer

Text normalization

Search