Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[1] CVM PRIVILEGIIS.
[Figure 2]
[Figure 3]
[4] CARrATIDES.
[5] PERS AE CAPTIVI.
[6] 12 3 16
[7] PIANTA ICHN OGRA PHIAPRONAO
[8] Pars ubi eſt I. orthographia est, ubiuero O. ſciographia.I O
[9] a b. recta.d c. flexa.e. angulirecti.f. anguli obtuſi.o. anguli acuti.h.i.K. circulus.g h i. diametros.g k. radius.g. centrum.l. m.n. arcus inte ger.L m. chorda.n p. ſagitta.r. arcus diminu-tus.f. arcus compoſi-tus. a b d c e f o h i k g l m n L p r
[10] Turris diſpoſito in parte interiori.A. ſucula uectibus reducta, quæ catenam continet, a quatignorum capita ſiiſpenduntur, in centroB. Tigna autem ueluti incumbis impoſita ex altera parte non ſunt clauis affixa, ſed ſuperpoſita ut ſuculæ redu- ctione poſſint ſine impeditione relaxari. ſuper ea tigna fit tabulatus.G. prominentia a turri tignorum capi- ta pro contignatione & itineribus in interioribus partibus.C. tabulatus.D. murus interior.E. Mœnia.F. mœniorum planitia.K I. eraſsitudines.H. ſcala admuri conſcenſum. A B G C D E F K I H L R
[11] † Oriens.P. Occidens.O. Auster.T. Septentrio.G. Aquilo.G. Affricus.M. CaurusS. Eurus.T. Foſſa.X. Portæ.Y. Forum.O. Baſilica.I. Viæ.Z. Aggeres. † P O T G G M S T V X Y O I Z
[12] A. dentes ſerræB. pectinata diſpoſitio.C. murad urbem.D. parsmuri exterior.E. agger. A B C D E
[13] H orthographia muri.Diſpoſitio mœiorum.A. opus terrenum.b. f. decuſſationes fibularum.M N. fundamentum, exterius.k l. fundamentum interiusO. r. &p q. longitudo tranſuerſorum fundam entorum pectinatim diſpoſitorum quemadmodum ſerrædentes quaternum pedum.p o. interuallum pectionatim diſpoſitorum interuallorum.e b s. taleæ olea- ginæ uſtulatæ in craſſitudine muri, ad firmitatem. A B f M N k l O r p q o e b s
[14] PASSVS 80piedi 80piedi 50piedi Ziopiedi 60piedi 110 M S I O M W
[15] Tro ſchemate. I.Proſchemate. II.Troſchemate. +.+. Solanus. p. Fauonius, uel Zephirus. T. Septentrio, Aparentias. O. Auſter. M. Caurus. L. Affricus, Lybs,Corus. S. Eurus. G. Aquilo. I. Euro Aquilo. 2. Euro auster. 3. Lybono tus, Auſtro affricus, uſque ad reliquos nomina formare oportet.a. Solanus. b. Septrentrio. c. Fauonius. d. Auſter. e. Eurus. f. Affricus. g. Caurus. h. Aquilo. I. Carbas. K. Boreas. L. Supernas, M. Gallicus. N. Traſcias. O. Corus. T. Circius. Q. Etheſiæ. R. Argeſtes. S. Subueſperus. T. Lybonotus. V. Altanus. X. Leuconotus. T. Vulturnus. Z. Cecias. *. Ornithiæ.A. Alexandria. b. Syene. a d. Gnomon. c. centrum. fbc. & edg. radijſolis. adg. & acb. anguli ſimiles. 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 2 3 4 5 6 7 8 S L M G O P X T I k f t o L n h d g w IIII E f e b d a g c X Z Y X V T S R Q P O N M L K I e f h g II d a c b d f A m b e c
[16] reſiculatumtetrudoron didoronincertumpentadoronortoſtulte.emplecton ct iſodomon.diatoni froniatidiatoni froniatiAdiſodomon. LI I 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5
[17] Pollexſafituſafitu doPollex VHusP.dimidP. DimiCapitisPollex unusFactes uHa .F. I .P. I .P. I .P. I .P. I .F. I PI {1/2} .P.I {1/2} Fa: I Fa: unn .F. I .F. X .F. I .F. I .F. I
[18] E. antæ C. Columnæ duæ inter antæs in medio. C. cella. D. Parietes, qui cirecumcludunt celtam. D D @ D B C C E
[19] Frons ſeu Orograpbia ædis in antis.#A.#AntæC. fuſtigiun ſupra columnas duas inter antas in medio poſitas. C A A A A
[20] A. posticum.B. Frons.C. Columnæ contra antas.D. Columnæ in uerſuris.E. Cella.F. Parietes cellam concludentes.
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
< >
page |< < (123) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div371" type="section" level="2" n="67">
            <pb o="123" file="514.01.155" n="155" rhead="QVARTVS."/>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s10558" xml:space="preserve">Corinthiæ columnnæ regulæ ſunt, primo quod non differunt ab Ionicis, quatenus in ſymmetrijs conueniunt’
                <lb/>
              ſed capitulorum altitudine diſcrep
                <unsure/>
              ant. </s>
              <s xml:id="echoid-s10559" xml:space="preserve">nam capitulum Ionicum tertia craſſitudinis columnæ conſtat. </s>
              <s xml:id="echoid-s10560" xml:space="preserve">Corin-
                <lb/>
              thium tota craſſitudine. </s>
              <s xml:id="echoid-s10561" xml:space="preserve">Tertia autem craſſitudinis columnæ constare Ionicum dixit capitulum, non enume-
                <lb/>
              vando inferiores uolutarum partes, nam dimidia craſſtudine conſtare dixerat libro ſuperiori. </s>
              <s xml:id="echoid-s10562" xml:space="preserve">ſed ab abaco ad
                <lb/>
              apophygim tertiam partem hoc loco intelligit: </s>
              <s xml:id="echoid-s10563" xml:space="preserve">uolutæ enim ſunt ornamenta, non partes capitulorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s10564" xml:space="preserve">hinc
                <lb/>
              igitur eſt quod Corinthia columna duarum partium adiectione, quæ fit in capitulo, gracilior ſit, quàm Ionica.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10565" xml:space="preserve">Alia regula eſt, quod cætera membra, quæ ſupra columnas imponuntur, ut trabes, Zophori, coronæ, faſtigia,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s10566" xml:space="preserve">huiuſinodi, aut e Doricis ſym
                <unsure/>
              metrijs, aut Ionicis moribus in Corinthijs columnis collocantur; </s>
              <s xml:id="echoid-s10567" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s10568" xml:space="preserve">ratio eſt,
                <lb/>
              quia Corinthium genus a capitulo tantum nominatum est, ut infra dicetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s10569" xml:space="preserve">nec propriam coronarum, reli-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.155-01" xlink:href="note-514.01.155-01a" xml:space="preserve">10</note>
              quorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10570" xml:space="preserve">ornamentorum habuit inſtitutionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s10571" xml:space="preserve">Cum uero nihil habeat proprium, oportet ut aliunde ſumat.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10572" xml:space="preserve">fumit autem a triglyphorum rationibus, id est a Dorico genere; </s>
              <s xml:id="echoid-s10573" xml:space="preserve">nam opus triglyphorum Doricum intelligit, non
                <lb/>
              ſumit autem triglyphos. </s>
              <s xml:id="echoid-s10574" xml:space="preserve">nullibi enim in antiquorum operibus repertum est genus Corinthium triglyphos ha-
                <lb/>
              bere, ſed ſumit in coronis mutulos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10575" xml:space="preserve">in epiſtylijs guttas; </s>
              <s xml:id="echoid-s10576" xml:space="preserve">mutuli autem perinde ac triglyphi ſunt; </s>
              <s xml:id="echoid-s10577" xml:space="preserve">non ſunt, au-
                <lb/>
              tem triglyphi, ſed triglyphos imitantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s10578" xml:space="preserve">Item guttæ illæ hoc loco intelliguntur, non quæ ſub triglyphis, ſed quæ
                <lb/>
              ſub corona collocantur, noſtri fuſaiuolos uocant, ignorantes ornamentorum originem. </s>
              <s xml:id="echoid-s10579" xml:space="preserve">Sumit etiam ab Ionicis
                <lb/>
              moribus Zophoros ſcalpturis ornatos, denticulos,, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10580" xml:space="preserve">coronarum diſtributiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s10581" xml:space="preserve">Ita e generibus duobus ca-
                <lb/>
              pitulo interpoſito tertium genus in operibus eſt procreatum.</s>
              <s xml:id="echoid-s10582" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s10583" xml:space="preserve">E
                <emph style="sc">Colvmnarvm</emph>
              enim formationibus trium generum factæ ſunt nominationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s10584" xml:space="preserve">Dorica, Ioni-
                <lb/>
              ca, Corinthia. </s>
              <s xml:id="echoid-s10585" xml:space="preserve">e quibus prima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10586" xml:space="preserve">antiquitus Dorica eſt nata. </s>
              <s xml:id="echoid-s10587" xml:space="preserve">Namq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10588" xml:space="preserve">A chaica, Peloponeſſoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10589" xml:space="preserve">tota
                <lb/>
              Dorus Hellenis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10590" xml:space="preserve">Opticos Nymphæ filius regnauit. </s>
              <s xml:id="echoid-s10591" xml:space="preserve">Isq; </s>
              <s xml:id="echoid-s10592" xml:space="preserve">Argis uetuſta ciuitate Iunonis templum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.155-02" xlink:href="note-514.01.155-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ædificauit, eius generis fortuito formæ fanum. </s>
              <s xml:id="echoid-s10593" xml:space="preserve">Deinde ijſdem generibus in cæteris Achaiæ ciuita-
                <lb/>
              tibus, cum etiamnum non eſſet ſymmetriarum ratio hata. </s>
              <s xml:id="echoid-s10594" xml:space="preserve">Poſtea autem quàm Athenienſes ex re-
                <lb/>
              ſponſis Apollinis Delphici, communi conſilio totius Hellados, tredecim colonias uno tempore in
                <lb/>
              A ſiam deduxerunt, ducesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10595" xml:space="preserve">in ſingulis Colonijs conſtituerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10596" xml:space="preserve">ſummam Imperij partem Ioni, Xu-
                <lb/>
              thi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10597" xml:space="preserve">Creuſæ filio dederunt, quem etiam Apollo Delphis ſuum filium in reſponſis eſt profeſſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s10598" xml:space="preserve">isq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10599" xml:space="preserve">eas colonias in Aſiam deduxit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10600" xml:space="preserve">Cariæ fines occupauit, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10601" xml:space="preserve">ciuitates ampliſsimas conſtituit, Ephe-
                <lb/>
              ſum, Miletum, Myunta, (quæ olim ab aqua eſt deuorata, cuius ſacra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10602" xml:space="preserve">ſuffragium Mileſiijs Iones
                <lb/>
              attribuerunt) Prienem, Samum, Teon, Colophona, Chium, Erytheas, Phoceam, Clazomenas, Lebe
                <lb/>
              dum, Meliten. </s>
              <s xml:id="echoid-s10603" xml:space="preserve">Hæc Melite propter ciuium arrogantiam, ab ijs ciuitatibus bello indicto communi
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.155-03" xlink:href="note-514.01.155-03a" xml:space="preserve">30</note>
              conſilio eſt ſublata, cuius loco poſtea Regis Attali, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10604" xml:space="preserve">Arſinoes beneficio Smyrneorum ciuitas inter
                <lb/>
              Ionas eſt recepta. </s>
              <s xml:id="echoid-s10605" xml:space="preserve">Hæ ciuitates cum Caras, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10606" xml:space="preserve">Lelegas eieciſfent, eam terræ regionem a Duce ſuo
                <lb/>
              Ione appellauerunt Ioniam. </s>
              <s xml:id="echoid-s10607" xml:space="preserve">Ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10608" xml:space="preserve">templa Deorum immortalium conſtituentes cœperunt fana ædi-
                <lb/>
              ficare. </s>
              <s xml:id="echoid-s10609" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s10610" xml:space="preserve">primum Apollini Panionio ædem ( uti uiderant in Achaia ) conſtituerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10611" xml:space="preserve">eam Doricam
                <lb/>
              appellauerunt, quod in Doricon ciuitatibus primum factam eo genere uiderunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10612" xml:space="preserve">In ea æde cum uo-
                <lb/>
              luiſſent columnas collocare, non habentes ſymmetrias earum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10613" xml:space="preserve">querentes quibus rationibus efficere
                <lb/>
              poſſent, uti & </s>
              <s xml:id="echoid-s10614" xml:space="preserve">ad onus ferendum eſſent idoneæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10615" xml:space="preserve">in aſpectu probatam haberent uenuſtatem, dimenſi
                <lb/>
              ſunt uirilis pedis ueſtigium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10616" xml:space="preserve">cum inueniſſent pedes ſextam partem eſſe altitudinis in homine, ita in
                <lb/>
              columnam tranſtulerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10617" xml:space="preserve">qua craſsitudine fecerunt baſim ſcapi, tantum eam ſexies cum capitulo
                <lb/>
              in altitudinem extulerunt, ita Dorica columna uirilis corporis proportionem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10618" xml:space="preserve">firmitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10619" xml:space="preserve">uenu-
                <lb/>
              ſtatem in ædificijs præſtare cœpit.</s>
              <s xml:id="echoid-s10620" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s10621" xml:space="preserve">Pulchram nobis natura occaſionem dedit, ut ars perfecta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10622" xml:space="preserve">abſoluta eſſet, cum humani corporis formanm
                <lb/>
              nobis propoſuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s10623" xml:space="preserve">nam numero, terminis, ſitu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10624" xml:space="preserve">collocatione partium in re nobiliſſima mirum ſingularis pul-
                <lb/>
              chritudinis exemplar præstitit, effecitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10625" xml:space="preserve">ut corpora longe quamuis diſſimilia, pulchra tamen, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10626" xml:space="preserve">abſoluta eſ-
                <lb/>
              ſent, unde uenuſtates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10627" xml:space="preserve">pulchritudines plures ortæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10628" xml:space="preserve">nam certo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10629" xml:space="preserve">conſtii
                <unsure/>
              uto partium numero ſuis ter-
                <lb/>
              minis reſpondentem natura pulchritudinem coniun xit, nihilq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10630" xml:space="preserve">prætermiſit, quod proprio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10631" xml:space="preserve">accommodato ſi-
                <lb/>
              tu, locoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10632" xml:space="preserve">non eſſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s10633" xml:space="preserve">nam inueniuntur quidem corpora gracilia, quæ cum delectatione eonſpicimus, quædam i-
                <lb/>
              tem craſſiora, nen propterea diſplicent. </s>
              <s xml:id="echoid-s10634" xml:space="preserve">nonnulla etiam inter hæc media collocantur, quæ pulchra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10635" xml:space="preserve">uenusta
                <lb/>
              ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10636" xml:space="preserve">quatenus in omni re ſummum, medium, infimumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10637" xml:space="preserve">reperitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10638" xml:space="preserve">ſingula ſuis membris perficiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s10639" xml:space="preserve">Hunc
                <lb/>
              igitur natur æ tanquàm librum intuentes nobiles illi Architecti tria ædificandi ſimplicia genera conſtituere,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.155-05" xlink:href="note-514.01.155-05a" xml:space="preserve">50</note>
              finem ſingulorum generum optime perpendentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s10640" xml:space="preserve">nam id quod ad onera tenenda aptius eſt, Doricum nomina-
                <lb/>
              runt, quoniam a Dorienſibus primum inuentum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10641" xml:space="preserve">At gracilius, ſubtiliusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10642" xml:space="preserve">genus, quodq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10643" xml:space="preserve">ornamenta plu-
                <lb/>
              ra ſuſciperet, Corinthium dixere. </s>
              <s xml:id="echoid-s10644" xml:space="preserve">Medium uero Ionicum, ab Ione, ut inquit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s10645" xml:space="preserve">appellauere. </s>
              <s xml:id="echoid-s10646" xml:space="preserve">Sed ut quod-
                <lb/>
              que genus haberet unde placere poſſet, diligenter conſiderare cœperunt, quos numeros, quos terminos, quis
                <unsure/>
              sq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10647" xml:space="preserve">diſpoſitiones, partesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10648" xml:space="preserve">habere oporteret. </s>
              <s xml:id="echoid-s10649" xml:space="preserve">Cumigitur conſtaret corporis humani diametrum ( ut bene ait Al-
                <lb/>
              bertus ) ab uno ad aliud latus ſextam totius altitudinis occupare, ab umbilico etiam ad renes decimam; </s>
              <s xml:id="echoid-s10650" xml:space="preserve">ab
                <lb/>
              hac re nacti ſunt occaſionem menſurarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s10651" xml:space="preserve">nam inuenientes, quod εolumnarum aliæ ſi altitudinis decimam,
                <lb/>
              aliæ ſiſextam craßitudini darent, ex innata ui, qua iudicare poſſumus, tantam craßitndinem, tantamque lon
                <lb/>
              gitudinem non placere, cœperunt ratione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10652" xml:space="preserve">mente medium inter exceſſus perquirere, quod delectare poſſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s10653" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Ad proportiones igitur conuerſi, compoſuere ſenarium cum denario, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10654" xml:space="preserve">ſexdecim confecere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10655" xml:space="preserve">eam ſummam
                <lb/>
              æqualiter partientes, octonarium reddidere, qui numerus æque a ſenario, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10656" xml:space="preserve">a denario diſtat. </s>
              <s xml:id="echoid-s10657" xml:space="preserve">Placuit inuen
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.155-06" xlink:href="note-514.01.155-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>