Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[91] A. Templum diui Marci.B. Turris diui Marci.C. Duæ columne.D. Forum diui ’Marci.E. D. Geminianus.F. D. Moyſes.G. D. Baſſus.H. D. Theodorus.I. D. Zacharias.K. D. Ioan. embracora.L. D. Martinus.M. D. Dominicus.N. D. Antonius.O. D. Petrus.P. D. Daniel.Q. D. Donatus.R. Dogana.S. Nauale.T. D. Cœleſtis.V. D. Franciſcus.X. D. Io. & Paulus.Y. D. Laurentius.Z. D. Seuerus.a. D. Marina.b. D. Cantianus.c. D. Apoſtoli.d. Crucigeri.e. D. Sophia.f. D. Maria ab hortis.g. D. Iob.h. S. Crux.i. D. Margarita.k. Magna domus Franciſcanorum.l. D. Paulus.m. D. Auguſtinus.n. D. Agatha.o. D. Maria mater domini.p. D. Caßiani.q. D. Matthia.r. D. Iacobus in riuo alto.ΔΔΔ. Magnus canalis.ſ. Forum riui alti.t. Pons riui alti.@. D. Maria Iubanica.x. D. Stephanus.y. Templum charitatis.Z. D. Gregorius. TRAMONTANAPONENTELEVANTE
[92] B G F M A H I N E C D
[93] A. tetrastylon cauum ædium.F. cellæ F A FF A F
[94] B. Tuſcanicum cauum ædium.E. cellæ.D. interpenſiua. E B E
[95] D D E B E
[96] C. diſpluuiatum.G. cellæ. G C G
[97] G C G
[98] D. cauædium teſtudinatum.M. cellæ.P. lumen. M D MM D P M
[99] O. cauum ædium.P. alæ.Q. uiridaria.T. ueſtibulum.Z. baſilica.r. tablinum. Z Y Q Q O Q Q T
[Figure 100]
[Figure 101]
[102] FRONTE.
[103] A
[104] Græcorum ædes earumq́; partium diſpoſitiones.A. peristylium amplum.E. peristylium primum.C. aditus amplus.D. aditus ab uno ad aliudperiſtylium.E. proſtas ubi eraut duæ antæ.F. G. Antithalamus.H. I. gynæconitides.K. cu-bicuUmdiebria.L. S. oeci,& bibliotecæ,& ubi ſunt pictores.M. R. pinacotbecæ.N. cyzicena triclinia.O. porticus ad ſeptentrionem.P. cellæ hostiariæ.Q. oeci quadrati.T. V. porticus ad triclinia cizcena.X. hypæthra loca.r. oeci magni ubi matres familiarũ cum lanificijs habent ſeſſiones.Z. hoſpitalia.1. thirorium.2. Equilia.3. cubicula.4. meſaulæ & andronæ.5. triclinia quo-tidiana.6. posthalamus.7. thalamus.8. porticus Rhodiaca altior. T QVNMRN8SALKICHXYYFEG76B543O32P21
[105] Pauimentorum genera.Filandri.Anticum.
[106] c d f b c 8
[107] CHOROBATES.2 I 3 2
[108] d 10 10 a d 50 50 50 c 50 ba s d s 7 {1/14} 25 s b ce 8 8 10 84 f hm 5 43 3 4 4 3 3 4 4 5 5 5 53 5 4
[109] Figura ex meſolabio Architæ ad inueniendas medias.c t @ @ q p o n m l k l h g f p e o ξ v M @ k I o h j ε δ r B d s R q P o N M L K I H G F E L x c 6 N ς ε ξ γ B a
[110] Veſtigium meſolabij Architæ.
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
< >
page |< < (123) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div371" type="section" level="2" n="67">
            <pb o="123" file="514.01.155" n="155" rhead="QVARTVS."/>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s10558" xml:space="preserve">Corinthiæ columnnæ regulæ ſunt, primo quod non differunt ab Ionicis, quatenus in ſymmetrijs conueniunt’
                <lb/>
              ſed capitulorum altitudine diſcrep
                <unsure/>
              ant. </s>
              <s xml:id="echoid-s10559" xml:space="preserve">nam capitulum Ionicum tertia craſſitudinis columnæ conſtat. </s>
              <s xml:id="echoid-s10560" xml:space="preserve">Corin-
                <lb/>
              thium tota craſſitudine. </s>
              <s xml:id="echoid-s10561" xml:space="preserve">Tertia autem craſſitudinis columnæ constare Ionicum dixit capitulum, non enume-
                <lb/>
              vando inferiores uolutarum partes, nam dimidia craſſtudine conſtare dixerat libro ſuperiori. </s>
              <s xml:id="echoid-s10562" xml:space="preserve">ſed ab abaco ad
                <lb/>
              apophygim tertiam partem hoc loco intelligit: </s>
              <s xml:id="echoid-s10563" xml:space="preserve">uolutæ enim ſunt ornamenta, non partes capitulorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s10564" xml:space="preserve">hinc
                <lb/>
              igitur eſt quod Corinthia columna duarum partium adiectione, quæ fit in capitulo, gracilior ſit, quàm Ionica.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10565" xml:space="preserve">Alia regula eſt, quod cætera membra, quæ ſupra columnas imponuntur, ut trabes, Zophori, coronæ, faſtigia,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s10566" xml:space="preserve">huiuſinodi, aut e Doricis ſym
                <unsure/>
              metrijs, aut Ionicis moribus in Corinthijs columnis collocantur; </s>
              <s xml:id="echoid-s10567" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s10568" xml:space="preserve">ratio eſt,
                <lb/>
              quia Corinthium genus a capitulo tantum nominatum est, ut infra dicetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s10569" xml:space="preserve">nec propriam coronarum, reli-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.155-01" xlink:href="note-514.01.155-01a" xml:space="preserve">10</note>
              quorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10570" xml:space="preserve">ornamentorum habuit inſtitutionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s10571" xml:space="preserve">Cum uero nihil habeat proprium, oportet ut aliunde ſumat.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10572" xml:space="preserve">fumit autem a triglyphorum rationibus, id est a Dorico genere; </s>
              <s xml:id="echoid-s10573" xml:space="preserve">nam opus triglyphorum Doricum intelligit, non
                <lb/>
              ſumit autem triglyphos. </s>
              <s xml:id="echoid-s10574" xml:space="preserve">nullibi enim in antiquorum operibus repertum est genus Corinthium triglyphos ha-
                <lb/>
              bere, ſed ſumit in coronis mutulos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10575" xml:space="preserve">in epiſtylijs guttas; </s>
              <s xml:id="echoid-s10576" xml:space="preserve">mutuli autem perinde ac triglyphi ſunt; </s>
              <s xml:id="echoid-s10577" xml:space="preserve">non ſunt, au-
                <lb/>
              tem triglyphi, ſed triglyphos imitantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s10578" xml:space="preserve">Item guttæ illæ hoc loco intelliguntur, non quæ ſub triglyphis, ſed quæ
                <lb/>
              ſub corona collocantur, noſtri fuſaiuolos uocant, ignorantes ornamentorum originem. </s>
              <s xml:id="echoid-s10579" xml:space="preserve">Sumit etiam ab Ionicis
                <lb/>
              moribus Zophoros ſcalpturis ornatos, denticulos,, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10580" xml:space="preserve">coronarum diſtributiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s10581" xml:space="preserve">Ita e generibus duobus ca-
                <lb/>
              pitulo interpoſito tertium genus in operibus eſt procreatum.</s>
              <s xml:id="echoid-s10582" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s10583" xml:space="preserve">E
                <emph style="sc">Colvmnarvm</emph>
              enim formationibus trium generum factæ ſunt nominationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s10584" xml:space="preserve">Dorica, Ioni-
                <lb/>
              ca, Corinthia. </s>
              <s xml:id="echoid-s10585" xml:space="preserve">e quibus prima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10586" xml:space="preserve">antiquitus Dorica eſt nata. </s>
              <s xml:id="echoid-s10587" xml:space="preserve">Namq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10588" xml:space="preserve">A chaica, Peloponeſſoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10589" xml:space="preserve">tota
                <lb/>
              Dorus Hellenis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10590" xml:space="preserve">Opticos Nymphæ filius regnauit. </s>
              <s xml:id="echoid-s10591" xml:space="preserve">Isq; </s>
              <s xml:id="echoid-s10592" xml:space="preserve">Argis uetuſta ciuitate Iunonis templum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.155-02" xlink:href="note-514.01.155-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ædificauit, eius generis fortuito formæ fanum. </s>
              <s xml:id="echoid-s10593" xml:space="preserve">Deinde ijſdem generibus in cæteris Achaiæ ciuita-
                <lb/>
              tibus, cum etiamnum non eſſet ſymmetriarum ratio hata. </s>
              <s xml:id="echoid-s10594" xml:space="preserve">Poſtea autem quàm Athenienſes ex re-
                <lb/>
              ſponſis Apollinis Delphici, communi conſilio totius Hellados, tredecim colonias uno tempore in
                <lb/>
              A ſiam deduxerunt, ducesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10595" xml:space="preserve">in ſingulis Colonijs conſtituerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10596" xml:space="preserve">ſummam Imperij partem Ioni, Xu-
                <lb/>
              thi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10597" xml:space="preserve">Creuſæ filio dederunt, quem etiam Apollo Delphis ſuum filium in reſponſis eſt profeſſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s10598" xml:space="preserve">isq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10599" xml:space="preserve">eas colonias in Aſiam deduxit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10600" xml:space="preserve">Cariæ fines occupauit, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10601" xml:space="preserve">ciuitates ampliſsimas conſtituit, Ephe-
                <lb/>
              ſum, Miletum, Myunta, (quæ olim ab aqua eſt deuorata, cuius ſacra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10602" xml:space="preserve">ſuffragium Mileſiijs Iones
                <lb/>
              attribuerunt) Prienem, Samum, Teon, Colophona, Chium, Erytheas, Phoceam, Clazomenas, Lebe
                <lb/>
              dum, Meliten. </s>
              <s xml:id="echoid-s10603" xml:space="preserve">Hæc Melite propter ciuium arrogantiam, ab ijs ciuitatibus bello indicto communi
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.155-03" xlink:href="note-514.01.155-03a" xml:space="preserve">30</note>
              conſilio eſt ſublata, cuius loco poſtea Regis Attali, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10604" xml:space="preserve">Arſinoes beneficio Smyrneorum ciuitas inter
                <lb/>
              Ionas eſt recepta. </s>
              <s xml:id="echoid-s10605" xml:space="preserve">Hæ ciuitates cum Caras, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10606" xml:space="preserve">Lelegas eieciſfent, eam terræ regionem a Duce ſuo
                <lb/>
              Ione appellauerunt Ioniam. </s>
              <s xml:id="echoid-s10607" xml:space="preserve">Ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10608" xml:space="preserve">templa Deorum immortalium conſtituentes cœperunt fana ædi-
                <lb/>
              ficare. </s>
              <s xml:id="echoid-s10609" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s10610" xml:space="preserve">primum Apollini Panionio ædem ( uti uiderant in Achaia ) conſtituerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10611" xml:space="preserve">eam Doricam
                <lb/>
              appellauerunt, quod in Doricon ciuitatibus primum factam eo genere uiderunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10612" xml:space="preserve">In ea æde cum uo-
                <lb/>
              luiſſent columnas collocare, non habentes ſymmetrias earum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10613" xml:space="preserve">querentes quibus rationibus efficere
                <lb/>
              poſſent, uti & </s>
              <s xml:id="echoid-s10614" xml:space="preserve">ad onus ferendum eſſent idoneæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10615" xml:space="preserve">in aſpectu probatam haberent uenuſtatem, dimenſi
                <lb/>
              ſunt uirilis pedis ueſtigium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10616" xml:space="preserve">cum inueniſſent pedes ſextam partem eſſe altitudinis in homine, ita in
                <lb/>
              columnam tranſtulerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10617" xml:space="preserve">qua craſsitudine fecerunt baſim ſcapi, tantum eam ſexies cum capitulo
                <lb/>
              in altitudinem extulerunt, ita Dorica columna uirilis corporis proportionem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10618" xml:space="preserve">firmitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10619" xml:space="preserve">uenu-
                <lb/>
              ſtatem in ædificijs præſtare cœpit.</s>
              <s xml:id="echoid-s10620" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s10621" xml:space="preserve">Pulchram nobis natura occaſionem dedit, ut ars perfecta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10622" xml:space="preserve">abſoluta eſſet, cum humani corporis formanm
                <lb/>
              nobis propoſuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s10623" xml:space="preserve">nam numero, terminis, ſitu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10624" xml:space="preserve">collocatione partium in re nobiliſſima mirum ſingularis pul-
                <lb/>
              chritudinis exemplar præstitit, effecitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10625" xml:space="preserve">ut corpora longe quamuis diſſimilia, pulchra tamen, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10626" xml:space="preserve">abſoluta eſ-
                <lb/>
              ſent, unde uenuſtates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10627" xml:space="preserve">pulchritudines plures ortæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10628" xml:space="preserve">nam certo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10629" xml:space="preserve">conſtii
                <unsure/>
              uto partium numero ſuis ter-
                <lb/>
              minis reſpondentem natura pulchritudinem coniun xit, nihilq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10630" xml:space="preserve">prætermiſit, quod proprio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10631" xml:space="preserve">accommodato ſi-
                <lb/>
              tu, locoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10632" xml:space="preserve">non eſſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s10633" xml:space="preserve">nam inueniuntur quidem corpora gracilia, quæ cum delectatione eonſpicimus, quædam i-
                <lb/>
              tem craſſiora, nen propterea diſplicent. </s>
              <s xml:id="echoid-s10634" xml:space="preserve">nonnulla etiam inter hæc media collocantur, quæ pulchra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10635" xml:space="preserve">uenusta
                <lb/>
              ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10636" xml:space="preserve">quatenus in omni re ſummum, medium, infimumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10637" xml:space="preserve">reperitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10638" xml:space="preserve">ſingula ſuis membris perficiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s10639" xml:space="preserve">Hunc
                <lb/>
              igitur natur æ tanquàm librum intuentes nobiles illi Architecti tria ædificandi ſimplicia genera conſtituere,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.155-05" xlink:href="note-514.01.155-05a" xml:space="preserve">50</note>
              finem ſingulorum generum optime perpendentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s10640" xml:space="preserve">nam id quod ad onera tenenda aptius eſt, Doricum nomina-
                <lb/>
              runt, quoniam a Dorienſibus primum inuentum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10641" xml:space="preserve">At gracilius, ſubtiliusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10642" xml:space="preserve">genus, quodq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10643" xml:space="preserve">ornamenta plu-
                <lb/>
              ra ſuſciperet, Corinthium dixere. </s>
              <s xml:id="echoid-s10644" xml:space="preserve">Medium uero Ionicum, ab Ione, ut inquit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s10645" xml:space="preserve">appellauere. </s>
              <s xml:id="echoid-s10646" xml:space="preserve">Sed ut quod-
                <lb/>
              que genus haberet unde placere poſſet, diligenter conſiderare cœperunt, quos numeros, quos terminos, quis
                <unsure/>
              sq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10647" xml:space="preserve">diſpoſitiones, partesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10648" xml:space="preserve">habere oporteret. </s>
              <s xml:id="echoid-s10649" xml:space="preserve">Cumigitur conſtaret corporis humani diametrum ( ut bene ait Al-
                <lb/>
              bertus ) ab uno ad aliud latus ſextam totius altitudinis occupare, ab umbilico etiam ad renes decimam; </s>
              <s xml:id="echoid-s10650" xml:space="preserve">ab
                <lb/>
              hac re nacti ſunt occaſionem menſurarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s10651" xml:space="preserve">nam inuenientes, quod εolumnarum aliæ ſi altitudinis decimam,
                <lb/>
              aliæ ſiſextam craßitudini darent, ex innata ui, qua iudicare poſſumus, tantam craßitndinem, tantamque lon
                <lb/>
              gitudinem non placere, cœperunt ratione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10652" xml:space="preserve">mente medium inter exceſſus perquirere, quod delectare poſſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s10653" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Ad proportiones igitur conuerſi, compoſuere ſenarium cum denario, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10654" xml:space="preserve">ſexdecim confecere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10655" xml:space="preserve">eam ſummam
                <lb/>
              æqualiter partientes, octonarium reddidere, qui numerus æque a ſenario, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10656" xml:space="preserve">a denario diſtat. </s>
              <s xml:id="echoid-s10657" xml:space="preserve">Placuit inuen
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.155-06" xlink:href="note-514.01.155-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>