Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (124) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div371" type="section" level="2" n="67">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s10657" xml:space="preserve">
                <pb o="124" file="514.01.156" n="156" rhead="LIBER"/>
              tum, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s10658" xml:space="preserve">experientia comprobauit. </s>
              <s xml:id="echoid-s10659" xml:space="preserve">Ideo altitudini columnæ octo pedis diamctros dedere, eamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10660" xml:space="preserve">ab au-
                <lb/>
              thoribus Ionicam nominarunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10661" xml:space="preserve">Inde minorem numerum, hoc est ſenarium, cum medio, id est octonario con-
                <lb/>
              iungentes ſummam quatuordecim fecere, quam æque diuidentes, ſeptenarium collegere, ſecundum quem nu-
                <lb/>
              merum Dores columnam conſtituere. </s>
              <s xml:id="echoid-s10662" xml:space="preserve">Demum maiorem terminum, id eſt denarium cum eodem medio compo-
                <lb/>
              nentes, decem & </s>
              <s xml:id="echoid-s10663" xml:space="preserve">octo retulere. </s>
              <s xml:id="echoid-s10664" xml:space="preserve">quam ſummam in duas æquas partes diſtribuentes, nouenarium habuere.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10665" xml:space="preserve">quem numerum gracioliori formæ tribuentes, Corinthium genus effecerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10666" xml:space="preserve">unde autem Corinthij uocabulum
                <lb/>
              deſupmptum fuit, dicetur infra. </s>
              <s xml:id="echoid-s10667" xml:space="preserve">Non est autem quod quis a me quærat hoc loco, ut quæ a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s10668" xml:space="preserve">dicuntur Pli-
                <lb/>
              nij, Strabonis, Pauſaniæ, aliorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10669" xml:space="preserve">authoritatibus confirmem, nam quicquid ipſi dixere, authoritate Vitru-
                <lb/>
              uiana potius confirmandum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10670" xml:space="preserve">Plinius tamen de columnis loquens, ait quatuor earum genera eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s10671" xml:space="preserve">Quæ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.156-01" xlink:href="note-514.01.156-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ſextam partem altitudinis in craſſitudine ima habent, Doricæ uocantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s10672" xml:space="preserve">quæ nonam Ionicæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s10673" xml:space="preserve">quæ ſeptimam
                <lb/>
              Tuſcanicæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s10674" xml:space="preserve">Corintbijs eadem ratio, quæ Ionicis. </s>
              <s xml:id="echoid-s10675" xml:space="preserve">Sed cum dicat inferius quod differunt columnæ Ionicæ a co-
                <lb/>
              lumnis Corinthijs, dicit enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10676" xml:space="preserve">differentia, quoniam capitulis Corinthorum eadem est altitudo, quæ colligi-
                <lb/>
              tur craſſitudine ima, ideoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10677" xml:space="preserve">graciliores uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s10678" xml:space="preserve">Ionici enim altitudo tertia pars eſt craſſitudinis; </s>
              <s xml:id="echoid-s10679" xml:space="preserve">uidetur Io-
                <lb/>
              nicam columnam octauam partem habere. </s>
              <s xml:id="echoid-s10680" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s10681" xml:space="preserve">non nonam. </s>
              <s xml:id="echoid-s10682" xml:space="preserve">Sed nollem tanta religione altitudines columna-
                <lb/>
              rum conſtitui, cum tempus ſit interdum longiores efficere. </s>
              <s xml:id="echoid-s10683" xml:space="preserve">nam ſuperiori uolumine, cum de diſtributione pycno
                <lb/>
              ſtyli, diaſtyli, ſystyliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10684" xml:space="preserve">diſſereret, ut uiſui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10685" xml:space="preserve">aſpectui ſatisfaceret, decem quoque craßitudines altitudinibus co-
                <lb/>
              lumnarum dedit. </s>
              <s xml:id="echoid-s10686" xml:space="preserve">quare obſeruandum est, ne ſuperſtitioſi ſimus, dum religio ſi eſſe uolumus.</s>
              <s xml:id="echoid-s10687" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s10688" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Item</emph>
              poſtea Dianæ conſtituere ædem, quærentes noui generis ſpeciem, ijſdem ueſtigijs ad
                <lb/>
              muliebrem tranſtulerunt gracilitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10689" xml:space="preserve">fecerunt primum columnæ craſsitudinem altitudinis octa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.156-02" xlink:href="note-514.01.156-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ua partè, ut haberet ſpeciem excelſiorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s10690" xml:space="preserve">Baſim ſpira ſuppoſuerunt pro calceo, capitulo uolutas, uti
                <lb/>
              capillamento concriſpatos cincinnos præpendentes dextra, ac ſiniſtra collocauerunt, cymatijs & </s>
              <s xml:id="echoid-s10691" xml:space="preserve">en-
                <lb/>
              carpis pro crinibus diſpoſitijs, frontes ornauerunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s10692" xml:space="preserve">Truncoque toto ſtrias, uti ſtolarum rugas ma-
                <lb/>
              tronali more demiſerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10693" xml:space="preserve">Ita duobus diſcriminibus columnarum inuentionem unam uirili ſine or-
                <lb/>
              natu nudam ſpecie, alteram muliebri ſubtilitate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10694" xml:space="preserve">ornatu, ſymmetriaq́ue ſunt imitati. </s>
              <s xml:id="echoid-s10695" xml:space="preserve">Poſteri uero
                <lb/>
              elegantia, ſubtilitateq́ue iudiciorum progreſsi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10696" xml:space="preserve">gracilioribus modulis delectati, ſeptem craſsitudi-
                <lb/>
              nis diametros in altitudinem columnæ Doricæ, Ionicæ octo ſemis conſtituerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10697" xml:space="preserve">id autem genus,
                <lb/>
              quod Iones fecerunt, primo Ionicum eſt nominatum.</s>
              <s xml:id="echoid-s10698" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s10699" xml:space="preserve">Facile eſt intelligere, ſi Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s10700" xml:space="preserve">credimus, credere autem debemus, quod dicitur de Ionicæ columnæ ſymme-
                <lb/>
              tria, ac inuentione, cui baſim pro calceo conſtituere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10701" xml:space="preserve">capitulo uolutas, quæ capillamentum imitarentur, ac
                <lb/>
              concriſpatos cincinnos hinc inde præpendentes addidere. </s>
              <s xml:id="echoid-s10702" xml:space="preserve">inſuperq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10703" xml:space="preserve">cymatia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10704" xml:space="preserve">florum, frondium, fructuumq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10705" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.156-03" xlink:href="note-514.01.156-03a" xml:space="preserve">30</note>
              contextus, quos encarpos Græci, nos feſtones appellamus, appoſuere ornatus cauſa. </s>
              <s xml:id="echoid-s10706" xml:space="preserve">atque id eſt, quod tertio li
                <lb/>
              bro echinos appellari diximus caſt anearum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10707" xml:space="preserve">ut nihil deeſſet, quemadmodum in altitudine columnæ malie-
                <lb/>
              brem gracilitatem referri uoluerunt, ita etiam mulierum ornamenta paſſim addidere, columnas que striatas fe
                <lb/>
              cerunt, ut rugas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10708" xml:space="preserve">plicas ſtolæ muliebris eo modo imitarentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s10709" xml:space="preserve">Inde ſubtilioribus modulis delectati ſepti-
                <lb/>
              mam Doricæ, octauam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10710" xml:space="preserve">dimidiam craſſitudinem Ionicæ columnæ dederunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10711" xml:space="preserve">ſecundum est natum genus
                <lb/>
              columnarum ab Ionibus nominatum. </s>
              <s xml:id="echoid-s10712" xml:space="preserve">Tertium genus est Corinthium. </s>
              <s xml:id="echoid-s10713" xml:space="preserve">Plinius addit quartum Tuſcanicum,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s10714" xml:space="preserve">præterea ſunt quæ uocantur atticæ columnæ quaternis angulis pari laterum interuallo. </s>
              <s xml:id="echoid-s10715" xml:space="preserve">Sed nos ad Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s10716" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s10717" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Tertivm</emph>
              uero quod Corinthium dicitur, uirginalis habet gracilitatis imitationem, quod uir-
                <lb/>
              gines propter ætatis teneritatem gracilioribus membris ſiguratæ, effectus recipiunt in ornatu uenu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.156-04" xlink:href="note-514.01.156-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ſtiores. </s>
              <s xml:id="echoid-s10718" xml:space="preserve">Eius autem capituli prima inuentio ſic memoratur eſſe facta. </s>
              <s xml:id="echoid-s10719" xml:space="preserve">Virgo ciuis Corinthia iam ma
                <lb/>
              tura nuptijs implicita morbo deceſsit. </s>
              <s xml:id="echoid-s10720" xml:space="preserve">poſt ſepulturam eius, quibus ea uiua poculis delectabatur nu-
                <lb/>
              trix collecta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10721" xml:space="preserve">compoſita in calatho pertulit ad monumentum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10722" xml:space="preserve">in ſummo collocauit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10723" xml:space="preserve">uti ea per-
                <lb/>
              manerent diutius ſub diuo, tegula texit: </s>
              <s xml:id="echoid-s10724" xml:space="preserve">Is calathus fortuito ſupra acanthi radicem fuerat collocatus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10725" xml:space="preserve">Interim pondere preſſa radix acanthi media folia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10726" xml:space="preserve">cauliculos circa uernum tempus profudit, cuius
                <lb/>
              cauliculi ſecundum calathi latera creſcentes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10727" xml:space="preserve">ab angulis tegulæ ponderis neceſsitate expreſsi flexu-
                <lb/>
              ras in extremas partes uolutarum facere ſunt coacti. </s>
              <s xml:id="echoid-s10728" xml:space="preserve">Tunc Callimachus, qui propter elegantiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10729" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ſubtilitatem artis marmoreæ ab Athenienſibus Kachizotecnos fuerat nominatus, præteriens hoc mo-
                <lb/>
              numentum, animaduertit eum calathum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10730" xml:space="preserve">circa foliorum teneritatem, delectatusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10731" xml:space="preserve">genere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10732" xml:space="preserve">for-
                <lb/>
              mæ nouitate, ad id exemplar, columnas apud Corinthios fecit, ſymmetriasq́ue conſtituit, ex eoq́ue in
                <lb/>
              operum perfectionibus Corinthij generis diſtribuit rationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s10733" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s10734" xml:space="preserve">Et hæc quoque facilia ſunt, in aliquibus autem codicibus legitur catatecnos, alij legunt Texitecnon, quo-
                <lb/>
              niam ſubtiliter poliebat opera ſua, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10735" xml:space="preserve">forte cum Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s10736" xml:space="preserve">quadrat. </s>
              <s xml:id="echoid-s10737" xml:space="preserve">Plinius uidetur habere cachizotecnos. </s>
              <s xml:id="echoid-s10738" xml:space="preserve">quo-
                <lb/>
              niam nunquàm ſibi Callimachus ſatisfactum putabat in opere, ſemper habebat aliquid quod reprehenderet.</s>
              <s xml:id="echoid-s10739" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s10740" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Eivs</emph>
              autem capituli ſymmetria ſic eſt facienda, uti quanta fuerit craſsitudo imæ columnæ, tan-
                <lb/>
              ta ſit altitudo capituli cum abaco. </s>
              <s xml:id="echoid-s10741" xml:space="preserve">Abaci latitudo ita habeat rationem, ut quanta fuerit altitudo, bis
                <lb/>
              tanta ſit diagonios ab angulo ad angulum. </s>
              <s xml:id="echoid-s10742" xml:space="preserve">Spatia enim ita iuſtas habebunt frontes quoquouerſus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10743" xml:space="preserve">Latitudinis frontes ſinuentur introrſus ab extremis angulis abaci, ſuæ frontis latitudinis nona, adi-
                <lb/>
              mum capituli’tantam habeant craſsitudinem, quantam habet ſumma columna, præter apotheſim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10744" xml:space="preserve">
                <lb/>
              aſtragalum. </s>
              <s xml:id="echoid-s10745" xml:space="preserve">Abaci craſsitudo ſeptima capituli altitudinis. </s>
              <s xml:id="echoid-s10746" xml:space="preserve">Dempta abaci craſsitudine diuidatur reli-
                <lb/>
              qua pars in partes tres, ex quibus una imo folio detur, fecundum folium mediam altitudinem teneat. </s>
              <s xml:id="echoid-s10747" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.156-06" xlink:href="note-514.01.156-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>