Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
[151] 17 18 19 20 21 22 16 23 15 14 13 12 11 10 11 12 21 22 10 9 23 M
[152] Q K r n r 12 11 K 2 2 @ 4 p 8 7 e t 8 9 c P 7 4 3 10 7 @ P 5 q P 6 2 8 7 q P t t 11 1 I 1 11 7 q p 2 10 q p 3 9 @ a e b 4 8 2 7 6 5 P 10 6 f P 9 3 8 4 f P 1 f P 11 10 2 a f b e 4 9 3 11 10 2 11 1 11 1 u m 12 15 @ d 12 4 5 m 3 4 5 7 8 9 d @ 2 @ 0 10 2 11 1 a 0 s 7 1 n P p 5 6 7 10 6 6 6 3 4 8 9 7 e 5 5 7 4 5 3 10 11 12 1 2 3 8 9 3 1 e H 23 10 22 24 23 22 15 16 17 18 19 21 13 14 20
[153] Horologia in plano meridiani.6 5 4 3 2 1 7 8 9 10 11 12 u l d 7 4 8 3 9 2 10 b n n n n n 5 4 3 2 1 a c e c y n n n n n p 1 2 3 4 5 n ſ ſ 4 3 2 1 r 4 3 2 1 e 4 3 2 1 B 9 10 11 12 13 14 e H 5 6 7 8 9 10 11 e E g r 7 6 5 4 3 2 1 F g d 23 22 21 20 19 18 18 c g G d f a b e g c 1 2 3 4 5 4 3 2 1 8 7 6 5 4 3 2 1 f D e 11 10 19 18
[154] Horologia in plano æquinoctialis.d b 5 6 7 4 8 9 3 g f k L @ m 2 10 l 8 1 11 a e b B L 1 f k m h @ z r s 1 n 11 A 2 1 10 12 3 9 11 1 4 8 10 1 2 5 6 7 b d 9 3 8 4 7 5 6 c 6 7 5 8 4 9 3 18 17 16 10 2 16 17 18 19 11 12 1 19 20 14 14 20 21 13 13 21 22 12 12 22 23 11 23 24 24 14 14 23 15 23 22 15 22 16 16 21 17 21 20 19 18 17 18 19 20
[155] 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
[156] Instrumenta è regione poſita ſeruiunt fronti horologij ſequentis, illud uero inſerius eſt immobil-le ad aliud, & aliud ab artiſicio aquæ mouetur.B 270 A 360 stella.p.@ f 180 C 10 hircuſ@ 20 30 40 x cani ſminor* 50 60 70 80 90 C@nis Maior* D
[157] 6 5 7 4 8 3 9 2 10 1 11 12 T R 12 L 11 1 A f C 10 2 9 3 8 4 7 5 6
[Figure 158]
[Figure 159]
[Figure 160]
< >
page |< < (130) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div380" type="section" level="2" n="68">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11013" xml:space="preserve">
                <pb o="130" file="514.01.162" n="162" rhead="LIBER"/>
              fieri ſed puras coronas; </s>
              <s xml:id="echoid-s11014" xml:space="preserve">ideo quód nec cantherij, nec aſſeres contra faſtigiorum frontes diſtribuuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11015" xml:space="preserve">nec poſſunt prominere, ſed ad ſtillicidia proclinati collocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11016" xml:space="preserve">Ita quod non poteſt in ueritate ſie-
                <lb/>
              ri, id non putauerunt in imaginibus factum, poſſe certam rationem habere. </s>
              <s xml:id="echoid-s11017" xml:space="preserve">Omnia enim cetta pro-
                <lb/>
              prietate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11018" xml:space="preserve">a ueris naturæ deductis moribus traduxerunt in operum perfectiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s11019" xml:space="preserve">Etea probauerunt,
                <lb/>
              quorum explicationes in diſputationibus rationem poſſunt habere ueritatis. </s>
              <s xml:id="echoid-s11020" xml:space="preserve">Itaque ex eis originibus
                <lb/>
              ſymmetrias, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11021" xml:space="preserve">proportiones uniuſcuiuſque generis conſtitutas reliquerunt, quorum ingreſſus perſe-
                <lb/>
              cutus de Ionicis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11022" xml:space="preserve">Corinthijs inſtitutionibus ſupra dixi. </s>
              <s xml:id="echoid-s11023" xml:space="preserve">Nunc uero Doricam rationcm ſummamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11024" xml:space="preserve">
                <lb/>
              eius ſpeciem breuiter exponam.</s>
              <s xml:id="echoid-s11025" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11026" xml:space="preserve">A veris naturæ institutis, mores artis ſumendi ſunt, pauci id quia conſiderant, ideo pauciſunt, qui proba-
                <lb/>
              tam in operibus habent autboritatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s11027" xml:space="preserve">Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s11028" xml:space="preserve">ergo antiquorum ſententia damnat denticulos, aut mutulos in
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.162-01" xlink:href="note-514.01.162-01a" xml:space="preserve">10</note>
              faſtigijs. </s>
              <s xml:id="echoid-s11029" xml:space="preserve">nam cum cantherios mutuli, aſſeres denticuli imitentur, &</s>
              <s xml:id="echoid-s11030" xml:space="preserve">, neque cantberij aſſeres contra
                <lb/>
              frontes iiueniant: </s>
              <s xml:id="echoid-s11031" xml:space="preserve">fieri non potest ut ratione aliqua mutuli, aut denticuli in faſtigijs recte collocentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11032" xml:space="preserve">ſed uiden-
                <lb/>
              tur huiuſmodi ornamenta non uitari a nonnullis, pulchram enim faciem ferunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11033" xml:space="preserve">Sed huius pulchritudinis nul-
                <lb/>
              laratio eſt Qiioniam vero ſuperius mentio facta eſt de parietibus, tectis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11034" xml:space="preserve">feneſtris, dicam aliquid circa bæc,
                <lb/>
              quod non erit inutile. </s>
              <s xml:id="echoid-s11035" xml:space="preserve">In parietibus obſeruandum eſt, ne longus, perpetuusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11036" xml:space="preserve">apertionum ordo abſque fulcris,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s11037" xml:space="preserve">eriſmatis efficiatur, nec tutum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11038" xml:space="preserve">ongum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11039" xml:space="preserve">continuum parietem inſuper apertiones multas aſtruere. </s>
              <s xml:id="echoid-s11040" xml:space="preserve">pa-
                <lb/>
              ries tam altus eſſe debet, quàm altæ columnæſunt cum capitulis. </s>
              <s xml:id="echoid-s11041" xml:space="preserve">tam craſſus autem,quantus eſt imus columnæ
                <lb/>
              ſcapus,idq́ue maxime faciendum, ubi ſunt parastatæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s11042" xml:space="preserve">hæ enim columnarum craſſitudines æquare debent.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11043" xml:space="preserve">Muri ciuitat is ex quadrato, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11044" xml:space="preserve">magno lapide laudantur, vel etiam magno, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11045" xml:space="preserve">incerto, ut aſpicientibus bor-
                <lb/>
              rorem quendam incutiãt, aſperitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11046" xml:space="preserve">ſeueritatem ferãt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11047" xml:space="preserve">Sed curſus, cubiliaque non magnxs oſtendant aper
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.162-02" xlink:href="note-514.01.162-02a" xml:space="preserve">20</note>
              tiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s11048" xml:space="preserve">Regula plumbea flexili utebantur antiqui, ut cubile in quo conquieſcerent immanix ſaxa, pertentarẽt,
                <lb/>
              nec ædiſicantes laborem ferrent in experiundis ſaxis. </s>
              <s xml:id="echoid-s11049" xml:space="preserve">præcinctiones habent parietes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11050" xml:space="preserve">procinctus, Itali cor-
                <lb/>
              dones uocant, faciunt ad uenuſtatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11051" xml:space="preserve">firmitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s11052" xml:space="preserve">Tectum est, ad quod omnis ædificatio refertur, estq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11053" xml:space="preserve">il-
                <lb/>
              lud omne, quod capiti nostro imminet. </s>
              <s xml:id="echoid-s11054" xml:space="preserve">Ex tectis alia ſub diuo ſunt, alia non; </s>
              <s xml:id="echoid-s11055" xml:space="preserve">quæ ſub diuo ſunt, inclinata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11056" xml:space="preserve">
                <lb/>
              pendentia funt, lineamentaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11057" xml:space="preserve">ædificiorum ſequuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11058" xml:space="preserve">Quæ non ſunt ſub diuo, exterius quidem plana, interius
                <lb/>
              fornicata, arcuata ad circinum delumbata; </s>
              <s xml:id="echoid-s11059" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s11060" xml:space="preserve">in bemiſphærium circumuoluta fiunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11061" xml:space="preserve">DB quibus dicetur in ſe-
                <lb/>
              ptimo. </s>
              <s xml:id="echoid-s11062" xml:space="preserve">Tecta parietes ab aquis tueri debent, ideo pendentia fieri ea oportet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11063" xml:space="preserve">eò magis inclinata, quo maius
                <lb/>
              periculum est, ne niuium pondere ſuccumbant, quemadmodum in Gallijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11064" xml:space="preserve">in Gerniania uidentur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11065" xml:space="preserve">vbi ſunt
                <lb/>
              montes multi. </s>
              <s xml:id="echoid-s11066" xml:space="preserve">Amplectantur circum ædificia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11067" xml:space="preserve">ſi plura ſunt, alterum in alterum depluere non debet, nec
                <lb/>
              in amplos canales colligant imbres, unde regurgitantes aquæ contignationem corrumpant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11068" xml:space="preserve">babent tecta, unde
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.162-03" xlink:href="note-514.01.162-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ostendere queant domini magnificentiam, ſiue precioſis trabes, ſiue metalla, ſiue tegulas, uitro illitas habeãt,
                <lb/>
              ſiue plumbea, ſiue etiam lapidea ſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s11069" xml:space="preserve">Si laminis plumbeis tegas, oportet eas firmiter configere, ne uento
                <lb/>
              deüciantur, atque ita collocari debent, ne aues inſidere poſſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s11070" xml:space="preserve">ſub plumbo ſilicea cinis luto albæ cretæſuba-
                <lb/>
              cta molliter ſternatur, claui, morſusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11071" xml:space="preserve">ærei, uel cuprei laudantur, quia rubiginem minime ſentiunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11072" xml:space="preserve">In tecto-
                <lb/>
              rum ornamentis, faſtigia, ſubgrundiorum labra, anguliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11073" xml:space="preserve">conſiderandi ſunt, nam pilæ, flores, currus, ſigilla,
                <lb/>
              uictoriæ,atque huiuſmodi imponuntur, modo omniaſint recte diſpoſita, uenustatem habeant, dignitatem ſer-
                <lb/>
              uent, mutuoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11074" xml:space="preserve">ſibi reſpondeant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11075" xml:space="preserve">Apertiones uero aditus omnes intelligo, quotquot ſunt in ædificijs,ſiue lumen,
                <lb/>
              aera, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11076" xml:space="preserve">uentum excipiant, quales ſunt fenestræ, ſiue hominibus pateant, quales ſunt aditus ianuarum, ſcala-
                <lb/>
              rumq́, ſiue pro rebus comparentur,ut cloacæ, putei, fumi, columnationes,& </s>
              <s xml:id="echoid-s11077" xml:space="preserve">etiam conchæ, quas niccbios
                <lb/>
              uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11078" xml:space="preserve">Feneſtris numerus, ſitus, forma, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11079" xml:space="preserve">regula danda eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11080" xml:space="preserve">nam in medio ſi diſponantur diſpares eſſe debẽt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11081" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.162-04" xlink:href="note-514.01.162-04a" xml:space="preserve">40</note>
              Vnde Venetijs uulgaris error est in numero feneſtrarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s11082" xml:space="preserve">pari ubique fere numero collocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11083" xml:space="preserve">unde uiſus of-
                <lb/>
              fenditur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11084" xml:space="preserve">impedimentum fit maximum in aulis, ubi columna medianum occupat locum, quæ apertio occu-
                <lb/>
              pare debebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s11085" xml:space="preserve">In angulis (uti dictum est) non ſunt ponendæ, nec ſine neceſſitate, ubique faciendæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s11086" xml:space="preserve">Templis
                <lb/>
              autem antiqui lumen aut a ualuis, aut a parte ſuperiori dediſſe uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11087" xml:space="preserve">Fenestrarum ſitus a pauimento ele-
                <lb/>
              uetur, quoniam oculis non pedibus cernimus, meliusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11088" xml:space="preserve">uentos euitamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s11089" xml:space="preserve">Cauendum est autem ne lumen aliun-
                <lb/>
              de impediatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11090" xml:space="preserve">a ſupernis partibus lumen omne capitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11091" xml:space="preserve">Vtiles ſunt feneſtræ ad aeris renouationem. </s>
              <s xml:id="echoid-s11092" xml:space="preserve">aer enim
                <lb/>
              quemadmodum aqua iacens,& </s>
              <s xml:id="echoid-s11093" xml:space="preserve">immobilis corrumpitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11094" xml:space="preserve">Quadrata figura ab antiquis probata, conuenienti
                <lb/>
              magnitudine uenustatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11095" xml:space="preserve">commoditatem ædificijs non mediocrem addidit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11096" xml:space="preserve">De reliquis apertionibns ſuo
                <lb/>
              loco dicendum eſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s11097" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div388" type="section" level="2" n="69">
            <head xml:id="echoid-head70" style="it" xml:space="preserve">De ratione Dorica. # Cap. III.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11098" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">On</emph>
              nulli antiqui Architecti negauerunt Dorico gencre ædes ſacras oportere fieri, quod
                <lb/>
              mendoſæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11099" xml:space="preserve">inconuenientes in his ſymmetriæ conficiebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11100" xml:space="preserve">Itaque negauit Tarche-
                <lb/>
              ſius, item Pytheus, non minus Hermogenes. </s>
              <s xml:id="echoid-s11101" xml:space="preserve">Nam is cum paratam habuiſſet marmoris
                <lb/>
              copiam, in Doricæ ædis perfectionem commutauit,&</s>
              <s xml:id="echoid-s11102" xml:space="preserve">ex eadem copia eam Ionicam Libe-
                <lb/>
              ro patri fecit, Sed tamen non quod inuenuſta eſt ſpecies, aut genus, aut formæ dignitas; </s>
              <s xml:id="echoid-s11103" xml:space="preserve">ſed quod im-
                <lb/>
              pedita eſt diſtributio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11104" xml:space="preserve">incommoda in opere triglyphorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11105" xml:space="preserve">lacunariorum diſtributione. </s>
              <s xml:id="echoid-s11106" xml:space="preserve">Namq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11107" xml:space="preserve">neceſſe eſt triglyphos conſtitui contra medios tetrantes columnarum, metopasq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s11108" xml:space="preserve">, quæ inter trigly-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.162-06" xlink:href="note-514.01.162-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>