Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[41] A B
[42] ... adiectio.G. H. abacus.G. cymatium.I. echinus.K. annuli.L. hypotrachelium.M. aſtragalus.N. apotheſis. S R Q P O G H I K L M N F E D C B A
[43] A. epiſtylium.B. Guttæ.C. regulaD. faſcia.E. femur.F. Canalis.G. Me-topa.H. ſemimetopa.F. E. triglyphus.I. capitulum triglyphi.K. cymatium.L. corona.M. cymatium coronæ.N. tympanum.O P Q. partes faſtigij, quæ reſpon-dent partibus coronæ.R. ſima.S. Acroterium. S R Q P O N M L K I H q F E D C B A
[44] a tilg@iftb metopęmodſusodiaſtiſoſ.tetraſti@oſdiaſtiloſmodolo@exaſtiſo@Striarum modus. c.Centrum quadrati. a.ſiſtiſoſ modvcxaſtilosſiſtiloſtetraſtiloſ b a b a b a a c c c c a a
[45] ICHNOGRAPHIA PROSTRLOS.
[46] ORTHOGRAPHIA PROSTRLOS.
[47] FIGVRA EXA STTLI DORICI.
[48] A B. altitudo ad lacunaria.C. D. luminis altitudo.C. E. luminis latitudo inferior.D F. ſuperior luminis latitudo.C. G. craſſitudo antepagmentorum inferior.D. H. craſſitudo antepagmentorũ ſuperior.I. Supercilium.K. cymatium.M. antepagmentũ.N. hyperthy-ron.O. cymatium Doricum.P. corona plana cum cymatio.Q R. altitudo antepagmenti.S. Tympanum.T. impagines.V. ſcapi cardinales.X. impagines.r. Z. cymatia. A P N K I F D H V Q M Y S T S X E C B R G
[49] I. Corona.f. Ancones.d. hyperthyron.c. folium.e. cymatia.I E. ſcapusg. cymatium.h. replum.A B. Altitudo ad lacunaria.D. corona.G. by-perthyron.H. cymatium.I. prima corſa.K. ſecunda corſa.L. Tertia corſa.M. Tympana.N. impagines.O. ſcapi.C. hyperthyron. r d f e D C C I o o N N g G M M H g N N L K M M I E B
[50] A. corona.O. cymatium Lesbium.P. cymatium Doricum.Q. Hyperthyron.R. Cyma-tium antepagmentorum.S. Aſtragali.T. Prima faſcia.S. ſecunda faſcia.V. Tertia faſcia.X X. ſcapus.Y. cymatium.Z. replum.I. Tympanum.K K. impages. A O p Q R Q X s Q s R s V I s T I I I I K K I I X
[51] P. Corona.o. Aſtragalus lesbi.C. cymatium Doricum.N. Hy-perthyrum.K. cymatium.F. Aſtragalus.IONICDORICCORINTH D P A O O C N P e C k H F R S L V K S T I
[52] Tuſcanici capituli partes.E. Abacus.F. Echinus.G. Annulus.H I K L. Hypotrachelium cum Apophygi.f a q. ſpatia centrorum.A B C. partes ſpiræ quibus in ueſtigio pariter A B C. reſpondet.A. Apopbygis.B. Torus.C. Plinthus. M E F q G H I k L h d C b a e D A a B C C B A A B C
[Figure 53]
[54] TVSCAN AE AEDIS COMPOSIT AE DISPOSITIO.
[Figure 55]
[56] a 4 3 2 1 o
[57] b 3 d e 2 1 f c a
[58] Ichnographia, orthographia, & ſchiographia œdis peripterœ.
[59] FRABES COMPACTILES.
[60] Figura apponenda erat in fine primi capitis huius libri.e c g a d b h h f
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
< >
page |< < (130) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div380" type="section" level="2" n="68">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11013" xml:space="preserve">
                <pb o="130" file="514.01.162" n="162" rhead="LIBER"/>
              fieri ſed puras coronas; </s>
              <s xml:id="echoid-s11014" xml:space="preserve">ideo quód nec cantherij, nec aſſeres contra faſtigiorum frontes diſtribuuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11015" xml:space="preserve">nec poſſunt prominere, ſed ad ſtillicidia proclinati collocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11016" xml:space="preserve">Ita quod non poteſt in ueritate ſie-
                <lb/>
              ri, id non putauerunt in imaginibus factum, poſſe certam rationem habere. </s>
              <s xml:id="echoid-s11017" xml:space="preserve">Omnia enim cetta pro-
                <lb/>
              prietate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11018" xml:space="preserve">a ueris naturæ deductis moribus traduxerunt in operum perfectiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s11019" xml:space="preserve">Etea probauerunt,
                <lb/>
              quorum explicationes in diſputationibus rationem poſſunt habere ueritatis. </s>
              <s xml:id="echoid-s11020" xml:space="preserve">Itaque ex eis originibus
                <lb/>
              ſymmetrias, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11021" xml:space="preserve">proportiones uniuſcuiuſque generis conſtitutas reliquerunt, quorum ingreſſus perſe-
                <lb/>
              cutus de Ionicis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11022" xml:space="preserve">Corinthijs inſtitutionibus ſupra dixi. </s>
              <s xml:id="echoid-s11023" xml:space="preserve">Nunc uero Doricam rationcm ſummamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11024" xml:space="preserve">
                <lb/>
              eius ſpeciem breuiter exponam.</s>
              <s xml:id="echoid-s11025" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11026" xml:space="preserve">A veris naturæ institutis, mores artis ſumendi ſunt, pauci id quia conſiderant, ideo pauciſunt, qui proba-
                <lb/>
              tam in operibus habent autboritatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s11027" xml:space="preserve">Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s11028" xml:space="preserve">ergo antiquorum ſententia damnat denticulos, aut mutulos in
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.162-01" xlink:href="note-514.01.162-01a" xml:space="preserve">10</note>
              faſtigijs. </s>
              <s xml:id="echoid-s11029" xml:space="preserve">nam cum cantherios mutuli, aſſeres denticuli imitentur, &</s>
              <s xml:id="echoid-s11030" xml:space="preserve">, neque cantberij aſſeres contra
                <lb/>
              frontes iiueniant: </s>
              <s xml:id="echoid-s11031" xml:space="preserve">fieri non potest ut ratione aliqua mutuli, aut denticuli in faſtigijs recte collocentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11032" xml:space="preserve">ſed uiden-
                <lb/>
              tur huiuſmodi ornamenta non uitari a nonnullis, pulchram enim faciem ferunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11033" xml:space="preserve">Sed huius pulchritudinis nul-
                <lb/>
              laratio eſt Qiioniam vero ſuperius mentio facta eſt de parietibus, tectis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11034" xml:space="preserve">feneſtris, dicam aliquid circa bæc,
                <lb/>
              quod non erit inutile. </s>
              <s xml:id="echoid-s11035" xml:space="preserve">In parietibus obſeruandum eſt, ne longus, perpetuusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11036" xml:space="preserve">apertionum ordo abſque fulcris,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s11037" xml:space="preserve">eriſmatis efficiatur, nec tutum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11038" xml:space="preserve">ongum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11039" xml:space="preserve">continuum parietem inſuper apertiones multas aſtruere. </s>
              <s xml:id="echoid-s11040" xml:space="preserve">pa-
                <lb/>
              ries tam altus eſſe debet, quàm altæ columnæſunt cum capitulis. </s>
              <s xml:id="echoid-s11041" xml:space="preserve">tam craſſus autem,quantus eſt imus columnæ
                <lb/>
              ſcapus,idq́ue maxime faciendum, ubi ſunt parastatæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s11042" xml:space="preserve">hæ enim columnarum craſſitudines æquare debent.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11043" xml:space="preserve">Muri ciuitat is ex quadrato, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11044" xml:space="preserve">magno lapide laudantur, vel etiam magno, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11045" xml:space="preserve">incerto, ut aſpicientibus bor-
                <lb/>
              rorem quendam incutiãt, aſperitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11046" xml:space="preserve">ſeueritatem ferãt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11047" xml:space="preserve">Sed curſus, cubiliaque non magnxs oſtendant aper
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.162-02" xlink:href="note-514.01.162-02a" xml:space="preserve">20</note>
              tiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s11048" xml:space="preserve">Regula plumbea flexili utebantur antiqui, ut cubile in quo conquieſcerent immanix ſaxa, pertentarẽt,
                <lb/>
              nec ædiſicantes laborem ferrent in experiundis ſaxis. </s>
              <s xml:id="echoid-s11049" xml:space="preserve">præcinctiones habent parietes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11050" xml:space="preserve">procinctus, Itali cor-
                <lb/>
              dones uocant, faciunt ad uenuſtatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11051" xml:space="preserve">firmitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s11052" xml:space="preserve">Tectum est, ad quod omnis ædificatio refertur, estq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11053" xml:space="preserve">il-
                <lb/>
              lud omne, quod capiti nostro imminet. </s>
              <s xml:id="echoid-s11054" xml:space="preserve">Ex tectis alia ſub diuo ſunt, alia non; </s>
              <s xml:id="echoid-s11055" xml:space="preserve">quæ ſub diuo ſunt, inclinata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11056" xml:space="preserve">
                <lb/>
              pendentia funt, lineamentaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11057" xml:space="preserve">ædificiorum ſequuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11058" xml:space="preserve">Quæ non ſunt ſub diuo, exterius quidem plana, interius
                <lb/>
              fornicata, arcuata ad circinum delumbata; </s>
              <s xml:id="echoid-s11059" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s11060" xml:space="preserve">in bemiſphærium circumuoluta fiunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11061" xml:space="preserve">DB quibus dicetur in ſe-
                <lb/>
              ptimo. </s>
              <s xml:id="echoid-s11062" xml:space="preserve">Tecta parietes ab aquis tueri debent, ideo pendentia fieri ea oportet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11063" xml:space="preserve">eò magis inclinata, quo maius
                <lb/>
              periculum est, ne niuium pondere ſuccumbant, quemadmodum in Gallijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11064" xml:space="preserve">in Gerniania uidentur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11065" xml:space="preserve">vbi ſunt
                <lb/>
              montes multi. </s>
              <s xml:id="echoid-s11066" xml:space="preserve">Amplectantur circum ædificia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11067" xml:space="preserve">ſi plura ſunt, alterum in alterum depluere non debet, nec
                <lb/>
              in amplos canales colligant imbres, unde regurgitantes aquæ contignationem corrumpant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11068" xml:space="preserve">babent tecta, unde
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.162-03" xlink:href="note-514.01.162-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ostendere queant domini magnificentiam, ſiue precioſis trabes, ſiue metalla, ſiue tegulas, uitro illitas habeãt,
                <lb/>
              ſiue plumbea, ſiue etiam lapidea ſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s11069" xml:space="preserve">Si laminis plumbeis tegas, oportet eas firmiter configere, ne uento
                <lb/>
              deüciantur, atque ita collocari debent, ne aues inſidere poſſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s11070" xml:space="preserve">ſub plumbo ſilicea cinis luto albæ cretæſuba-
                <lb/>
              cta molliter ſternatur, claui, morſusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11071" xml:space="preserve">ærei, uel cuprei laudantur, quia rubiginem minime ſentiunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11072" xml:space="preserve">In tecto-
                <lb/>
              rum ornamentis, faſtigia, ſubgrundiorum labra, anguliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11073" xml:space="preserve">conſiderandi ſunt, nam pilæ, flores, currus, ſigilla,
                <lb/>
              uictoriæ,atque huiuſmodi imponuntur, modo omniaſint recte diſpoſita, uenustatem habeant, dignitatem ſer-
                <lb/>
              uent, mutuoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11074" xml:space="preserve">ſibi reſpondeant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11075" xml:space="preserve">Apertiones uero aditus omnes intelligo, quotquot ſunt in ædificijs,ſiue lumen,
                <lb/>
              aera, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11076" xml:space="preserve">uentum excipiant, quales ſunt fenestræ, ſiue hominibus pateant, quales ſunt aditus ianuarum, ſcala-
                <lb/>
              rumq́, ſiue pro rebus comparentur,ut cloacæ, putei, fumi, columnationes,& </s>
              <s xml:id="echoid-s11077" xml:space="preserve">etiam conchæ, quas niccbios
                <lb/>
              uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11078" xml:space="preserve">Feneſtris numerus, ſitus, forma, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11079" xml:space="preserve">regula danda eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11080" xml:space="preserve">nam in medio ſi diſponantur diſpares eſſe debẽt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11081" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.162-04" xlink:href="note-514.01.162-04a" xml:space="preserve">40</note>
              Vnde Venetijs uulgaris error est in numero feneſtrarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s11082" xml:space="preserve">pari ubique fere numero collocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11083" xml:space="preserve">unde uiſus of-
                <lb/>
              fenditur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11084" xml:space="preserve">impedimentum fit maximum in aulis, ubi columna medianum occupat locum, quæ apertio occu-
                <lb/>
              pare debebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s11085" xml:space="preserve">In angulis (uti dictum est) non ſunt ponendæ, nec ſine neceſſitate, ubique faciendæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s11086" xml:space="preserve">Templis
                <lb/>
              autem antiqui lumen aut a ualuis, aut a parte ſuperiori dediſſe uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11087" xml:space="preserve">Fenestrarum ſitus a pauimento ele-
                <lb/>
              uetur, quoniam oculis non pedibus cernimus, meliusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11088" xml:space="preserve">uentos euitamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s11089" xml:space="preserve">Cauendum est autem ne lumen aliun-
                <lb/>
              de impediatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11090" xml:space="preserve">a ſupernis partibus lumen omne capitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11091" xml:space="preserve">Vtiles ſunt feneſtræ ad aeris renouationem. </s>
              <s xml:id="echoid-s11092" xml:space="preserve">aer enim
                <lb/>
              quemadmodum aqua iacens,& </s>
              <s xml:id="echoid-s11093" xml:space="preserve">immobilis corrumpitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11094" xml:space="preserve">Quadrata figura ab antiquis probata, conuenienti
                <lb/>
              magnitudine uenustatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11095" xml:space="preserve">commoditatem ædificijs non mediocrem addidit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11096" xml:space="preserve">De reliquis apertionibns ſuo
                <lb/>
              loco dicendum eſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s11097" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div388" type="section" level="2" n="69">
            <head xml:id="echoid-head70" style="it" xml:space="preserve">De ratione Dorica. # Cap. III.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11098" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">On</emph>
              nulli antiqui Architecti negauerunt Dorico gencre ædes ſacras oportere fieri, quod
                <lb/>
              mendoſæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11099" xml:space="preserve">inconuenientes in his ſymmetriæ conficiebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11100" xml:space="preserve">Itaque negauit Tarche-
                <lb/>
              ſius, item Pytheus, non minus Hermogenes. </s>
              <s xml:id="echoid-s11101" xml:space="preserve">Nam is cum paratam habuiſſet marmoris
                <lb/>
              copiam, in Doricæ ædis perfectionem commutauit,&</s>
              <s xml:id="echoid-s11102" xml:space="preserve">ex eadem copia eam Ionicam Libe-
                <lb/>
              ro patri fecit, Sed tamen non quod inuenuſta eſt ſpecies, aut genus, aut formæ dignitas; </s>
              <s xml:id="echoid-s11103" xml:space="preserve">ſed quod im-
                <lb/>
              pedita eſt diſtributio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11104" xml:space="preserve">incommoda in opere triglyphorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11105" xml:space="preserve">lacunariorum diſtributione. </s>
              <s xml:id="echoid-s11106" xml:space="preserve">Namq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11107" xml:space="preserve">neceſſe eſt triglyphos conſtitui contra medios tetrantes columnarum, metopasq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s11108" xml:space="preserve">, quæ inter trigly-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.162-06" xlink:href="note-514.01.162-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>