Ex ſeptem diametris constat altitudo columnarum, quare cum craßitudo ſit duorum modulorum, ſequitur
ut altitudo ſit quatuordecim cum capitulo. Capitulum tam altum eſt, quàm dimidium imi ſcapi, id eſt unius
moduli. Sed latitudo capituli tanta eſt, quanta ima columnæ craſſitudo, ides̃ duorum modulorum, & amplius
moduli ſextæ partis. Sed certe puto Vitr. aliter dixiſſe. nihil enim fere proiecturæ baberent capituli partes,
ſi ſextam partem illi adderet. Obſeruatum enim eſt quintam utrinque partem uix ſatisfacere, quare vel quin-
tam, uel amplius addendam puto. Cæterum capituli craſſitudo in tres partes diuidenda. Summa datur plintbo
1110 cum cymatio, ſecunda echino cum tribus annulis, tertia ad hypotrachelium ducitur. Craſſiudo plinthi
cum cymatio, hoc eſt tertiapars altitudinis capituli in partes quinque diuiditur, e quibus tres dantur plintho,
duæ cymatio. Duæ autem illæ in tres partiuntur, duæ cymatio, una datur quadræ, uel plano illius. Echy-
nus, & annuli tres,tertiam quoque partem parem habent altitudinis capituli. hæc tertia pars tripartila ſit,
duæ echino partes dantur. tertia tribus annulis æqualiter diſtribuitur,qui dimidium altitudinis eorum promi-
nent, uti vero echinus deformetur, ſuperiori annulo extremo pes circini imponitur. diducitur autem pes al-
ter ad altitudinem echini, & pede firmo illud ſpatium in interiorem partem transfertur, & aliquantum cir-
cinationis ducitur. deinde eadem diductione ſeruata, pes unus circini ſubplintho collocatur, alter uero ad
eam circinationem ducitur,& quo loco decuſſatio fit, ibi centrum ponitur, ubi echinum formare oportebit.
Tertia uero altitudinis columnæ cum ſuo flexu molliter ducto ſub annulis ad hypotracbelium, quod collarinũ
uocant, deſcendit, & contracturæ ſummi ſcapi reſpondet. hypotrachelium uero tam altum,quàm annuli tres,
& dimidium unius. Prominet autem tantum, quantum echinus, ita ut ſi lineæ a proiectura ecbini demittan-
2220 tur, extremum tangant hypotrachelium. cuius quadra est ex dimidio hypotrachelio. apotbeſis autem eodem
modo fit, quo dictum eſt ſupra. Inſuper capitula imponebant antiqui adiectionem quandam, quæ ſupra plin-
thumrecumbebat, ſolido columnæreſpondens, in qua trabs commode conſideret, & proiecturas inferiorum
partium tueretur, cum eſſet ab onere ſubleuata. deſcriptio autem huiuſmodi eſt. Craſſitudo imi ſcapi a b.
Capitulum a c. cymatium c d. plinthus d e. echinus g. centrum deformationis echini ubi decuſſatio
e h. ſpatium altitudinis echini. ab h, autem ad g, fit prior circinationis linea. ſicuti à d. ad g. ſeeun-
da. e f. annuli. f b. pars contracta i. hypotrachelium. l. quadra. m. apotheſis. contractura fit ea-
dem ratione, qua dictum eſt libro tertio.
ut altitudo ſit quatuordecim cum capitulo. Capitulum tam altum eſt, quàm dimidium imi ſcapi, id eſt unius
moduli. Sed latitudo capituli tanta eſt, quanta ima columnæ craſſitudo, ides̃ duorum modulorum, & amplius
moduli ſextæ partis. Sed certe puto Vitr. aliter dixiſſe. nihil enim fere proiecturæ baberent capituli partes,
ſi ſextam partem illi adderet. Obſeruatum enim eſt quintam utrinque partem uix ſatisfacere, quare vel quin-
tam, uel amplius addendam puto. Cæterum capituli craſſitudo in tres partes diuidenda. Summa datur plintbo
1110 cum cymatio, ſecunda echino cum tribus annulis, tertia ad hypotrachelium ducitur. Craſſiudo plinthi
cum cymatio, hoc eſt tertiapars altitudinis capituli in partes quinque diuiditur, e quibus tres dantur plintho,
duæ cymatio. Duæ autem illæ in tres partiuntur, duæ cymatio, una datur quadræ, uel plano illius. Echy-
nus, & annuli tres,tertiam quoque partem parem habent altitudinis capituli. hæc tertia pars tripartila ſit,
duæ echino partes dantur. tertia tribus annulis æqualiter diſtribuitur,qui dimidium altitudinis eorum promi-
nent, uti vero echinus deformetur, ſuperiori annulo extremo pes circini imponitur. diducitur autem pes al-
ter ad altitudinem echini, & pede firmo illud ſpatium in interiorem partem transfertur, & aliquantum cir-
cinationis ducitur. deinde eadem diductione ſeruata, pes unus circini ſubplintho collocatur, alter uero ad
eam circinationem ducitur,& quo loco decuſſatio fit, ibi centrum ponitur, ubi echinum formare oportebit.
Tertia uero altitudinis columnæ cum ſuo flexu molliter ducto ſub annulis ad hypotracbelium, quod collarinũ
uocant, deſcendit, & contracturæ ſummi ſcapi reſpondet. hypotrachelium uero tam altum,quàm annuli tres,
& dimidium unius. Prominet autem tantum, quantum echinus, ita ut ſi lineæ a proiectura ecbini demittan-
2220 tur, extremum tangant hypotrachelium. cuius quadra est ex dimidio hypotrachelio. apotbeſis autem eodem
modo fit, quo dictum eſt ſupra. Inſuper capitula imponebant antiqui adiectionem quandam, quæ ſupra plin-
thumrecumbebat, ſolido columnæreſpondens, in qua trabs commode conſideret, & proiecturas inferiorum
partium tueretur, cum eſſet ab onere ſubleuata. deſcriptio autem huiuſmodi eſt. Craſſitudo imi ſcapi a b.
Capitulum a c. cymatium c d. plinthus d e. echinus g. centrum deformationis echini ubi decuſſatio
e h. ſpatium altitudinis echini. ab h, autem ad g, fit prior circinationis linea. ſicuti à d. ad g. ſeeun-
da. e f. annuli. f b. pars contracta i. hypotrachelium. l. quadra. m. apotheſis. contractura fit ea-
dem ratione, qua dictum eſt libro tertio.
Epistylii altitudo unius moduli cum tænia, &
guttis.
tænia moduli ſeptima.
guttarum lon
gitudo ſub tænia contra triglyphos, alta cum regula parte ſexta moduli præpendeat. Item epiſtylij
latitudo ima reſpondeat hypotrachelio ſummæ columnæ. Supra cpiſtylium collocandi ſunt triglyphi
3330 cum ſuis metopis, alti unius, & dimidiati moduli, lati in fronte unius moduli: ita diuiſi, ut in angulari-
bus columnis, & in medijs contra tetrantes medios ſint collocati, & intercolumnijs reliquis bini,in me
dijs pronao, & poſtico terni: ita relaxatis medijs interuallis, ſine impeditionibus, aditus accedentibus
erit ad Deorum ſimulachra. Triglyphorum latitudo diuidatur in partes ſex, ex quibus quinque partes
in medio, duæ dimidiæ dextra, ac ſiniſtra deſignentur. Regula una in medio deformetur femur, quod
Græce μηρὸς, ſecundum eam canaliculi ad normæ cacumen imprimantur. Ex ordine eorum
dextra, ac ſiniſtra, altera femora conſtituantur, atque in extremis partibus ſemicanaliculi interuertan-
tur. Triglyphis ita collocatis, metopæ,quæ ſunt inter triglyphos, æque altæ ſint, quàm longæ. Item
in extremis angulis ſemimetopia ſint impreſſa dimidia moduli latitudine. Ita enim erit, ut omnia ui-
tia,& metoparum,& intercolumniorum,& lacunariorum, quod æquales diuiſiones factæ erunt,emen-
4440 dentur. Triglyphi capitula ſexta parte moduli ſunt facienda.
gitudo ſub tænia contra triglyphos, alta cum regula parte ſexta moduli præpendeat. Item epiſtylij
latitudo ima reſpondeat hypotrachelio ſummæ columnæ. Supra cpiſtylium collocandi ſunt triglyphi
3330 cum ſuis metopis, alti unius, & dimidiati moduli, lati in fronte unius moduli: ita diuiſi, ut in angulari-
bus columnis, & in medijs contra tetrantes medios ſint collocati, & intercolumnijs reliquis bini,in me
dijs pronao, & poſtico terni: ita relaxatis medijs interuallis, ſine impeditionibus, aditus accedentibus
erit ad Deorum ſimulachra. Triglyphorum latitudo diuidatur in partes ſex, ex quibus quinque partes
in medio, duæ dimidiæ dextra, ac ſiniſtra deſignentur. Regula una in medio deformetur femur, quod
Græce μηρὸς, ſecundum eam canaliculi ad normæ cacumen imprimantur. Ex ordine eorum
dextra, ac ſiniſtra, altera femora conſtituantur, atque in extremis partibus ſemicanaliculi interuertan-
tur. Triglyphis ita collocatis, metopæ,quæ ſunt inter triglyphos, æque altæ ſint, quàm longæ. Item
in extremis angulis ſemimetopia ſint impreſſa dimidia moduli latitudine. Ita enim erit, ut omnia ui-
tia,& metoparum,& intercolumniorum,& lacunariorum, quod æquales diuiſiones factæ erunt,emen-
4440 dentur. Triglyphi capitula ſexta parte moduli ſunt facienda.
Epistylium, ſeu trabs cum reliquis membris, quæſupraponuntur, habet istas nominationes.
Epiſtylium,
tænia,guttæ,regula,triglypbi, metopæ, canales, femora, capituli, cymatium, corona, tympanum, ſima. Epiſty-
lium dixi communiori uocabulo intelligi quicquid ſupra columnas ponitur. propriori autem trabs regia, uel
magiſtra, ut noſtri dicunt. Trabs faſciam in genere Dorico habet, quæ tænia a ſimilitudine dicitur, ſub qua
regula cum guttis ſcalpi ſolet, guttæ cadentis, ac ſtillantis a quæ partem referunt. Sex numero ſunt, formamq́;
oblongam ferunt. uidentur enim ex canaliculis triglyphorum ſtillare. De triglyphis, & metopis dictum eſt ſu-
pra, quam imaginem referant. Triglyphienim, quaſi triſulci dicuntur. Spacia uero inter ſulcos, quos cana-
liculos nominant, femora dicuntur. nostriplana uocant. Triglyphi quoque ſua habent capitula, a quibus ſta-
tim corona collocatur, quæ duo habet cymatia, unum in ſummo, alterum in imo. inciditurq́; corona a mento,
5550 ne cadentes aquæ ædificia corrumpant, ut dictum est. nam ſupra libro tertio, denticulum uocauit, quod hic
ſcotiam, & mentum dixit. Scotia enim eſt præciſio, mentum illud, quod non est præciſum: Fastigia, & tym-
pana, reliquaq́; ſunt nota. Nunc ad proportiones ueniamus. Epiſtylij altitudo cum tænia, & guttis dimidia
craßitudine imi ſcapi, ideſt uno conſtat modulo. Tænia est pro ſeptima moduli parte, gutta pro ſexta: modo
regula cum illis intelligatur. quæ regula tertiam illius ſextæ occupat partem, reliquæ duæ guttis dantur. La-
titudo Epiſtylij, ſeu planum inferius, quod capitulis imponitur, tanta est, quantum hypotrachelium. ita enim
in ſolido conquieſcet. Triglyphorum altitudo unius, & dimidiati moduli. lati in fronte modulo uno. frons ca-
pituli per longum duos integros habet canales, ſed a lateribus ſemicanaliculis inciditur. Canales normæ angu-
lus ſubintrare debet, ita enim iuste cæduntur. diuiditur frontis latitudo in partes ſex, dimidia utrinque relin-
quitur ſemicanaliculis, poſt ſemicanaliculos plano, quod femur uoca Vitr. Græce miros dicitur. inde canali-
6660
tænia,guttæ,regula,triglypbi, metopæ, canales, femora, capituli, cymatium, corona, tympanum, ſima. Epiſty-
lium dixi communiori uocabulo intelligi quicquid ſupra columnas ponitur. propriori autem trabs regia, uel
magiſtra, ut noſtri dicunt. Trabs faſciam in genere Dorico habet, quæ tænia a ſimilitudine dicitur, ſub qua
regula cum guttis ſcalpi ſolet, guttæ cadentis, ac ſtillantis a quæ partem referunt. Sex numero ſunt, formamq́;
oblongam ferunt. uidentur enim ex canaliculis triglyphorum ſtillare. De triglyphis, & metopis dictum eſt ſu-
pra, quam imaginem referant. Triglyphienim, quaſi triſulci dicuntur. Spacia uero inter ſulcos, quos cana-
liculos nominant, femora dicuntur. nostriplana uocant. Triglyphi quoque ſua habent capitula, a quibus ſta-
tim corona collocatur, quæ duo habet cymatia, unum in ſummo, alterum in imo. inciditurq́; corona a mento,
5550 ne cadentes aquæ ædificia corrumpant, ut dictum est. nam ſupra libro tertio, denticulum uocauit, quod hic
ſcotiam, & mentum dixit. Scotia enim eſt præciſio, mentum illud, quod non est præciſum: Fastigia, & tym-
pana, reliquaq́; ſunt nota. Nunc ad proportiones ueniamus. Epiſtylij altitudo cum tænia, & guttis dimidia
craßitudine imi ſcapi, ideſt uno conſtat modulo. Tænia est pro ſeptima moduli parte, gutta pro ſexta: modo
regula cum illis intelligatur. quæ regula tertiam illius ſextæ occupat partem, reliquæ duæ guttis dantur. La-
titudo Epiſtylij, ſeu planum inferius, quod capitulis imponitur, tanta est, quantum hypotrachelium. ita enim
in ſolido conquieſcet. Triglyphorum altitudo unius, & dimidiati moduli. lati in fronte modulo uno. frons ca-
pituli per longum duos integros habet canales, ſed a lateribus ſemicanaliculis inciditur. Canales normæ angu-
lus ſubintrare debet, ita enim iuste cæduntur. diuiditur frontis latitudo in partes ſex, dimidia utrinque relin-
quitur ſemicanaliculis, poſt ſemicanaliculos plano, quod femur uoca Vitr. Græce miros dicitur. inde canali-
6660