Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
[151] 17 18 19 20 21 22 16 23 15 14 13 12 11 10 11 12 21 22 10 9 23 M
[152] Q K r n r 12 11 K 2 2 @ 4 p 8 7 e t 8 9 c P 7 4 3 10 7 @ P 5 q P 6 2 8 7 q P t t 11 1 I 1 11 7 q p 2 10 q p 3 9 @ a e b 4 8 2 7 6 5 P 10 6 f P 9 3 8 4 f P 1 f P 11 10 2 a f b e 4 9 3 11 10 2 11 1 11 1 u m 12 15 @ d 12 4 5 m 3 4 5 7 8 9 d @ 2 @ 0 10 2 11 1 a 0 s 7 1 n P p 5 6 7 10 6 6 6 3 4 8 9 7 e 5 5 7 4 5 3 10 11 12 1 2 3 8 9 3 1 e H 23 10 22 24 23 22 15 16 17 18 19 21 13 14 20
[153] Horologia in plano meridiani.6 5 4 3 2 1 7 8 9 10 11 12 u l d 7 4 8 3 9 2 10 b n n n n n 5 4 3 2 1 a c e c y n n n n n p 1 2 3 4 5 n ſ ſ 4 3 2 1 r 4 3 2 1 e 4 3 2 1 B 9 10 11 12 13 14 e H 5 6 7 8 9 10 11 e E g r 7 6 5 4 3 2 1 F g d 23 22 21 20 19 18 18 c g G d f a b e g c 1 2 3 4 5 4 3 2 1 8 7 6 5 4 3 2 1 f D e 11 10 19 18
[154] Horologia in plano æquinoctialis.d b 5 6 7 4 8 9 3 g f k L @ m 2 10 l 8 1 11 a e b B L 1 f k m h @ z r s 1 n 11 A 2 1 10 12 3 9 11 1 4 8 10 1 2 5 6 7 b d 9 3 8 4 7 5 6 c 6 7 5 8 4 9 3 18 17 16 10 2 16 17 18 19 11 12 1 19 20 14 14 20 21 13 13 21 22 12 12 22 23 11 23 24 24 14 14 23 15 23 22 15 22 16 16 21 17 21 20 19 18 17 18 19 20
[155] 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
[156] Instrumenta è regione poſita ſeruiunt fronti horologij ſequentis, illud uero inſerius eſt immobil-le ad aliud, & aliud ab artiſicio aquæ mouetur.B 270 A 360 stella.p.@ f 180 C 10 hircuſ@ 20 30 40 x cani ſminor* 50 60 70 80 90 C@nis Maior* D
[157] 6 5 7 4 8 3 9 2 10 1 11 12 T R 12 L 11 1 A f C 10 2 9 3 8 4 7 5 6
[Figure 158]
[Figure 159]
[Figure 160]
< >
page |< < (135) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div388" type="section" level="2" n="69">
            <pb o="135" file="514.01.167" n="167" rhead="QVARTVS"/>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11336" xml:space="preserve">Facilis coronæ distributio eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11337" xml:space="preserve">alta enim est cum ſuis cymatijs dimidio modulo, cuius dimidij quarta pars
                <lb/>
              cymatio ſuperiori, altera quarta inferiori, duæreliquæipſi coronæ dantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11338" xml:space="preserve">Cymatium habet ſuam quadram
                <lb/>
              tertiæ partis, reliquæ duæ conflexui eius dantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11339" xml:space="preserve">Prominet Corona dimidia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11340" xml:space="preserve">ſexta moduli parte, habetq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11341" xml:space="preserve">ſuas præiſiones in extremis inferioribus partibus, quas Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s11342" xml:space="preserve">ſcotias uocat. </s>
              <s xml:id="echoid-s11343" xml:space="preserve">In Metopis ſcalptæ erant ſacri-
                <lb/>
              ficiorum patinæ, bubula capita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11344" xml:space="preserve">huiuſmodi alia, quæ arbitrio Architecti relinquuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11345" xml:space="preserve">modo aliquid ſigni-
                <lb/>
              ficent, quod ad rem pertineat. </s>
              <s xml:id="echoid-s11346" xml:space="preserve">Pari forma ſub ima corona, id est ſub plano inferiori, guttæ ad triglyphos re-
                <lb/>
              ſpondentes fiebant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11347" xml:space="preserve">hæ in longitudine ſex, in latitudine tres ponebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11348" xml:space="preserve">ita ut omnes, quæ ad triglyphum unum
                <lb/>
              referebantur, eſſent numero decem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11349" xml:space="preserve">octo. </s>
              <s xml:id="echoid-s11350" xml:space="preserve">forma earum erat rotunda. </s>
              <s xml:id="echoid-s11351" xml:space="preserve">ita enim a plano decidentes guttæ in
                <lb/>
              orbem conuoluuntur; </s>
              <s xml:id="echoid-s11352" xml:space="preserve">ſpatia uero, quæ metopis reſpondebant, aut pura, id eſt ſine ſcalpturis relinquebantur,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.167-01" xlink:href="note-514.01.167-01a" xml:space="preserve">10</note>
              aut fulmina ſcalpta habebant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11353" xml:space="preserve">Ita Guttæ ſub ima corona ad canaliculos triglyphorum, canaliculi ad guttas
                <lb/>
              inferiores referebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11354" xml:space="preserve">unde perperam factum est ab eo, qui guttas contra metopas,alia ornamenta contra
                <lb/>
              triglyphos ad perpendiculum in ima corona poſuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11355" xml:space="preserve">Ignorauit enim, quid illæ guttæ ſignificarent, quo ue loco
                <lb/>
              eſſent ponendæ neſciuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11356" xml:space="preserve">ut pote qui caſu ornamenta fieri putauerit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11357" xml:space="preserve">recte autem fecit, cum in metopis inſigne
                <lb/>
              urbis, loco bubulini capii is collocauit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11358" xml:space="preserve">Reliqua omnia, quæ ſupra coronas ponuntur, ab Ionicis moribus
                <lb/>
              non ſunt aliena. </s>
              <s xml:id="echoid-s11359" xml:space="preserve">nos epistylijs, ut reliquarum partium, formam deſcripſimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s11360" xml:space="preserve">vbi a, b. </s>
              <s xml:id="echoid-s11361" xml:space="preserve">epistylium. </s>
              <s xml:id="echoid-s11362" xml:space="preserve">c. </s>
              <s xml:id="echoid-s11363" xml:space="preserve">gut-
                <lb/>
              tæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s11364" xml:space="preserve">d. </s>
              <s xml:id="echoid-s11365" xml:space="preserve">regula e, tænia. </s>
              <s xml:id="echoid-s11366" xml:space="preserve">f. </s>
              <s xml:id="echoid-s11367" xml:space="preserve">g. </s>
              <s xml:id="echoid-s11368" xml:space="preserve">triglyphus. </s>
              <s xml:id="echoid-s11369" xml:space="preserve">h, ſemimetopia. </s>
              <s xml:id="echoid-s11370" xml:space="preserve">i, metopa. </s>
              <s xml:id="echoid-s11371" xml:space="preserve">k, triglypbi capitulum. </s>
              <s xml:id="echoid-s11372" xml:space="preserve">l, m,
                <lb/>
              corona cv.</s>
              <s xml:id="echoid-s11373" xml:space="preserve">m ſuis cymatijs. </s>
              <s xml:id="echoid-s11374" xml:space="preserve">n, mentum coronæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s11375" xml:space="preserve">o, ſcotia. </s>
              <s xml:id="echoid-s11376" xml:space="preserve">reliqua in faſtigio ſunt ſuperius explicata. </s>
              <s xml:id="echoid-s11377" xml:space="preserve">p.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11378" xml:space="preserve">guttæ ſub ima corona triglyphis reſpondentes, q, ſpatia, quel uel pura relinquũtur, uel fulminibus ornantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s11379" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11380" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Si</emph>
              uero pycnoftylon, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11381" xml:space="preserve">monotriglyphum opus erit faciendum, frons æ dis, ſi tetraſtylΘs erit, diui-
                <lb/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.167-1" xlink:href="hd-514.01.167-1a" number="63"/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.167-1" xlink:href="hd-514.01.167-1a" number="64"/>
              datur in partes decem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11382" xml:space="preserve">nouem cum dimidia; </s>
              <s xml:id="echoid-s11383" xml:space="preserve">ſi hexaſtylos in partes 29. </s>
              <s xml:id="echoid-s11384" xml:space="preserve">s. </s>
              <s xml:id="echoid-s11385" xml:space="preserve">ex his pars una erit mo-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.167-02" xlink:href="note-514.01.167-02a" xml:space="preserve">20</note>
              dulus, ad quem (uti ſupra ſcriptum eſt) opera diſtribuentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11386" xml:space="preserve">Ita ſupra ſingulas epiſtylij partes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11387" xml:space="preserve">me-
                <lb/>
              topæ duæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11388" xml:space="preserve">triglyphi ſinguli erunt collocandi. </s>
              <s xml:id="echoid-s11389" xml:space="preserve">In angularibus non amplius, quàm quantum eſt ſpa-
                <lb/>
              tium hemitriglyphi. </s>
              <s xml:id="echoid-s11390" xml:space="preserve">Accedet id in mediano contra faſtigium duorum triglyphorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11391" xml:space="preserve">trium meto-
                <lb/>
              parum ſpatium, ur latius medium intercolumnium accedentibus ad ædem habeat laxamentum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11392" xml:space="preserve">
                <lb/>
              aduerſus ſimulacra Deorum aſpectus dignitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s11393" xml:space="preserve">Inſuper triglyphorum colna eſt collocanda, ha-
                <lb/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.167-1" xlink:href="hd-514.01.167-1a" number="63"/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.167-1" xlink:href="hd-514.01.167-1a" number="64"/>
              bens (uti ſupra ſcriptum eſt) cymatium Doricum in imo, alterum in ſummo. </s>
              <s xml:id="echoid-s11394" xml:space="preserve">Item cum cymatijs co-
                <lb/>
              rona craſſa ex dimidia. </s>
              <s xml:id="echoid-s11395" xml:space="preserve">diuidendæ autem ſunt in corona ima ad perpendiculum triglyphorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11396" xml:space="preserve">ad
                <lb/>
              medias metopas, uiarum directiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11397" xml:space="preserve">guttarum diſtributiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11398" xml:space="preserve">reliqua quoque quemadmodum
                <lb/>
              dictum eſt in diaſtylis.</s>
              <s xml:id="echoid-s11399" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11400" xml:space="preserve">Facilis quoque ratio monotriglyphi, ideſt ædis, cuius intercolumnia angularia unum in medio triglyphum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.167-03" xlink:href="note-514.01.167-03a" xml:space="preserve">30</note>
              habent. </s>
              <s xml:id="echoid-s11401" xml:space="preserve">Sicorrigatur codex eo modo, quo nunc ſcriptum eſt, nam mendoſus erat prius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11402" xml:space="preserve">nulla ratione ſibi
                <lb/>
              conſtabat. </s>
              <s xml:id="echoid-s11403" xml:space="preserve">ex diagrammate etiam infra poſito, erit manifeſtior. </s>
              <s xml:id="echoid-s11404" xml:space="preserve">Vbi c. </s>
              <s xml:id="echoid-s11405" xml:space="preserve">eſt tetraſtyli ſpecies monotriglyphi,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s11406" xml:space="preserve">pycnostyli. </s>
              <s xml:id="echoid-s11407" xml:space="preserve">d. </s>
              <s xml:id="echoid-s11408" xml:space="preserve">uero hexaſtyli.</s>
              <s xml:id="echoid-s11409" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11410" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Colvmnas</emph>
              autem ſtriari uiginti ſtrijs oportet, quæ ſi planæ erunt, angulos habeant uiginti de-
                <lb/>
              ſignatos: </s>
              <s xml:id="echoid-s11411" xml:space="preserve">ſin autem excauabuntur, ſic eſt forma facienda, ita uti quàm magnum eſt interuallum ſtriæ,
                <lb/>
              tam magnis ſtriaturæ paribus lateribus quadratum deſcribatur, inmedio autem quadrato circini cen
                <lb/>
              trum collocetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11412" xml:space="preserve">agatur linea rotundationis, quæ quadrationis angulos tangat & </s>
              <s xml:id="echoid-s11413" xml:space="preserve">quantum erit
                <lb/>
              curuaturæ inter rotundationem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11414" xml:space="preserve">quadratam deſcriptionem, tantum ad formam excauentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11415" xml:space="preserve">Ita
                <lb/>
              Dorica columna ſui generis ſtriaturæ habebit perfectionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s11416" xml:space="preserve">Deadiectione eius, quæ media auge-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.167-04" xlink:href="note-514.01.167-04a" xml:space="preserve">40</note>
              tur (uti in tertio uolumjne de Ionicis eſt perſcripta) ita & </s>
              <s xml:id="echoid-s11417" xml:space="preserve">in his transferatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s11418" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11419" xml:space="preserve">De strijs philander loquitur ita. </s>
              <s xml:id="echoid-s11420" xml:space="preserve">Columnæ Doricæ aut angulis inſigniuntur uiginti, aut totidem excauan-
                <lb/>
              tur ſtrigibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s11421" xml:space="preserve">Sed ſuo quodam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11422" xml:space="preserve">proprio modo, ut hic præſcribitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11423" xml:space="preserve">Nam eſt aliud ſtriandi genus Ionicis,
                <lb/>
              debitum, de quo ipſe dixit, Cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s11424" xml:space="preserve">ultimo, lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s11425" xml:space="preserve">3. </s>
              <s xml:id="echoid-s11426" xml:space="preserve">Quæſtriantur columnæ, aut rectis lineis, aut in clauicularum
                <lb/>
              modum ſurſum uerſus obuolutis striantur, uti in toιcularium cochleis uidere est. </s>
              <s xml:id="echoid-s11427" xml:space="preserve">Corinthiæ ab Ionicis strias
                <lb/>
              mutuantur, ſed aut totæ a ſummo ad imum excauantur, aut partium trium infima ueluti baculo inſerto op-
                <lb/>
              plentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11428" xml:space="preserve">Videntur extra urbem ſcapi Corintbij onycbini duo ſecundo ferè lapide ad uiam Nomentanam, in
                <lb/>
              æde D. </s>
              <s xml:id="echoid-s11429" xml:space="preserve">Agnetis miro artificio ſtriati, ſed non ex præcepto. </s>
              <s xml:id="echoid-s11430" xml:space="preserve">Sunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s11431" xml:space="preserve">in vrbe in Baſilica diui Petri alterno or-
                <lb/>
              dine ſtrijs clauiculatim, ſpiratimq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11432" xml:space="preserve">obuolutis ſtriatæ,& </s>
              <s xml:id="echoid-s11433" xml:space="preserve">frondibus, ſigillis, auiculis, palmitibus, racemisq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11434" xml:space="preserve">aſperæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s11435" xml:space="preserve">Striatura autem Dorica hoc loco deſcribitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s11436" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11437" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Qvoniam</emph>
              exterior ſpecies ſymmetriarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11438" xml:space="preserve">Corinthiorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11439" xml:space="preserve">Ionicorum eſt
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.167-05" xlink:href="note-514.01.167-05a" xml:space="preserve">50</note>
              perſcripta, neceſſe eſt etiam interiores cellarum, pronaiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11440" xml:space="preserve">diſtributiones explicare.</s>
              <s xml:id="echoid-s11441" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11442" xml:space="preserve">Tempus eſt ut templum ingrediamur, cum cætera omnia, quæ ad exteriorem ſpeciem pertinent, a ſundamen
                <lb/>
              tis, ad ſummum tectum ſint explicata.</s>
              <s xml:id="echoid-s11443" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>