Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[11] † Oriens.P. Occidens.O. Auster.T. Septentrio.G. Aquilo.G. Affricus.M. CaurusS. Eurus.T. Foſſa.X. Portæ.Y. Forum.O. Baſilica.I. Viæ.Z. Aggeres. † P O T G G M S T V X Y O I Z
[12] A. dentes ſerræB. pectinata diſpoſitio.C. murad urbem.D. parsmuri exterior.E. agger. A B C D E
[13] H orthographia muri.Diſpoſitio mœiorum.A. opus terrenum.b. f. decuſſationes fibularum.M N. fundamentum, exterius.k l. fundamentum interiusO. r. &p q. longitudo tranſuerſorum fundam entorum pectinatim diſpoſitorum quemadmodum ſerrædentes quaternum pedum.p o. interuallum pectionatim diſpoſitorum interuallorum.e b s. taleæ olea- ginæ uſtulatæ in craſſitudine muri, ad firmitatem. A B f M N k l O r p q o e b s
[14] PASSVS 80piedi 80piedi 50piedi Ziopiedi 60piedi 110 M S I O M W
[15] Tro ſchemate. I.Proſchemate. II.Troſchemate. +.+. Solanus. p. Fauonius, uel Zephirus. T. Septentrio, Aparentias. O. Auſter. M. Caurus. L. Affricus, Lybs,Corus. S. Eurus. G. Aquilo. I. Euro Aquilo. 2. Euro auster. 3. Lybono tus, Auſtro affricus, uſque ad reliquos nomina formare oportet.a. Solanus. b. Septrentrio. c. Fauonius. d. Auſter. e. Eurus. f. Affricus. g. Caurus. h. Aquilo. I. Carbas. K. Boreas. L. Supernas, M. Gallicus. N. Traſcias. O. Corus. T. Circius. Q. Etheſiæ. R. Argeſtes. S. Subueſperus. T. Lybonotus. V. Altanus. X. Leuconotus. T. Vulturnus. Z. Cecias. *. Ornithiæ.A. Alexandria. b. Syene. a d. Gnomon. c. centrum. fbc. & edg. radijſolis. adg. & acb. anguli ſimiles. 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 2 3 4 5 6 7 8 S L M G O P X T I k f t o L n h d g w IIII E f e b d a g c X Z Y X V T S R Q P O N M L K I e f h g II d a c b d f A m b e c
[16] reſiculatumtetrudoron didoronincertumpentadoronortoſtulte.emplecton ct iſodomon.diatoni froniatidiatoni froniatiAdiſodomon. LI I 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5
[17] Pollexſafituſafitu doPollex VHusP.dimidP. DimiCapitisPollex unusFactes uHa .F. I .P. I .P. I .P. I .P. I .F. I PI {1/2} .P.I {1/2} Fa: I Fa: unn .F. I .F. X .F. I .F. I .F. I
[18] E. antæ C. Columnæ duæ inter antæs in medio. C. cella. D. Parietes, qui cirecumcludunt celtam. D D @ D B C C E
[19] Frons ſeu Orograpbia ædis in antis.#A.#AntæC. fuſtigiun ſupra columnas duas inter antas in medio poſitas. C A A A A
[20] A. posticum.B. Frons.C. Columnæ contra antas.D. Columnæ in uerſuris.E. Cella.F. Parietes cellam concludentes.
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
< >
page |< < (141) of 412 > >|
173141QVARTVS.
De decoro per ſtationem facto tractat Vitr. hoc loco, de quo ſatis primo uolumine diſſeruimus. Reſpiciant
ædium frontes ad occidentem;
hinc fiet, quod areæ, ſimulacraq́; Deorum tanquam naſcentes Soles mentes
ſupplicantium illuminare uidebuntur.
Cæterum ſi qui Idola, opera hominum, ligna muta, & dæmones ado-
rabant in eorum cerimonijs adeo circumſpecti erant, ut magnifica templa extruerent, quibus externos allice-
rent, præſentesretinerent;
ſi habitu, & gestu uitam, & mores; ſi gratiam, & maieſtatem Dijs dignam expri-
mere artifices Idolorum tentabant:
quid nos ueri Dei, ſanctorumq́; cultores efficiemus, qua expreſſione uerum
Dei cultum, &
pietatem indicabimus.
1110
De ostiorum, & antepagmentorum ſacrarum ædium
rationibus. # Cap. VI.
OStiorvm autem, & eorum antepagmentorum in ædibus hæ ſunt rationes, ut primũ
conſtituantur, quo genere ſunt futuræ.
Genera ſunt enim thyromatωn hæc, Doricum, Io-
nicũ, Atticurges.
Horum ſymmetriæ Dorici generis conſpiciuntur his rationibus, uti co-
rona ſumma, quæ ſupra antepagmentum ſuperius imponitur, æque librata ſit capitulis ſum
mis columnarum, quæ in pronao fuerint.
Lumen autem hypothyri conſtituatur ſic, uti quæ altitudo
ædis a pauimento ad lacunaria fuerit, diuidatur in partes tres ſemis, &
ex eis duæ partes lumini ualuarũ
altitudine conſtituantur.
Hæc autem diuidatur in partes duodecim, & ex eis quinque, & dimidia lati-
2220 tudo luminis fiat in imo, &
in ſummo contrahatur, ſi erit lumen ab imo ad ſexdecim pedes antepag-
menti tertia parte.
Sexdecim pedum ad 25. ſuperior pars luminis contrahatur antepagmenti parte
quarta.
Si a pedibus 25. ad triginta, ſumma pars contrahatur antepagmenti parte octaua. Reliqua
quo altiora ſunt, ad perpendiculum uidentur opportere collocari.
Ipſa autem antepagmenta craſſa
fiant in fronte altitudine luminis parte duodecima, contrahaturq́;
in ſummo ſuæ craſsitudinis quarta-
decima parte.
Supercilij altitudo quanta antepagmentorum in ſumma parte erit craſsitudo. Cyma-
tium faciendum eſt antepagmenti ſexta parte.
proiectura autem quanta eſt eius craſsitudo. Sculpen-
dum eſt cymatium Lesbium cum aſtragalo.
Supra cymatium, quod erit in ſupercilio, collocandum
eſt hyperthyron, craſsitudine ſupercilij, &
in eo ſcalpendum eſt cymatium Doricum, aſtragalum Le-
ſbium ſima ſcalptura.
Corona deinde plana fiat cum cymatio, proiectura autem eius erit quanta alti-
3330 tudo ſupercilij, quæ ſupra antepagmentum imponitur.
Dextra ac ſiniſtra proiecturæ ſic ſunt facien-
dæ, uti crepidines excurrant, &
in ungue ipſa cymatia coniungantur.
Priusquam ad aliud deueniam, neceſſarium puto obſcura quædam uocabula declarare, qualia ſunt hæc.
Antepagmenta, thyromata, atticurges, hypothyron, lacunare, ſupercilium, cymatium Lesbium, & Doricum,
aſtragalus Lesbius, ſima ſcalptura, &
crepidines. Antepagmentum igitur a noſtris erte dicuntur, ſunt autem
lapides ad utrumque ostij latus directi, nec dubito huiuſmodi uocabulo ſignificari quoque lapidem ſupra dire-
ctos illos tranſuerſum, quod Vitr.
innuit, dum dicit. Vti Corona ſumma, quæ ſupra antepagmentum ſuperius
imponitur.
Thyromata, Gręca uox, oſtia ſunt. Atticurges quoque alias vſurpatum uerbum pro attico more
factum, uideturq́;
Corinthium intelligere per id, quod in fine huius capitis appoſuit, diſcrimenq́; ponit inter At-
ticum, &
Doricum. Quoniam trium generum eſſe oſtia dicit, Dorica, Ionica, & Attica. & ſuperiori uolu-
4440 mine mentionem fecit Atticæ baſis, quæ post Vitr.
in Doricis operibus eſt tranſlata: qua autem ratione, igno-
ro.
Cæterum Plin. quatuor ponit columnarum genera, inter quæ Atticam quadrangularem ponit (ut dixi.)
itaque Atticum genus ab alijs diſtinctum uidetur. Sed fieri potest, ut Corinthium, quod nihil habet proprium
præter capitulum, ab hoc genere oftij rationem deſumpſerit, quemadmodum a Dorico mutulos, ab Ionico den-
ticulos.
Lacunar, quidſit, ſupra expoſui. Lacus enim eſt ſpatium inter trabes, Lacunare, & ſpatium & tra-
bem ſignificat, Trabeationem dicimus, ſeu trabeaturam.
Supercilium id eſt ſuperlimitare, & est lapis ſupra
antepagmentum ſuperius.
Cymatium undulam ſignificat, hodie cimaſa, uel gula nominatur a nostris. Do-
ricum cymatium in operibus doricis eſt manifestum, ea ſcilicet forma, qua eſt inferius coronæ cym atium.
Le-
sbium cymatium non uidetur eſſe intelligendium cymatium ſcalptura ornatum.
non enim hoc eſt diſcrimen ue-
rum inter Doricum, &
Lesbium, nam & Doricum ornari poteſt. quare cymatium Doricum non ornamento, ſed
5550 forma differre debet a Lesbio, &
eſt quod nostri cauettum uocant, veluti ſcotia deformatum. Cymatium uero
Lesbium oppoſitum, quemadmodum in deſcriptione oſtij Dorici eſt uidere littera K.
& cymatium Doricum
littera C.
ſed astragalus Leſbius eſt tanquam dimidius torus ornatus ſima ſcalptura, baſſum rileuum nostri
dicunt.
uulgo enim ſimus caprarum naſus dicitur. Crepidines ſunt margines, & ornamenta, quæ circum oſtia
ponuntur, id est membra parua, quæ tranſuerſa, &
directa circa antepagmenta currunt. Hy pothyrum eſt
ſpatium, &
uanum, quod aiunt a Vitr. lumen appellatum. Nunc ad Vitruuij pręceptum. Primum eſt, ut ſcia-
mus quo genere ostij uti uelimus.
Deinde oſtiorum genera diſtinguit. Triplexq́; eorum genus nominat Dori-
cum, Ionicum, Atticum.
postmodum oſtij Dorici ſymmetrias docet. aitq́; coronam, quæ ſupra antepagmentum
ſuperius collocatur, æque libratam eſſe oportere capitulis columnarum, quæ ſunt in pronao.
monetq́; qua ra-
tione ſpatium a ſumma corona ad pauimentum diſtribuamus, partemq́;
unam lumini, alteram dat ornamentis;
partiri iubet altitudinem a Lacunaribus ad pauimentum in partes tres, & dimidiam, ex his duas altitudini
6660

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index