175143QVARTVS.
parte antepagmenti.
Qua ratione autem debeat lumen ſuperius contrahi, non planèſcio.
non enim eam con-
tractionem obſeruarunt antiqui poſt Vitr. vnicum tamen exemplar in Tyburtino templo conſpicitur. forſan
maioris firmitatis cauſa, forſan ut melius oſtium a longinquo inter Columnas appareat. nam & diductis cruri-
bus firmior homo est quàm paribus, & angulus acutus magis eſt, qui longiorib. radijs clauditur. Quid hoc ſit,
non ſatis exploratum habeo. eadem quoque ratione antepagmenta contrabenda iubet. duodecima enim lu-
minis parte cum ſint in parte inferiori, quartadecima ſuperius parte ſuæ craſſitudinis uult imminui, atque ita
lumen luminis terminos, & imum coronæ habemus. Spatium quod ſupra lumen eſt, ita diſtribuitur. ſuperci-
lium primum est tam craſſum, quàm antepagmentum ſuperius. ſumitur inde ſexta ſupercilij pars, & ex ea
cymatium conſtituitur, cuius proiectura tanta est, quanta eius craßitudo, & ſculpendum est cymatium Leſ-
1110 bium cum aſtragalo, quod circum antepagmenta procurrit, nam de ſupercilij cymatio ſtatim loquitur Vitr.
cumq́ue dicat, quod ſupra cymatium, quod eſt in ſupercilio, collocatur hyperthyron, innuit ſe hoc loco de alio
cymatio intelligere: cumq́; etiam dicat, {quod ſupra cymatium, quod erit in ſupercilio,} oſtendit quod in craſſi-
mdine, aut altitudine ſupercilij includatur cymatium, & non ponitur ſupra ſupra ſupercilium. Similiter ſupra cy-
matium, quod est in ſupercilio collocatur hyperthyron, fregium noſtri dicunt. quod hyperthyrum eſt craßitu-
dine ſupercilij, in quo etiam includitur cymatium Doricum, & astragalus Lesbius ſima ſcalptura, nam hæc
membra non debent multum prominere. Super hyperthyron corona plana cum ſuo cymatio facienda est, quem-
admodum ex deſeriptione patet. Sed quod Vitr. dicit. {Dextra, ac ſiniſtra proiecturæ ſic ſunt faciendæ, uti
crepidines excurrant, & in ungue ipſa cymatia coniungantur: } Ita intelligendum puto, ut cymatia, quæ ſunt in
hyperthyro promineant, & ubi inciduntur, quod Vitr. in ungue dicit, unà coniungantur cum his, quæ ſunt in uer
2220 ſuris dextra, ac ſiniſtra uerſus parietes, ut pars prominens hyperthyri a lateribus non ſit ſine ornamẽto. Corona
quanquã alta, ex Vitr. tamẽ conſtituta non caret exemplo. licet forte reſpexerit ad columnas interiorespronai.
tractionem obſeruarunt antiqui poſt Vitr. vnicum tamen exemplar in Tyburtino templo conſpicitur. forſan
maioris firmitatis cauſa, forſan ut melius oſtium a longinquo inter Columnas appareat. nam & diductis cruri-
bus firmior homo est quàm paribus, & angulus acutus magis eſt, qui longiorib. radijs clauditur. Quid hoc ſit,
non ſatis exploratum habeo. eadem quoque ratione antepagmenta contrabenda iubet. duodecima enim lu-
minis parte cum ſint in parte inferiori, quartadecima ſuperius parte ſuæ craſſitudinis uult imminui, atque ita
lumen luminis terminos, & imum coronæ habemus. Spatium quod ſupra lumen eſt, ita diſtribuitur. ſuperci-
lium primum est tam craſſum, quàm antepagmentum ſuperius. ſumitur inde ſexta ſupercilij pars, & ex ea
cymatium conſtituitur, cuius proiectura tanta est, quanta eius craßitudo, & ſculpendum est cymatium Leſ-
1110 bium cum aſtragalo, quod circum antepagmenta procurrit, nam de ſupercilij cymatio ſtatim loquitur Vitr.
cumq́ue dicat, quod ſupra cymatium, quod eſt in ſupercilio, collocatur hyperthyron, innuit ſe hoc loco de alio
cymatio intelligere: cumq́; etiam dicat, {quod ſupra cymatium, quod erit in ſupercilio,} oſtendit quod in craſſi-
mdine, aut altitudine ſupercilij includatur cymatium, & non ponitur ſupra ſupra ſupercilium. Similiter ſupra cy-
matium, quod est in ſupercilio collocatur hyperthyron, fregium noſtri dicunt. quod hyperthyrum eſt craßitu-
dine ſupercilij, in quo etiam includitur cymatium Doricum, & astragalus Lesbius ſima ſcalptura, nam hæc
membra non debent multum prominere. Super hyperthyron corona plana cum ſuo cymatio facienda est, quem-
admodum ex deſeriptione patet. Sed quod Vitr. dicit. {Dextra, ac ſiniſtra proiecturæ ſic ſunt faciendæ, uti
crepidines excurrant, & in ungue ipſa cymatia coniungantur: } Ita intelligendum puto, ut cymatia, quæ ſunt in
hyperthyro promineant, & ubi inciduntur, quod Vitr. in ungue dicit, unà coniungantur cum his, quæ ſunt in uer
2220 ſuris dextra, ac ſiniſtra uerſus parietes, ut pars prominens hyperthyri a lateribus non ſit ſine ornamẽto. Corona
quanquã alta, ex Vitr. tamẽ conſtituta non caret exemplo. licet forte reſpexerit ad columnas interiorespronai.
Sin autem Ionico genere futuræ erunt, lumen altum ad eundem modum, quemadmodum in Do-
ricis, fieri uidetur. Latitudo conſtituatur, ut altitudo diuidatur in partes duas, & dimidiam, eiusq́; par-
tis unius ſemis ima luminis fiat altitudo: contracturæ ita ut in Doricis. Craſsitudo antepagmento-
rum altitudine luminis in fróte quartadecima parte: Cymatium huius craſsitudinis ſexta: reliqua pars
præter cymatium diuidatur in partes 12. harũ trium prima corſa fiat cum aſtragalo, ſecunda quatuor,
tertia quinque, eæq́; corſæ cum aſtragalis circumcurrant. Hyperthyra autem ad eundem modum
componantur, quemadmodum in Doricis hyperthyridibus. Ancones, ſiue prothyrides uocentur, ex-
culptæ dextra, ac ſiniſtra præpendeant ad imi ſupercilij libramentum præter folium. Eæ habeant in
3330 fronte craſsitudinex ex antepagmenti tribus partibus unam, in imo quarta parte graciliores, quàm
ſuperiora.
ricis, fieri uidetur. Latitudo conſtituatur, ut altitudo diuidatur in partes duas, & dimidiam, eiusq́; par-
tis unius ſemis ima luminis fiat altitudo: contracturæ ita ut in Doricis. Craſsitudo antepagmento-
rum altitudine luminis in fróte quartadecima parte: Cymatium huius craſsitudinis ſexta: reliqua pars
præter cymatium diuidatur in partes 12. harũ trium prima corſa fiat cum aſtragalo, ſecunda quatuor,
tertia quinque, eæq́; corſæ cum aſtragalis circumcurrant. Hyperthyra autem ad eundem modum
componantur, quemadmodum in Doricis hyperthyridibus. Ancones, ſiue prothyrides uocentur, ex-
culptæ dextra, ac ſiniſtra præpendeant ad imi ſupercilij libramentum præter folium. Eæ habeant in
3330 fronte craſsitudinex ex antepagmenti tribus partibus unam, in imo quarta parte graciliores, quàm
ſuperiora.
Ionicum genus oſtiorum abſoluit Vitr.
&
facilis eſt, modo quædam ſignificata intelligantur.
Corſa eſt an-
tepagmenti faſcia, prima corſa eſt ea, quæ propior eſt lumini. Ancones menſulæ ſunt a lateribus oſtij. S. lit-
teræ ſimiles, quæ ſuis capitibus in uolutis conulountur. Græce prothyrides nominantur, cartellas noſtri uocant,
pendent ſub corona ad antepagmenta ad perpendiculum imi ſupercilij, præter folium, quemadmodum in de-
ſcriptione uidemus, neque credendum est oſtio Ionici generis coronam adhiberi æque libratam capitulis colum-
narum, quemadmodum in Doricis præceptum est. # Quare, quod Philander obijcit, nihil eſt.
tepagmenti faſcia, prima corſa eſt ea, quæ propior eſt lumini. Ancones menſulæ ſunt a lateribus oſtij. S. lit-
teræ ſimiles, quæ ſuis capitibus in uolutis conulountur. Græce prothyrides nominantur, cartellas noſtri uocant,
pendent ſub corona ad antepagmenta ad perpendiculum imi ſupercilij, præter folium, quemadmodum in de-
ſcriptione uidemus, neque credendum est oſtio Ionici generis coronam adhiberi æque libratam capitulis colum-
narum, quemadmodum in Doricis præceptum est. # Quare, quod Philander obijcit, nihil eſt.
Fores ita compingantur, uti ſcapi cardinales ſint ex altitudine luminis totius duodecima parte.
inter duos ſcapos tympana ex duodecim partibus habeant ternas partes. Impagibus diſtributiones ita
4440 fient, uti diuiſis altitudinibus in partes quinque, duæ ſuperiori, tres inferiori deſignentur. Super me-
dium medij impages collocentur, ex reliquis alij in ſummo, alij in imo compingantur. Latitudo impa-
gis fiat tympani tertia parte, cymatium ſexta parte impagis. Scaporum latitudines impagis dimidia
parte. Item replum de impage dimidia, & ſexta parte. Scapi qui ſunt ante ſecundum pagmentum, di-
midium impagis conſtituantur. Sin autem ualuatæ erunt, altitudines ita manebunt. in latitudinem
adijciatur amplius foris latitudo (ſi quadriforis futura eſt) altitudo adijciatur.
inter duos ſcapos tympana ex duodecim partibus habeant ternas partes. Impagibus diſtributiones ita
4440 fient, uti diuiſis altitudinibus in partes quinque, duæ ſuperiori, tres inferiori deſignentur. Super me-
dium medij impages collocentur, ex reliquis alij in ſummo, alij in imo compingantur. Latitudo impa-
gis fiat tympani tertia parte, cymatium ſexta parte impagis. Scaporum latitudines impagis dimidia
parte. Item replum de impage dimidia, & ſexta parte. Scapi qui ſunt ante ſecundum pagmentum, di-
midium impagis conſtituantur. Sin autem ualuatæ erunt, altitudines ita manebunt. in latitudinem
adijciatur amplius foris latitudo (ſi quadriforis futura eſt) altitudo adijciatur.
Hactenus dictum eſt de ijs partibus oſtiorum, quæ a lateribus, &
ſuperioribus partibus collocantur, ſiue
marmorea, ſiue lapidea ſint, nunc de foribus agitur, id est de opere, quod materia conſtat. # Debebat exequi
Atticum genus, ſed quia pauca de illo dicenda ſunt, tranſtulit id negocium in finem capitis. nos uocabula quæ-
dam more nostro declarabimus. Si prius Ionici generis oſtium deſcribamus.
marmorea, ſiue lapidea ſint, nunc de foribus agitur, id est de opere, quod materia conſtat. # Debebat exequi
Atticum genus, ſed quia pauca de illo dicenda ſunt, tranſtulit id negocium in finem capitis. nos uocabula quæ-
dam more nostro declarabimus. Si prius Ionici generis oſtium deſcribamus.
Ianua primus aditus eſt in ædes, a Iano dicta, a quo omnia rerum principia ſumebantur.
Cæterum com-
5550 muni ratione oſtia dicuntur, ſiue exterius, ſiue interius aperiantur, ſiue etiam conuoluantur, Græci Thiras.
Vanum autem id eſt lumen hypothyron. # Latera, antæ, ſeu parastadæ, ab antis autem ornamenta dicta ſunt
antepagmenta. Diſcrimen latini ponunt inter ianuam, & portam; nam vrbium, & oppidorum portas, alio-
rum ædificiorum ianuas eſſe dicunt; ſed poſtea nomina confunduntur. poſticum eſt ianua posterior, Gtæci
pſeudothyrum appellant, quaſi falſam ianuam. Anticum eſt anterior ianua. Fores, & ornamenta ita fiunt.
Stipites, qui cardinibus imponuntur ſcapi cardinales dictia Vitr. ita fieri debent, ut prius altitudo luminis
dignoſcatur: hanc in duodecim partes diuidunt, ex ijs una stipitum aut ſcaporum longitudini deſignetur.
Verbigratia, ſi lumen erit altum pedes 12. pedem unum dabis cardinalibus ſcapis, id est dimidium inferiori,
& dimidium ſuperiori ſcapo. Scapi ſuis capitibus tanquam maſculi, cardinibus tanquàm fœminis imponun-
tur, alter in liminari inferiori, alter in ſuperiori, ubi ſunt litteræ q. r. Antiquitus his moribus utebantur,
6660
5550 muni ratione oſtia dicuntur, ſiue exterius, ſiue interius aperiantur, ſiue etiam conuoluantur, Græci Thiras.
Vanum autem id eſt lumen hypothyron. # Latera, antæ, ſeu parastadæ, ab antis autem ornamenta dicta ſunt
antepagmenta. Diſcrimen latini ponunt inter ianuam, & portam; nam vrbium, & oppidorum portas, alio-
rum ædificiorum ianuas eſſe dicunt; ſed poſtea nomina confunduntur. poſticum eſt ianua posterior, Gtæci
pſeudothyrum appellant, quaſi falſam ianuam. Anticum eſt anterior ianua. Fores, & ornamenta ita fiunt.
Stipites, qui cardinibus imponuntur ſcapi cardinales dictia Vitr. ita fieri debent, ut prius altitudo luminis
dignoſcatur: hanc in duodecim partes diuidunt, ex ijs una stipitum aut ſcaporum longitudini deſignetur.
Verbigratia, ſi lumen erit altum pedes 12. pedem unum dabis cardinalibus ſcapis, id est dimidium inferiori,
& dimidium ſuperiori ſcapo. Scapi ſuis capitibus tanquam maſculi, cardinibus tanquàm fœminis imponun-
tur, alter in liminari inferiori, alter in ſuperiori, ubi ſunt litteræ q. r. Antiquitus his moribus utebantur,
6660