179147QVARTVS.
eu tympanis, uno ſuperiori, altero inferiori, ornaturq; ſimplicimodo, ut Doricum genus postulat regulis, &
coronis. Sed ubi Vitr. dicit. {Scapi, qui ſunt ante ſecundum pagmentum.} Ita intelligendum puto, quod ſecun-
dum pagmentum ſit loculamentum, quod nos telarum dicimus ex parte interiori forium, hoc est aduerſa par-
te, quod circumcludat, & reſpondeat ſpatijs, quæ ſunt inter tympana ex alia parte. Replum autem eſt tanquã
planum inter duo cymatia, vt figura ostendit.
Sin autem valuatæ erunt.
Huiuſmodi fores Ionicas eſſe arbitror, quæ ex multis ſectæſunt partibus,
& conduplicabiles ſunt. hæ quoniam latiores ſunt Doricis, ideo a Vitr. præcipitur id, quod dicit {in latitudi-
nem adijciatur, amplius foris lalitudo} & quoniam quadrifores adhuc altiores ſcapos habere debent, ideo
dicit. {Si quadriforis futura est, altitudo adijciatur} credo enim ipſum loqui de ſcapis, & non de inte-
1110 gris foribus.
& conduplicabiles ſunt. hæ quoniam latiores ſunt Doricis, ideo a Vitr. præcipitur id, quod dicit {in latitudi-
nem adijciatur, amplius foris lalitudo} & quoniam quadrifores adhuc altiores ſcapos habere debent, ideo
dicit. {Si quadriforis futura est, altitudo adijciatur} credo enim ipſum loqui de ſcapis, & non de inte-
1110 gris foribus.
Atticvrges autem ijsdem rationibus perficiuntur, quibus Dorica:
præterea coræ ſub cyma-
tijs in antepagmentis circundantur, quæ ita diſtribui debent, uti in antepagmentis præter cymatium,
ex partibus ſeptem habeant duas partes, ipſaq́; forium ornamenta non fiunt ceroſtrata, neque bifora;
ſed ualuata, & aperturas habent in partes exteriores. Quas rationes ædium ſacrarum in formationibus
oporteat ſieri Doricis, Ionicis, Corinthijsq́; operibus, quo ad potuia attingere, veluti legitimis mo-
ribus, expoſui. Nunc de Tuſcanis diſpoſitionibus, quemadmodum inſtitui oporteat, dicam.
tijs in antepagmentis circundantur, quæ ita diſtribui debent, uti in antepagmentis præter cymatium,
ex partibus ſeptem habeant duas partes, ipſaq́; forium ornamenta non fiunt ceroſtrata, neque bifora;
ſed ualuata, & aperturas habent in partes exteriores. Quas rationes ædium ſacrarum in formationibus
oporteat ſieri Doricis, Ionicis, Corinthijsq́; operibus, quo ad potuia attingere, veluti legitimis mo-
ribus, expoſui. Nunc de Tuſcanis diſpoſitionibus, quemadmodum inſtitui oporteat, dicam.
Habeo codices antiquos, in quibus non ceroſtrata, ſed clatrata legitur.
Clatra est opus, quod noſtri gelo-
ſiam uocant, ex ſectis planis lignorum cancellatim poſitis, quadrangularibus ſpatijs relictis, per quæ introſpici
poteſt. huiuſmodi fores atticæ ob latitudinem non patiuntur ex integro uno ligno fieri, ſed oportet, ut condu-
2220 plicabiles ſint, & circumuolui etiam, & in partem exteriorem aperiri. Attici autem Oſtij, Atticæque ſo-
ris deſcriptio poſita eſt.
ſiam uocant, ex ſectis planis lignorum cancellatim poſitis, quadrangularibus ſpatijs relictis, per quæ introſpici
poteſt. huiuſmodi fores atticæ ob latitudinem non patiuntur ex integro uno ligno fieri, ſed oportet, ut condu-
2220 plicabiles ſint, & circumuolui etiam, & in partem exteriorem aperiri. Attici autem Oſtij, Atticæque ſo-
ris deſcriptio poſita eſt.
LOcvs in quo ædis conſtituetur, cum habuerit in longitudine ſex partes, una dempta,
reliquum quod erit latitudini detur. Longitudo autem diuidatur bipartito, & quæ pars
erit interior, cellarum ſpatijs deſignetur; quæ erit proxima fronti columnarum, diſpoſi-
tioni relinquatur. Item latitudo diuidatur in partes decem, exijs ternæ partes dextra, ac
3330 ſiniſtra cellis minoribus, ſiue ubi alæ futuræ ſint, dentur; reliquę quatuor medię ædi attribuãtur. Spa-
tium, quod erit ante cellas in pronao ita columnis deſignetur, ut angulares contra antas parietum ex-
tremorum e regione collocentur. Duæ mediæ e regione parietum, qui inter antas, & mediam ædem
fuerint, ita diſtribuantur, ut inter antas, & columnas priores per medium ijsdem regionibus alteræ di-
ſponantur, eæq́; ſint ima craſsitudine altitudinis parte ſeptima. Altitudo tertia parte latitudinis templi,
ſummaq́; columna quarta parte craſsitudinis imæ contrahatur. Spiræ earum altæ dimidia parte craſsi-
tudinisfiant. Habeant ſpiræ earum plinthum ad circinum altum ſuæ craſsitudinis dimidia parte. To-
rum inſuper cum apophygi craſſum, quantum plinthus. Capituli altitudo dimidia craſsitudinis. Aba-
ci latitudo quanta ima craſsitudo columnæ. Capituliq́; craſsitudo diuidatur in partes tres, e quibus
una plintho, quę eſt pro abaco, detur. altera echino. tertia hypotrachelio cum aſtragalo, & apophy-
44406565[Handwritten note 65]6666[Handwritten note 66] gi. Supra columnas trabes compactiles imponantur, uti ſint altitudinis modulis ijs, qui a magnitudi-
ne opertis poſtulabuntur. Eæq́; trabes compactiles ponuntur, ut tantam habeant craſsitudinem, quan-
ta ſummę columnę erithypotrachelium; & ita ſint compactę ſubſcudibus, & ſecuridis, ut compactu-
6565[Handwritten note 65]6666[Handwritten note 66] ra duorum digitorum habeat laxationem. cum enim inter ſe tangunt, & non ſpiramentum, & perſla-
tum uenti recipiunt, concalefaciuntur, & celeriter putreſcunt. Supra trabes, & ſupra parietes traie-
cturę mutulorum parte quarta altitudinis columnę, proijciantur. Item in eorum frontibus antepag-
menta figantur, ſupraq́; ea tympanum faſtigijs extructa, ſea materia collocetur, ſupraq́; id faſtigium
columen, cantherij, templa ita ſunt collocanda, ut ſtillicidium tecti abſoluti tertiario reſpondeat.
reliquum quod erit latitudini detur. Longitudo autem diuidatur bipartito, & quæ pars
erit interior, cellarum ſpatijs deſignetur; quæ erit proxima fronti columnarum, diſpoſi-
tioni relinquatur. Item latitudo diuidatur in partes decem, exijs ternæ partes dextra, ac
3330 ſiniſtra cellis minoribus, ſiue ubi alæ futuræ ſint, dentur; reliquę quatuor medię ædi attribuãtur. Spa-
tium, quod erit ante cellas in pronao ita columnis deſignetur, ut angulares contra antas parietum ex-
tremorum e regione collocentur. Duæ mediæ e regione parietum, qui inter antas, & mediam ædem
fuerint, ita diſtribuantur, ut inter antas, & columnas priores per medium ijsdem regionibus alteræ di-
ſponantur, eæq́; ſint ima craſsitudine altitudinis parte ſeptima. Altitudo tertia parte latitudinis templi,
ſummaq́; columna quarta parte craſsitudinis imæ contrahatur. Spiræ earum altæ dimidia parte craſsi-
tudinisfiant. Habeant ſpiræ earum plinthum ad circinum altum ſuæ craſsitudinis dimidia parte. To-
rum inſuper cum apophygi craſſum, quantum plinthus. Capituli altitudo dimidia craſsitudinis. Aba-
ci latitudo quanta ima craſsitudo columnæ. Capituliq́; craſsitudo diuidatur in partes tres, e quibus
una plintho, quę eſt pro abaco, detur. altera echino. tertia hypotrachelio cum aſtragalo, & apophy-
44406565[Handwritten note 65]6666[Handwritten note 66] gi. Supra columnas trabes compactiles imponantur, uti ſint altitudinis modulis ijs, qui a magnitudi-
ne opertis poſtulabuntur. Eæq́; trabes compactiles ponuntur, ut tantam habeant craſsitudinem, quan-
ta ſummę columnę erithypotrachelium; & ita ſint compactę ſubſcudibus, & ſecuridis, ut compactu-
6565[Handwritten note 65]6666[Handwritten note 66] ra duorum digitorum habeat laxationem. cum enim inter ſe tangunt, & non ſpiramentum, & perſla-
tum uenti recipiunt, concalefaciuntur, & celeriter putreſcunt. Supra trabes, & ſupra parietes traie-
cturę mutulorum parte quarta altitudinis columnę, proijciantur. Item in eorum frontibus antepag-
menta figantur, ſupraq́; ea tympanum faſtigijs extructa, ſea materia collocetur, ſupraq́; id faſtigium
columen, cantherij, templa ita ſunt collocanda, ut ſtillicidium tecti abſoluti tertiario reſpondeat.
De Tuſcanicis operibus, expeditis iam Græcis, agendum, idq́;
non immerito.
nam prima Architecturæ
hoſpitia in Etruria fuere. legitur enim Etruriæ Regum monumenta, & ædificia plura magnifice fuiſſe constru-
5550 cta. In diſtributione ædium Tuſcanici generis longitudinem templi ſumit pro modulo, aitque latitudinem ad
longitudinem proportione ſeſquiquinta conſtare. nam longitudinem in ſex partes distribuit, e quibus quinque
latitudini dantur. inde longitudo ſi dimidiata fuerit duas efficiet partes, una deſignabitur cellæ, altera pronao,
latitudo uero templi decem in partes diſtribuetur, e quibus tres a dextra, tres uero a ſiniſtra diſtributioni. cel-
larum paruarum relinquantur. cellæ aut lateribus eſſe poß quod innuit Vitr. dicens, ſiue
ubi alæ futuræ ſunt, niſi forte intelligat tres utrinquæ alis relinquendas, ſi cellas noluerimus facere. His hoc
modo diſtributis, reſtant partes quatuor mediæ ædi, unde medium extremis in proportione erit ſeſquitertia.
atque ita erit interiorum partium diſpoſitio. nunc quod pertinet ad columnationem anteriorem, explicandum
eſt. Ad medios angulos parietum ædis, ubi antæ ſunt, e regione columnæ ſunt ponendæ, quæ ſunt terminilon-
gitudinis ædis; & quoniam ab angulo ad angulum amplum intercidit laxamentum, latæ enim ſunt ædes, &
aręoſtylæ, ( ut dictum eſt ſupra ) ideo inter angulares columnas aliæ duæ ſunt in medio collocandæ, ita ut frons
6660
hoſpitia in Etruria fuere. legitur enim Etruriæ Regum monumenta, & ædificia plura magnifice fuiſſe constru-
5550 cta. In diſtributione ædium Tuſcanici generis longitudinem templi ſumit pro modulo, aitque latitudinem ad
longitudinem proportione ſeſquiquinta conſtare. nam longitudinem in ſex partes distribuit, e quibus quinque
latitudini dantur. inde longitudo ſi dimidiata fuerit duas efficiet partes, una deſignabitur cellæ, altera pronao,
latitudo uero templi decem in partes diſtribuetur, e quibus tres a dextra, tres uero a ſiniſtra diſtributioni. cel-
larum paruarum relinquantur. cellæ aut lateribus eſſe poß quod innuit Vitr. dicens, ſiue
ubi alæ futuræ ſunt, niſi forte intelligat tres utrinquæ alis relinquendas, ſi cellas noluerimus facere. His hoc
modo diſtributis, reſtant partes quatuor mediæ ædi, unde medium extremis in proportione erit ſeſquitertia.
atque ita erit interiorum partium diſpoſitio. nunc quod pertinet ad columnationem anteriorem, explicandum
eſt. Ad medios angulos parietum ædis, ubi antæ ſunt, e regione columnæ ſunt ponendæ, quæ ſunt terminilon-
gitudinis ædis; & quoniam ab angulo ad angulum amplum intercidit laxamentum, latæ enim ſunt ædes, &
aręoſtylæ, ( ut dictum eſt ſupra ) ideo inter angulares columnas aliæ duæ ſunt in medio collocandæ, ita ut frons
6660