Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
61 29
62 30
63 31
64 32
65 33
66 34
67 35
68 36
69 37
70 38
71 39
72 40
73 41
74 42
75 43
76 44
77 45
78 46
79 47
80 48
81 49
82 50
83 51
84 52
85 53
86 54
87 55
88 56
89 57
90 58
< >
page |< < (156) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div428" type="section" level="2" n="75">
            <pb o="156" file="514.01.188" n="188"/>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div429" type="section" level="2" n="76">
            <head xml:id="echoid-head77" xml:space="preserve">M. VITRVVII DE
              <lb/>
            ARCHITECTVRA</head>
            <head xml:id="echoid-head78" xml:space="preserve">LIBER QVINTVS.</head>
            <head xml:id="echoid-head79" style="it" xml:space="preserve">Proœmium.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12169" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">QVi</emph>
              amplioribus uoluminibus, Imperator, ingenij cogitationes, præceptaq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12170" xml:space="preserve">explicauerunt, maximas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12171" xml:space="preserve">egregias adiecerunt ſuis ſcriptis authoritates: </s>
              <s xml:id="echoid-s12172" xml:space="preserve">
                <lb/>
              quod etiam &</s>
              <s xml:id="echoid-s12173" xml:space="preserve">c.</s>
              <s xml:id="echoid-s12174" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s12175" xml:space="preserve">Quinto libro proœmium proponit maxima conſideratione dignum. </s>
              <s xml:id="echoid-s12176" xml:space="preserve">eo enim
                <lb/>
              reſpondetur multorum quœſtionibus, qui quotidie de Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s12177" xml:space="preserve">obloquuntur; </s>
              <s xml:id="echoid-s12178" xml:space="preserve">neſcien-
                <lb/>
              tes quo quœque modo ars tractari debeat. </s>
              <s xml:id="echoid-s12179" xml:space="preserve">Nos aperte cernimus Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s12180" xml:space="preserve">non mo-
                <lb/>
              do res (quibus de agit) recte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12181" xml:space="preserve">diligenter perpendiſſe, ſed etiam ſibi propo-
                <lb/>
              ſuiſſe omnia conuenienιi ratione, ac uia docenda eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s12182" xml:space="preserve">Quis non ordinem eius mi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.188-02" xlink:href="note-514.01.188-02a" xml:space="preserve">20</note>
              rum, in prœceptis tradendis perſpexit? </s>
              <s xml:id="echoid-s12183" xml:space="preserve">Quis non eſt rerum electionem miratus?
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12184" xml:space="preserve">quœ diuiſio, quœ pars eſt, quœ non ſit ſuo loco poſita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12185" xml:space="preserve">collocata? </s>
              <s xml:id="echoid-s12186" xml:space="preserve">quis addet, quis addet, quis demet de eius prœceptio-
                <lb/>
              nibus? </s>
              <s xml:id="echoid-s12187" xml:space="preserve">Nam ſi ut Ariſtarchus, Democritus, Aristoxenus, Hippocrates, ac ut alius in ſua quaq; </s>
              <s xml:id="echoid-s12188" xml:space="preserve">arte perfe-
                <lb/>
              ctus non est loquutus: </s>
              <s xml:id="echoid-s12189" xml:space="preserve">his tamen illi uſus eſt uocibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12190" xml:space="preserve">dictionibus, quas ſui temporis mores requirebant,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s12191" xml:space="preserve">eam docendi formam eſt proſequutus, quam artem tradentes ſeruare debent. </s>
              <s xml:id="echoid-s12192" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s12193" xml:space="preserve">quoniam non ex meo hœc
                <lb/>
              ſenſu elicio, tamen maxime gratum erit, ſi quis diligenter proœmium hoc legat. </s>
              <s xml:id="echoid-s12194" xml:space="preserve">de qua re quoque monui le-
                <lb/>
              ctores volumine primo. </s>
              <s xml:id="echoid-s12195" xml:space="preserve">Docet autem quantum diſcriminis ſit inter historiarum, poematumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12196" xml:space="preserve">ſcriptiones,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s12197" xml:space="preserve">artium tractationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s12198" xml:space="preserve">probat docendi difficultatem, nec ſinit nos deſiderare modum ſcribendœ artis
                <lb/>
              Ideo dicit.</s>
              <s xml:id="echoid-s12199" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12200" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Qvi</emph>
              amplioribus uoluminibus, Imperator, ingenij cogitationes, præceptaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12201" xml:space="preserve">explicauerunt, maxi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.188-03" xlink:href="note-514.01.188-03a" xml:space="preserve">30</note>
              mas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12202" xml:space="preserve">egregias adiecerunt ſuis ſcriptis authoritates: </s>
              <s xml:id="echoid-s12203" xml:space="preserve">quod etiam uel in noſtris quoque ſtudijs res pa-
                <lb/>
              teretur, ut amplificationibus authoritas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12204" xml:space="preserve">in his præceptis au geretur, ſed id non eſt quemadmodum.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12205" xml:space="preserve">putatur expeditum.</s>
              <s xml:id="echoid-s12206" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s12207" xml:space="preserve">Senſus eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s12208" xml:space="preserve">poſſe commode ingenij cogitationes explicare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12209" xml:space="preserve">ſcribere, nulla breuitatis neceßitate iniecta,
                <lb/>
              maximas affert authoritates ſcriptoribus. </s>
              <s xml:id="echoid-s12210" xml:space="preserve">nam cuique integrum eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12211" xml:space="preserve">ex animo ample, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12212" xml:space="preserve">copioſe ſcribere,
                <lb/>
              ornareq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12213" xml:space="preserve">res ſuas ad oblectationem legentium, prœſertim cum res huiuſmodi ſunt, cum ſua nos uarietate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12214" xml:space="preserve">
                <lb/>
              iucunditate alliciant. </s>
              <s xml:id="echoid-s12215" xml:space="preserve">Sed amplitudo hœc non eſt in omni re tractanda, adeo ut putant alij, expedita; </s>
              <s xml:id="echoid-s12216" xml:space="preserve">nam ſi
                <lb/>
              ita eſſet, non dubitarem, quin meis ſcriptis authoritas ineſſet.</s>
              <s xml:id="echoid-s12217" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12218" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Non</emph>
              enim de Architectura ſic ſcribitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12219" xml:space="preserve">ut hiſtoriæ, ut poemata. </s>
              <s xml:id="echoid-s12220" xml:space="preserve"># Poemata ſunt ingenij cogi-
                <lb/>
              tationes; </s>
              <s xml:id="echoid-s12221" xml:space="preserve">hiſtoriœ exempla noſtrarum actionum. </s>
              <s xml:id="echoid-s12222" xml:space="preserve">ideo reſpondet ijs uerbis, quœ ſupra poſuit {Ingenij cogi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.188-04" xlink:href="note-514.01.188-04a" xml:space="preserve">40</note>
              tationes, prœceptaq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s12223" xml:space="preserve">.} Deinde oſtendit diſcrimen ſcribendarum hiſtoriarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12224" xml:space="preserve">poematum, a tractan-
                <lb/>
              da Architectura.</s>
              <s xml:id="echoid-s12225" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12226" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Historiae</emph>
              per ſe tenent lectores, habent enim nouarum rerum uarias expectationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s12227" xml:space="preserve">Poema-
                <lb/>
              ta uero, carminum metra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12228" xml:space="preserve">pedes, ac uerborum elegans diſpoſitio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12229" xml:space="preserve">ſententiarum inter perſonas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12230" xml:space="preserve">
                <lb/>
              uerſuum diſtincta pronuntiatio, prolectando ſenſus legentium perducit ſine offenſa ad ſummam ſcri-
                <lb/>
              ptorum terminationem. </s>
              <s xml:id="echoid-s12231" xml:space="preserve">Id autem in Architecturæ conſcriptionibus non poteſt fieri.</s>
              <s xml:id="echoid-s12232" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s12233" xml:space="preserve">Delectat hiſtoria rerum nouitate, cuius animus noſter eſt maxime cupiens, delectando tenet uſque in finem.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12234" xml:space="preserve">Delectant poemata numerorum ſuauitate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12235" xml:space="preserve">etiam rerum nouarum imitatione; </s>
              <s xml:id="echoid-s12236" xml:space="preserve">quare & </s>
              <s xml:id="echoid-s12237" xml:space="preserve">ipſa quoque alli-
                <lb/>
              ciunt aures ad audiendum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12238" xml:space="preserve">animum ad legendum uſque ad ſummam ſcriptorum terminationem. </s>
              <s xml:id="echoid-s12239" xml:space="preserve">Sed in
                <lb/>
              tractatione alicuius artis, quoniam uerba a neceßitate oriuntur, resq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12240" xml:space="preserve">obſcuræ ſunt, nulla oblectatio prouenit. </s>
              <s xml:id="echoid-s12241" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.188-05" xlink:href="note-514.01.188-05a" xml:space="preserve">50</note>
              Quod multo magis in Architectura fieri debet, cuius tractatio abdita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12242" xml:space="preserve">recondita magis eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s12243" xml:space="preserve">unde di-
                <lb/>
              cit Vitru.</s>
              <s xml:id="echoid-s12244" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12245" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Id</emph>
              autem in Architecturæ conſcriptionihus non poteſt fieri, quod uocabula ex artis propria ne-
                <lb/>
              ceſsitate concepta, in conſueto ſermone obijciunt ſenſibus obſcuritatem.</s>
              <s xml:id="echoid-s12246" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s12247" xml:space="preserve">Ars omnis propria habet uocabula, bœc a neceßitate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12248" xml:space="preserve">uſu oriuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12249" xml:space="preserve">ignoratur autem uſus ab ijs, qui nõ
                <lb/>
              didicere, quare obſcuritas in ſenſibus neceßario oritur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12250" xml:space="preserve">Oportet enim prius, (ut aiunt Philoſophi,) quid no-
                <lb/>
              minis rerum intelligere, id eſt quo quœque uocabulo nominetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12251" xml:space="preserve">Nec ſolum in uocabulis, ſed etiam in formis
                <lb/>
              dicendi poſita eſt difficultas, nec licet in arte tradenda, in qua breuitas requiritur, amplitudinem ſermonis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12252" xml:space="preserve">
                <lb/>
              circuitus orationis adhibere. </s>
              <s xml:id="echoid-s12253" xml:space="preserve">memoriœ enim inſeruiendum eſt breuitate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12254" xml:space="preserve">ordine.</s>
              <s xml:id="echoid-s12255" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12256" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cvm</emph>
              ergo ea per ſe non ſint aperta, nec pateant in eorum conſuetudine nomina, tum etiam præ-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.188-06" xlink:href="note-514.01.188-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>