Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[1] CVM PRIVILEGIIS.
[Figure 2]
[Figure 3]
[4] CARrATIDES.
[5] PERS AE CAPTIVI.
[6] 12 3 16
[7] PIANTA ICHN OGRA PHIAPRONAO
[8] Pars ubi eſt I. orthographia est, ubiuero O. ſciographia.I O
[9] a b. recta.d c. flexa.e. angulirecti.f. anguli obtuſi.o. anguli acuti.h.i.K. circulus.g h i. diametros.g k. radius.g. centrum.l. m.n. arcus inte ger.L m. chorda.n p. ſagitta.r. arcus diminu-tus.f. arcus compoſi-tus. a b d c e f o h i k g l m n L p r
[10] Turris diſpoſito in parte interiori.A. ſucula uectibus reducta, quæ catenam continet, a quatignorum capita ſiiſpenduntur, in centroB. Tigna autem ueluti incumbis impoſita ex altera parte non ſunt clauis affixa, ſed ſuperpoſita ut ſuculæ redu- ctione poſſint ſine impeditione relaxari. ſuper ea tigna fit tabulatus.G. prominentia a turri tignorum capi- ta pro contignatione & itineribus in interioribus partibus.C. tabulatus.D. murus interior.E. Mœnia.F. mœniorum planitia.K I. eraſsitudines.H. ſcala admuri conſcenſum. A B G C D E F K I H L R
[11] † Oriens.P. Occidens.O. Auster.T. Septentrio.G. Aquilo.G. Affricus.M. CaurusS. Eurus.T. Foſſa.X. Portæ.Y. Forum.O. Baſilica.I. Viæ.Z. Aggeres. † P O T G G M S T V X Y O I Z
[12] A. dentes ſerræB. pectinata diſpoſitio.C. murad urbem.D. parsmuri exterior.E. agger. A B C D E
[13] H orthographia muri.Diſpoſitio mœiorum.A. opus terrenum.b. f. decuſſationes fibularum.M N. fundamentum, exterius.k l. fundamentum interiusO. r. &p q. longitudo tranſuerſorum fundam entorum pectinatim diſpoſitorum quemadmodum ſerrædentes quaternum pedum.p o. interuallum pectionatim diſpoſitorum interuallorum.e b s. taleæ olea- ginæ uſtulatæ in craſſitudine muri, ad firmitatem. A B f M N k l O r p q o e b s
[14] PASSVS 80piedi 80piedi 50piedi Ziopiedi 60piedi 110 M S I O M W
[15] Tro ſchemate. I.Proſchemate. II.Troſchemate. +.+. Solanus. p. Fauonius, uel Zephirus. T. Septentrio, Aparentias. O. Auſter. M. Caurus. L. Affricus, Lybs,Corus. S. Eurus. G. Aquilo. I. Euro Aquilo. 2. Euro auster. 3. Lybono tus, Auſtro affricus, uſque ad reliquos nomina formare oportet.a. Solanus. b. Septrentrio. c. Fauonius. d. Auſter. e. Eurus. f. Affricus. g. Caurus. h. Aquilo. I. Carbas. K. Boreas. L. Supernas, M. Gallicus. N. Traſcias. O. Corus. T. Circius. Q. Etheſiæ. R. Argeſtes. S. Subueſperus. T. Lybonotus. V. Altanus. X. Leuconotus. T. Vulturnus. Z. Cecias. *. Ornithiæ.A. Alexandria. b. Syene. a d. Gnomon. c. centrum. fbc. & edg. radijſolis. adg. & acb. anguli ſimiles. 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 2 3 4 5 6 7 8 S L M G O P X T I k f t o L n h d g w IIII E f e b d a g c X Z Y X V T S R Q P O N M L K I e f h g II d a c b d f A m b e c
[16] reſiculatumtetrudoron didoronincertumpentadoronortoſtulte.emplecton ct iſodomon.diatoni froniatidiatoni froniatiAdiſodomon. LI I 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5
[17] Pollexſafituſafitu doPollex VHusP.dimidP. DimiCapitisPollex unusFactes uHa .F. I .P. I .P. I .P. I .P. I .F. I PI {1/2} .P.I {1/2} Fa: I Fa: unn .F. I .F. X .F. I .F. I .F. I
[18] E. antæ C. Columnæ duæ inter antæs in medio. C. cella. D. Parietes, qui cirecumcludunt celtam. D D @ D B C C E
[19] Frons ſeu Orograpbia ædis in antis.#A.#AntæC. fuſtigiun ſupra columnas duas inter antas in medio poſitas. C A A A A
[20] A. posticum.B. Frons.C. Columnæ contra antas.D. Columnæ in uerſuris.E. Cella.F. Parietes cellam concludentes.
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
< >
page |< < (158) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div429" type="section" level="2" n="76">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s12368" xml:space="preserve">
                <pb o="158" file="514.01.190" n="190" rhead="LIBER"/>
              nimis longus fuiſſet alius eubus, ſcilicet a ſenario ductus, ſcilicet, 432, additus priori ſummæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s12369" xml:space="preserve">Hoc modo
                <lb/>
              Pythagoræ mentem exponam.</s>
              <s xml:id="echoid-s12370" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12371" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Graeci</emph>
              quoque Poetæ comici interponentes e choro canticum, diuiſerunt ſpatia fabularum.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12372" xml:space="preserve">ita partes cubica ratione facientes intercapedinibus leuant actorum pronunciationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s12373" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s12374" xml:space="preserve">Non dum inueni qua ratione cubicis rationibus fabularum partes, quas actus nomino, diſtribuerent: </s>
              <s xml:id="echoid-s12375" xml:space="preserve">an ſor
                <lb/>
              te eorum fabulæ ſic diſpoſitæ non inueniuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12376" xml:space="preserve">Cæterum oportebat, aut actus octo eſſe, aut ſcen is in ſingulis
                <lb/>
              actibus octonas, aut unius ſcenæ uel actus nerſiculos ratione cubica conſtare. </s>
              <s xml:id="echoid-s12377" xml:space="preserve">actus ergo non plures quinque
                <lb/>
              cum ſint, octo eſſe non poſſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s12378" xml:space="preserve">Scenæ quoque non habent interpoſitos cantus, ut actorum leuent pronuncia-
                <lb/>
              tiones; </s>
              <s xml:id="echoid-s12379" xml:space="preserve">nec numerus uerſiculorum in ſcenis ſingulis, uel actibus cubica ratione conſtat, in his fabulis, quas ha-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.190-01" xlink:href="note-514.01.190-01a" xml:space="preserve">10</note>
              bemus, quare neſcio quid hoc loco afferam, niſi quod hoc loso Vitruuius ſimilitudinem uelit in eo eſſe, quod
                <lb/>
              ad quietem intercapedines canticorum comparabantur, ut cubica ratio ſit cubi comparatio quædam, ut quem
                <lb/>
              admodum cubus quieſcit, ita ſpatia fabularum diuiſa per choros leuent actorum pronunciationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12380" xml:space="preserve">labores,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s12381" xml:space="preserve">diſtinctionem rerum faciant in mente ſpectatorum.</s>
              <s xml:id="echoid-s12382" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12383" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cvm</emph>
              ergo hæc naturali modo a maioribus obſeruata ſint, animoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12384" xml:space="preserve">aduertam inuſitatas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12385" xml:space="preserve">obſcu-
                <lb/>
              ras multis res eſſe mihi ſcribendas, quo facilius ad ſenſus legentium peruenire poſsint, breuibus uolu-
                <lb/>
              minibus iudicaui ſcribere. </s>
              <s xml:id="echoid-s12386" xml:space="preserve">Ita enim expedita crunt ad intelligendum, eorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12387" xml:space="preserve">ordinationes inſtitui,
                <lb/>
              uti non ſint quærentibus ſeparatim colligenda, ſed e corpore uno, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12388" xml:space="preserve">in ſingulis uoluminibus generum
                <lb/>
              haberent explicationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s12389" xml:space="preserve">Itaque Cæſar tertio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12390" xml:space="preserve">quarto volumine ædium ſacrarum rationes expoſui.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12391" xml:space="preserve">Hoc libro publicorum locorum expediam diſpoſitiones, primumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12392" xml:space="preserve">Forum, uti oporteat conſtitui di-
                <lb/>
              cam, quod in eo & </s>
              <s xml:id="echoid-s12393" xml:space="preserve">publicarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12394" xml:space="preserve">priuatarum rerum rationes per magiſtratus gubernantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s12395" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s12396" xml:space="preserve">Ex his uerbis mens Vitruuij optime habetur, quare in tertio libro non abſoluerit uniuerſam ædium ſacra-
                <lb/>
              rum rationem, quid effecerit hactenus, quid faciendum reſtet. </s>
              <s xml:id="echoid-s12397" xml:space="preserve">nam de publicis operibus opportunitati inſer-
                <lb/>
              uientibus tractaturus est, ac primum de fori cõs̃titutione, quia in foro ſenatus, curia, tribunalia iudicum, ma-
                <lb/>
              gis̃tratusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12398" xml:space="preserve">ſunt, unde publicarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12399" xml:space="preserve">priuatarum rerum rationes gubernantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s12400" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div438" type="section" level="2" n="77">
            <head xml:id="echoid-head80" style="it" xml:space="preserve">De foro, eius{q́ue} diſpoſitione. # Cap. I.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12401" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">GRaeci</emph>
              in quadrato ampliſsimis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12402" xml:space="preserve">duplicibus porticibus fora conſtituunt, crebrisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12403" xml:space="preserve">co-
                <lb/>
              lumnis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12404" xml:space="preserve">lapideis, aut marmoreis epiſtylijs adornant. </s>
              <s xml:id="echoid-s12405" xml:space="preserve">Et ſupra ambulationes in conti-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.190-03" xlink:href="note-514.01.190-03a" xml:space="preserve">30</note>
              gnationibus faciunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s12406" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s12407" xml:space="preserve">Præter uias neceſſarium, pulchrum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12408" xml:space="preserve">commodum eſt areas amplas eſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12409" xml:space="preserve">plateas, in qui-
                <lb/>
              bus œdium frontes longius proſpiciantur, populus conueniat, res neceſſariœ uenundentur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12410" xml:space="preserve">ſpectacula quo-
                <lb/>
              que uideantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12411" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s12412" xml:space="preserve">quemadmodum pulchritudo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12413" xml:space="preserve">opportunitas hæc multis in locis expetenda, ita in uno pri-
                <lb/>
              mo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12414" xml:space="preserve">conſpicuo, amploq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12415" xml:space="preserve">loco neceſſaria eſt area, quæ uere publica nominari poſſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s12416" xml:space="preserve">in qua loca ſint iudici-
                <lb/>
              bus, magistratibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12417" xml:space="preserve">ſenatoribus accommodata. </s>
              <s xml:id="echoid-s12418" xml:space="preserve">Quare de hac ipſa loquitur Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s12419" xml:space="preserve">ſed ut ab ijs me expediam,
                <lb/>
              fora quœ ſparſa per urbem cernuntur, ea triuia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12420" xml:space="preserve">quadriuia ueteres nominarunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s12421" xml:space="preserve">licet non ignorem triuium,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s12422" xml:space="preserve">quadriuium eſſe loca, quo tres, aut quatuor uiæ concurrunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s12423" xml:space="preserve">tamen & </s>
              <s xml:id="echoid-s12424" xml:space="preserve">ea quoque loca his uocabulis uoca-
                <lb/>
              uere, quæ ampliorem aream occuparent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12425" xml:space="preserve">ad quæ populus conueniret. </s>
              <s xml:id="echoid-s12426" xml:space="preserve">Si ergo triuia huiuſmodi ornare mens
                <lb/>
              eſſet, oporteret ea porticibus circundare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12427" xml:space="preserve">qua parte uiæ ad illa perueniunt, areus extruerem magnificos,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.190-04" xlink:href="note-514.01.190-04a" xml:space="preserve">40</note>
              arcuum enim frontes in uiarum terminis magnificentiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12428" xml:space="preserve">ſplendorem quendam præferunt, conſpiciunturq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12429" xml:space="preserve">magis maiorum tituli, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12430" xml:space="preserve">imagines fortiſſimorum uirorum in iuuentutis exemplum. </s>
              <s xml:id="echoid-s12431" xml:space="preserve">Tribus fornicibus parte
                <lb/>
              plurima arcus abſoluuntur, ſub medio triumphator, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12432" xml:space="preserve">miles, ſub alijs dextra, ac ſiniſtra comitantes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12433" xml:space="preserve">plau-
                <lb/>
              dentes præteribant. </s>
              <s xml:id="echoid-s12434" xml:space="preserve">Arcus uero maiorem habet dignitatem, ſi in fine uiœ principalis in forum exeat, illuſtrio-
                <lb/>
              ris enim ſpectaculi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12435" xml:space="preserve">adtitulos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12436" xml:space="preserve">imagines, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12437" xml:space="preserve">alias mſcriptiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s12438" xml:space="preserve">Arcuum ſymmetriæ a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s12439" xml:space="preserve">non po-
                <lb/>
              nuntur, nam nullus ante ipſum arcuum uſus erat. </s>
              <s xml:id="echoid-s12440" xml:space="preserve">Titi enim tempore cœpti ſunt, cum anteatrophæa, trium-
                <lb/>
              phalesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12441" xml:space="preserve">ſtatuas haberent; </s>
              <s xml:id="echoid-s12442" xml:space="preserve">niſi forte Saul in Carmelum erexiſſe ſibi fornicem triumphalem, uelimus arcum
                <lb/>
              intelligere, ob uictoriam, quam habuit contra Agag Regem Amalec, ut legitur in ſacris literis Reg. </s>
              <s xml:id="echoid-s12443" xml:space="preserve">primo Cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s12444" xml:space="preserve">
                <lb/>
              15, Commenſus igitur arcuum ab ijs, qui extant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12445" xml:space="preserve">pulcherrime facti ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12446" xml:space="preserve">ab Alberto Florentino ſume-
                <lb/>
              re poſſumus. </s>
              <s xml:id="echoid-s12447" xml:space="preserve">Septimij arcus inter cæteros præſtat, in quo alatæ victoriœ, tropheaq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s12448" xml:space="preserve">, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12449" xml:space="preserve">bella terra, mariq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12450" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.190-05" xlink:href="note-514.01.190-05a" xml:space="preserve">50</note>
              gesta conſpiciuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12451" xml:space="preserve">Sunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s12452" xml:space="preserve">tituli, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12453" xml:space="preserve">inſcriptiones præclarorum facinorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s12454" xml:space="preserve">Extat Constantini arcus ſuis
                <lb/>
              cum ornamentis. </s>
              <s xml:id="echoid-s12455" xml:space="preserve">Domitiani quoque in via Flaminia in fine vallis Martiæ, uerſus Capitolium arcus est, quem
                <lb/>
              hodie de Tripoli uocant, Domitiano enim erectus, ueram eius habet imaginem. </s>
              <s xml:id="echoid-s12456" xml:space="preserve">Arcus uero, qui hodie ſan-
                <lb/>
              cti Viti arcus dicitur, Galieni (ut dicunt) arcus erat.</s>
              <s xml:id="echoid-s12457" xml:space="preserve">:
                <unsure/>
              ſed ex omnibus quot fuerunt, quotq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12458" xml:space="preserve">futuri ſunt, nullus
                <lb/>
              magis memorabile exemplum habebit, quàm Titi arous. </s>
              <s xml:id="echoid-s12459" xml:space="preserve">inſigne enim Dei uindictœ in in Iudæos monumentum
                <lb/>
              reſtat, qua nulla unquam maior alia, nulla atrocior fuit, nec erit. </s>
              <s xml:id="echoid-s12460" xml:space="preserve">in eius arcus fastigio legitur S
                <emph style="sc">ENATVS
                  <lb/>
                POPVLVSQVE ROMANVS DIVO TITO DIVI VESPASIANI F. VESPESIANO AVGVSTO.</emph>
              ex una
                <lb/>
              parte triumphantis currus, ex altera uero arca fœderis duodecim faſcibus conſularibus præcedentibus inſigni-
                <lb/>
              ta est, ex alia ſunt pompæ triumphalis ſpolia, erat quoque candelabrum ſeptem ramis diſtinctum, marmoreæq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12461" xml:space="preserve">Moſaycæ legis tabulæ duæ, naſaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12462" xml:space="preserve">templi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12463" xml:space="preserve">aureæ menſæ, cæteraq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12464" xml:space="preserve">ornamenta. </s>
              <s xml:id="echoid-s12465" xml:space="preserve">De quibus aliàs legitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12466" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.190-06" xlink:href="note-514.01.190-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>