Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
61 29
62 30
63 31
64 32
65 33
66 34
67 35
68 36
69 37
70 38
71 39
72 40
73 41
74 42
75 43
76 44
77 45
78 46
79 47
80 48
81 49
82 50
83 51
84 52
85 53
86 54
87 55
88 56
89 57
90 58
< >
page |< < (161) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div438" type="section" level="2" n="77">
            <pb o="161" file="514.01.193" n="193" rhead="QVINTVS."/>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12571" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Basilicarvm</emph>
              loca adiuncta foris quàm calidiſsimis partibus oportet conſtitui, ut per hyemem
                <lb/>
              ſine moleſtia tempeſtatum ſe conferre in eas negotiatores poſsint. </s>
              <s xml:id="echoid-s12572" xml:space="preserve">Earumq; </s>
              <s xml:id="echoid-s12573" xml:space="preserve">latitudines non minus
                <lb/>
              quàm ex tertia, nec plus, quàm ex dimidia longitudinis parte conſtituantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12574" xml:space="preserve">niſi loci natura impedierit,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s12575" xml:space="preserve">aliter coegerit ſymmetriam commutari. </s>
              <s xml:id="echoid-s12576" xml:space="preserve">Sin autem locus erit amplior in longitudine, Chalcidica in
                <lb/>
              extremis conſtituantur, uti ſunt in Iulia Aquiliana. </s>
              <s xml:id="echoid-s12577" xml:space="preserve">Coluinnæ baſiticarum tam altæ, quàm porticus
                <lb/>
              latæ fuerint, faciendæ uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12578" xml:space="preserve">porticus quàm medium ſpatium futurum eſt, ex tertia ſiniatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12579" xml:space="preserve">co-
                <lb/>
              lumnæ ſuperiores minores, quàm inferiores ( uti ſupra ſcriptum eſt ) conſtituantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12580" xml:space="preserve">Pluteum, quod
                <lb/>
              fuerit inter ſuperiores columnas, item quarta parte minus, quàm ſuperiores columnæ fuerint, oporte-
                <lb/>
              re ſieri uidetur: </s>
              <s xml:id="echoid-s12581" xml:space="preserve">uti ſupra baſilicæ contignationem ambulantes ab negociatoribus ne conſpiciantur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12582" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.193-01" xlink:href="note-514.01.193-01a" xml:space="preserve">10</note>
              Epiſtylia, zophori, coronæ ex ſymmetrijs columnarum, uti in tertio libro diximus, explicentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s12583" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s12584" xml:space="preserve">Cum foro baſilicæ, ærarium, carcer, curia coniunguntur, ideo mihi peropportunum uiſum eſt unico uesti-
                <lb/>
              gio omnia huiuſmodi membra deſcribere, ut ea quæ forum constituunt, ſuis locis diſponantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12585" xml:space="preserve">nam Vitru.</s>
              <s xml:id="echoid-s12586" xml:space="preserve">ca-
                <lb/>
              pite huius uoluminis tertio inquit. </s>
              <s xml:id="echoid-s12587" xml:space="preserve">{ Cum forum constitutum fuerit } tractauerat enim de ærario, curia, car-
                <lb/>
              cere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12588" xml:space="preserve">baſilica. </s>
              <s xml:id="echoid-s12589" xml:space="preserve">unde cum uellet ad theatrorum deſignationem peruenire, dixit ea uerba. </s>
              <s xml:id="echoid-s12590" xml:space="preserve">{ Cum igitur
                <lb/>
              forum conſtitutum fuerit, } Baſilicæ nomen ( ſi uelimus interpretari ) regiam ſigniſicat, in ea ius dicebatur
                <lb/>
              ſub tecto, magnaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12591" xml:space="preserve">in ea rerum negotia tractabantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12592" xml:space="preserve">legitur apud Plutarchum Paulum Aemilium magnifi-
                <lb/>
              centiſſimam baſilicam construxiſſe, ac nonaginta ex noſtris millia aureorum in ea expendiſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s12593" xml:space="preserve">putant hodie
                <lb/>
              nonnulli eam fuiſſe inter ſancti Adriani, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12594" xml:space="preserve">Faustinæ templa. </s>
              <s xml:id="echoid-s12595" xml:space="preserve">iubet ergo Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s12596" xml:space="preserve">Baſilicarum loca diſponi apud
                <lb/>
              forum, immo eſſe foris coniuncta, locis quàm calidiſſimis, redditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12597" xml:space="preserve">rationem, ut per hyemem ſine moleſtia
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.193-02" xlink:href="note-514.01.193-02a" xml:space="preserve">20</note>
              tempeſtatum ſe conferre in eas negotiatores poſſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s12598" xml:space="preserve">Intelligit autem calida loca a ſeptentrione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12599" xml:space="preserve">Aquilone
                <lb/>
              auerſa, quemadmodum ipſe decimo huius uoluminis capite declarat. </s>
              <s xml:id="echoid-s12600" xml:space="preserve">Conſtituta area, in qua baſilica ſit
                <lb/>
              collocanda, ad ſymmetrias peruenit. </s>
              <s xml:id="echoid-s12601" xml:space="preserve">Baſilica neſcio quid cum æde ſacra commune habere debet, non tamen
                <lb/>
              æquali dignitate construenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s12602" xml:space="preserve">Litigantium, notariorum, ſcriptorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12603" xml:space="preserve">copijs inſeruiendum eſt, ideo ampla,
                <lb/>
              libera, luminoſa, porticibus, tribunalibus abundare oportet. </s>
              <s xml:id="echoid-s12604" xml:space="preserve">Latitudo non minus quàm ex tertia, nec ma-
                <lb/>
              gis quàm ex dimidia longitudinis constet, idest non ſint minores baſilicæ in latitudine ſeſquialtera, nec maiores
                <lb/>
              dupla proportione cum longitudine, ea tamen conditione, ut libera area ſit, nec ulla alia ratione impedita. </s>
              <s xml:id="echoid-s12605" xml:space="preserve">tunc
                <lb/>
              enim loci natura coget ſymmetriam commutari, quod quando euenerit, obſeruabimus maiorem proportionem
                <lb/>
              quàm fieri poteſt, dandam eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s12606" xml:space="preserve">nam ſi ſeſquiquartam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12607" xml:space="preserve">ſeſquitertiam dare poſſumus, eligemus ſeſquitertiam,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s12608" xml:space="preserve">it a de alijs. </s>
              <s xml:id="echoid-s12609" xml:space="preserve">Cum uero libera erit area, obſeruabimus eas proportiones, quas Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s12610" xml:space="preserve">dixit, unde uidetur error
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.193-03" xlink:href="note-514.01.193-03a" xml:space="preserve">30</note>
              eorum, qui tripla proportione constare baſilicarum longitudines ad latitudinem dixere. </s>
              <s xml:id="echoid-s12611" xml:space="preserve">nam cum Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s12612" xml:space="preserve">dixit
                <lb/>
              non minus quàm ex tertia, ſi triplam intelligeremus, eſſet contra illud quod dixit, ne plus quàm ex dimidia. </s>
              <s xml:id="echoid-s12613" xml:space="preserve">nam
                <lb/>
              plus est tripla, quàm dimidia. </s>
              <s xml:id="echoid-s12614" xml:space="preserve">Si uero adhuc amplior, ut dupla proportione, ædiſicare baſilicã poßimus, tunc in
                <lb/>
              extremis chalcidica constituantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12615" xml:space="preserve">Albertus non Chalcidica, ſed cauſidica legit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12616" xml:space="preserve">putat fuiſſe ambulationes
                <lb/>
              ſecundũ tribunal tranſuerſas, ubi rhetores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12617" xml:space="preserve">cauſidici uerſarentur, quæ formam T literæ efficerent. </s>
              <s xml:id="echoid-s12618" xml:space="preserve">hoc non
                <lb/>
              placet. </s>
              <s xml:id="echoid-s12619" xml:space="preserve">Alij legunt chalcidica. </s>
              <s xml:id="echoid-s12620" xml:space="preserve">unde apud ſextũ Pompeium Philander ait ſe legiſſe chalcidicum genus eſſe ædiſi-
                <lb/>
              cij, ab urbe Chalcide dictum. </s>
              <s xml:id="echoid-s12621" xml:space="preserve">Arnobius lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s12622" xml:space="preserve">4. </s>
              <s xml:id="echoid-s12623" xml:space="preserve">contra gentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s12624" xml:space="preserve">Scribuntur Dij ueſtri in triclinijs cæleſtibus,
                <lb/>
              atque in chalcidicis aureis cœnitare, potare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12625" xml:space="preserve">ad ultimum fidibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12626" xml:space="preserve">uocum modulatione mulceri. </s>
              <s xml:id="echoid-s12627" xml:space="preserve">hæc ſatis
                <lb/>
              placent, quando non liceat nobis uerbum mutare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12628" xml:space="preserve">ita, ut a Lacedæmonijs Laconicum, ita a Chalcidenſibus,
                <lb/>
              chalcidicum dici. </s>
              <s xml:id="echoid-s12629" xml:space="preserve">Alij legunt chalcidica ſimiliter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12630" xml:space="preserve">interpretantur officinam, ubi pecunia cuditur, quam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.193-04" xlink:href="note-514.01.193-04a" xml:space="preserve">40</note>
              nos cæcam dicimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s12631" xml:space="preserve">Erant enim apud antiquos triumuiri pecuniæ cudendæ, quos in æreis nummis ita ſcriptos
                <lb/>
              obſeruabimus A. </s>
              <s xml:id="echoid-s12632" xml:space="preserve">A. </s>
              <s xml:id="echoid-s12633" xml:space="preserve">A. </s>
              <s xml:id="echoid-s12634" xml:space="preserve">F. </s>
              <s xml:id="echoid-s12635" xml:space="preserve">F. </s>
              <s xml:id="echoid-s12636" xml:space="preserve">ideſt auro, argento, ære, flando, feriundo. </s>
              <s xml:id="echoid-s12637" xml:space="preserve">cumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12638" xml:space="preserve">coniuncta foris ea mem-
                <lb/>
              bra eſſe debeant, ſcilicet ærarium, curia, carcer, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12639" xml:space="preserve">baſilica, ut ſequenti capite ostendetur, non abſurdum ui-
                <lb/>
              detur officinam eam, ſi locus patitur, prope baſilicam constituendam. </s>
              <s xml:id="echoid-s12640" xml:space="preserve">legunt alij Chalciæca, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12641" xml:space="preserve">eandem offici-
                <lb/>
              nam intelligunt, quam dixi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12642" xml:space="preserve">nullam ponunt differentiam inter Chalcidica, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12643" xml:space="preserve">Chalciæca. </s>
              <s xml:id="echoid-s12644" xml:space="preserve">Nulli dubium eſt,
                <lb/>
              quin reperiatur hoc nomen Chalciæca. </s>
              <s xml:id="echoid-s12645" xml:space="preserve">Primo enim uolumine Thucyd. </s>
              <s xml:id="echoid-s12646" xml:space="preserve">inquit. </s>
              <s xml:id="echoid-s12647" xml:space="preserve">Petebant etiam Athenienſes
                <lb/>
              a Lacedæmonijs, ut aliam quoque offenſionem illatam templo Mineruæ Chalciæcæ diluerent. </s>
              <s xml:id="echoid-s12648" xml:space="preserve">Minerua enim
                <lb/>
              a templo ære facto, aut a ſtatua ærea ita uocabatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12649" xml:space="preserve">Sed quis ex ære templa dixerit extructa ? </s>
              <s xml:id="echoid-s12650" xml:space="preserve">Aio Romæ fuiſ-
                <lb/>
              ſe locum hoſpitio datum legationibus, qui Græcoſtaſis dicebatur, a Græcis, tanquam a digniori gente denomi-
                <lb/>
              natum, quo loco Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s12651" xml:space="preserve">Flaminium uouiſſe templum dicit æreum Concordiæ, ſi forte populum tum diſſi-
                <lb/>
              dentem conciliare poſſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s12652" xml:space="preserve">Sed cum pecuniam non poſſet a populo exigere, ut ædem conſtrueret, ex fœneratori-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.193-05" xlink:href="note-514.01.193-05a" xml:space="preserve">50</note>
              bus mulcta ædiculam eam fecit. </s>
              <s xml:id="echoid-s12653" xml:space="preserve">Quare non eſt dubitandum, quin hoc nomen reperiatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12654" xml:space="preserve">Sed quid ad rem ?
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12655" xml:space="preserve">puto ego de baſilica ea Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s12656" xml:space="preserve">loquutũ fuiſſe, quæ in foro Iulio, ubi Cæſar ſteterat ædiſicata erat, ibi enim ther-
                <lb/>
              marum ueſtigia reſtant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12657" xml:space="preserve">quædam Aquilij memoria, Aquilius enim iudex erat, de cuius domo, apud Cicer-
                <lb/>
              leges. </s>
              <s xml:id="echoid-s12658" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s12659" xml:space="preserve">nos inſcriptionem uidimus, in qua mentio fasta eſt Aquilij in foro Iulio, ideo codicibus illis aſſenti-
                <lb/>
              mur in quibus legitur in uilla Aquilianæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12660" xml:space="preserve">non in Iulia. </s>
              <s xml:id="echoid-s12661" xml:space="preserve">Hæc nos coniecturari poſſumus, ſed cum authoritate
                <lb/>
              repertum ſit calcidica eſſe magna, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12662" xml:space="preserve">ampla quædam ædificia, credere poſſumus non male eſſe legendum { Cal-
                <lb/>
              cidica } id est loca ampla, in qua magiſtratus conueniebant more Calcidenſium ædificata.</s>
              <s xml:id="echoid-s12663" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12664" xml:space="preserve">Colvmnae Baſilicarum tam altæ, quàm porticus latæ fuerint, faciendæ uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12665" xml:space="preserve"># Quanta est
                <lb/>
              latitudo porticus a columnis ad parietes, tam altæ columnæ ſunt faciendæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s12666" xml:space="preserve">ſed quæret aliquis de latitudine por-
                <lb/>
              ticus quanta eſſe deb et, Reſpondetur.</s>
              <s xml:id="echoid-s12667" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>