Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
191
191 (159)
192
192 (160)
193
193 (161)
194
194 (162)
195
195 (163)
196
196 (164)
197
197 (165)
198
198 (166)
199
199 (167)
200
200 (168)
< >
page |< < (161) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div438" type="section" level="2" n="77">
            <pb o="161" file="514.01.193" n="193" rhead="QVINTVS."/>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12571" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Basilicarvm</emph>
              loca adiuncta foris quàm calidiſsimis partibus oportet conſtitui, ut per hyemem
                <lb/>
              ſine moleſtia tempeſtatum ſe conferre in eas negotiatores poſsint. </s>
              <s xml:id="echoid-s12572" xml:space="preserve">Earumq; </s>
              <s xml:id="echoid-s12573" xml:space="preserve">latitudines non minus
                <lb/>
              quàm ex tertia, nec plus, quàm ex dimidia longitudinis parte conſtituantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12574" xml:space="preserve">niſi loci natura impedierit,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s12575" xml:space="preserve">aliter coegerit ſymmetriam commutari. </s>
              <s xml:id="echoid-s12576" xml:space="preserve">Sin autem locus erit amplior in longitudine, Chalcidica in
                <lb/>
              extremis conſtituantur, uti ſunt in Iulia Aquiliana. </s>
              <s xml:id="echoid-s12577" xml:space="preserve">Coluinnæ baſiticarum tam altæ, quàm porticus
                <lb/>
              latæ fuerint, faciendæ uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12578" xml:space="preserve">porticus quàm medium ſpatium futurum eſt, ex tertia ſiniatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12579" xml:space="preserve">co-
                <lb/>
              lumnæ ſuperiores minores, quàm inferiores ( uti ſupra ſcriptum eſt ) conſtituantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12580" xml:space="preserve">Pluteum, quod
                <lb/>
              fuerit inter ſuperiores columnas, item quarta parte minus, quàm ſuperiores columnæ fuerint, oporte-
                <lb/>
              re ſieri uidetur: </s>
              <s xml:id="echoid-s12581" xml:space="preserve">uti ſupra baſilicæ contignationem ambulantes ab negociatoribus ne conſpiciantur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12582" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.193-01" xlink:href="note-514.01.193-01a" xml:space="preserve">10</note>
              Epiſtylia, zophori, coronæ ex ſymmetrijs columnarum, uti in tertio libro diximus, explicentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s12583" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s12584" xml:space="preserve">Cum foro baſilicæ, ærarium, carcer, curia coniunguntur, ideo mihi peropportunum uiſum eſt unico uesti-
                <lb/>
              gio omnia huiuſmodi membra deſcribere, ut ea quæ forum constituunt, ſuis locis diſponantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12585" xml:space="preserve">nam Vitru.</s>
              <s xml:id="echoid-s12586" xml:space="preserve">ca-
                <lb/>
              pite huius uoluminis tertio inquit. </s>
              <s xml:id="echoid-s12587" xml:space="preserve">{ Cum forum constitutum fuerit } tractauerat enim de ærario, curia, car-
                <lb/>
              cere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12588" xml:space="preserve">baſilica. </s>
              <s xml:id="echoid-s12589" xml:space="preserve">unde cum uellet ad theatrorum deſignationem peruenire, dixit ea uerba. </s>
              <s xml:id="echoid-s12590" xml:space="preserve">{ Cum igitur
                <lb/>
              forum conſtitutum fuerit, } Baſilicæ nomen ( ſi uelimus interpretari ) regiam ſigniſicat, in ea ius dicebatur
                <lb/>
              ſub tecto, magnaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12591" xml:space="preserve">in ea rerum negotia tractabantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12592" xml:space="preserve">legitur apud Plutarchum Paulum Aemilium magnifi-
                <lb/>
              centiſſimam baſilicam construxiſſe, ac nonaginta ex noſtris millia aureorum in ea expendiſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s12593" xml:space="preserve">putant hodie
                <lb/>
              nonnulli eam fuiſſe inter ſancti Adriani, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12594" xml:space="preserve">Faustinæ templa. </s>
              <s xml:id="echoid-s12595" xml:space="preserve">iubet ergo Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s12596" xml:space="preserve">Baſilicarum loca diſponi apud
                <lb/>
              forum, immo eſſe foris coniuncta, locis quàm calidiſſimis, redditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12597" xml:space="preserve">rationem, ut per hyemem ſine moleſtia
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.193-02" xlink:href="note-514.01.193-02a" xml:space="preserve">20</note>
              tempeſtatum ſe conferre in eas negotiatores poſſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s12598" xml:space="preserve">Intelligit autem calida loca a ſeptentrione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12599" xml:space="preserve">Aquilone
                <lb/>
              auerſa, quemadmodum ipſe decimo huius uoluminis capite declarat. </s>
              <s xml:id="echoid-s12600" xml:space="preserve">Conſtituta area, in qua baſilica ſit
                <lb/>
              collocanda, ad ſymmetrias peruenit. </s>
              <s xml:id="echoid-s12601" xml:space="preserve">Baſilica neſcio quid cum æde ſacra commune habere debet, non tamen
                <lb/>
              æquali dignitate construenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s12602" xml:space="preserve">Litigantium, notariorum, ſcriptorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12603" xml:space="preserve">copijs inſeruiendum eſt, ideo ampla,
                <lb/>
              libera, luminoſa, porticibus, tribunalibus abundare oportet. </s>
              <s xml:id="echoid-s12604" xml:space="preserve">Latitudo non minus quàm ex tertia, nec ma-
                <lb/>
              gis quàm ex dimidia longitudinis constet, idest non ſint minores baſilicæ in latitudine ſeſquialtera, nec maiores
                <lb/>
              dupla proportione cum longitudine, ea tamen conditione, ut libera area ſit, nec ulla alia ratione impedita. </s>
              <s xml:id="echoid-s12605" xml:space="preserve">tunc
                <lb/>
              enim loci natura coget ſymmetriam commutari, quod quando euenerit, obſeruabimus maiorem proportionem
                <lb/>
              quàm fieri poteſt, dandam eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s12606" xml:space="preserve">nam ſi ſeſquiquartam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12607" xml:space="preserve">ſeſquitertiam dare poſſumus, eligemus ſeſquitertiam,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s12608" xml:space="preserve">it a de alijs. </s>
              <s xml:id="echoid-s12609" xml:space="preserve">Cum uero libera erit area, obſeruabimus eas proportiones, quas Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s12610" xml:space="preserve">dixit, unde uidetur error
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.193-03" xlink:href="note-514.01.193-03a" xml:space="preserve">30</note>
              eorum, qui tripla proportione constare baſilicarum longitudines ad latitudinem dixere. </s>
              <s xml:id="echoid-s12611" xml:space="preserve">nam cum Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s12612" xml:space="preserve">dixit
                <lb/>
              non minus quàm ex tertia, ſi triplam intelligeremus, eſſet contra illud quod dixit, ne plus quàm ex dimidia. </s>
              <s xml:id="echoid-s12613" xml:space="preserve">nam
                <lb/>
              plus est tripla, quàm dimidia. </s>
              <s xml:id="echoid-s12614" xml:space="preserve">Si uero adhuc amplior, ut dupla proportione, ædiſicare baſilicã poßimus, tunc in
                <lb/>
              extremis chalcidica constituantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12615" xml:space="preserve">Albertus non Chalcidica, ſed cauſidica legit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12616" xml:space="preserve">putat fuiſſe ambulationes
                <lb/>
              ſecundũ tribunal tranſuerſas, ubi rhetores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12617" xml:space="preserve">cauſidici uerſarentur, quæ formam T literæ efficerent. </s>
              <s xml:id="echoid-s12618" xml:space="preserve">hoc non
                <lb/>
              placet. </s>
              <s xml:id="echoid-s12619" xml:space="preserve">Alij legunt chalcidica. </s>
              <s xml:id="echoid-s12620" xml:space="preserve">unde apud ſextũ Pompeium Philander ait ſe legiſſe chalcidicum genus eſſe ædiſi-
                <lb/>
              cij, ab urbe Chalcide dictum. </s>
              <s xml:id="echoid-s12621" xml:space="preserve">Arnobius lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s12622" xml:space="preserve">4. </s>
              <s xml:id="echoid-s12623" xml:space="preserve">contra gentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s12624" xml:space="preserve">Scribuntur Dij ueſtri in triclinijs cæleſtibus,
                <lb/>
              atque in chalcidicis aureis cœnitare, potare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12625" xml:space="preserve">ad ultimum fidibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12626" xml:space="preserve">uocum modulatione mulceri. </s>
              <s xml:id="echoid-s12627" xml:space="preserve">hæc ſatis
                <lb/>
              placent, quando non liceat nobis uerbum mutare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12628" xml:space="preserve">ita, ut a Lacedæmonijs Laconicum, ita a Chalcidenſibus,
                <lb/>
              chalcidicum dici. </s>
              <s xml:id="echoid-s12629" xml:space="preserve">Alij legunt chalcidica ſimiliter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12630" xml:space="preserve">interpretantur officinam, ubi pecunia cuditur, quam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.193-04" xlink:href="note-514.01.193-04a" xml:space="preserve">40</note>
              nos cæcam dicimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s12631" xml:space="preserve">Erant enim apud antiquos triumuiri pecuniæ cudendæ, quos in æreis nummis ita ſcriptos
                <lb/>
              obſeruabimus A. </s>
              <s xml:id="echoid-s12632" xml:space="preserve">A. </s>
              <s xml:id="echoid-s12633" xml:space="preserve">A. </s>
              <s xml:id="echoid-s12634" xml:space="preserve">F. </s>
              <s xml:id="echoid-s12635" xml:space="preserve">F. </s>
              <s xml:id="echoid-s12636" xml:space="preserve">ideſt auro, argento, ære, flando, feriundo. </s>
              <s xml:id="echoid-s12637" xml:space="preserve">cumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12638" xml:space="preserve">coniuncta foris ea mem-
                <lb/>
              bra eſſe debeant, ſcilicet ærarium, curia, carcer, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12639" xml:space="preserve">baſilica, ut ſequenti capite ostendetur, non abſurdum ui-
                <lb/>
              detur officinam eam, ſi locus patitur, prope baſilicam constituendam. </s>
              <s xml:id="echoid-s12640" xml:space="preserve">legunt alij Chalciæca, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12641" xml:space="preserve">eandem offici-
                <lb/>
              nam intelligunt, quam dixi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12642" xml:space="preserve">nullam ponunt differentiam inter Chalcidica, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12643" xml:space="preserve">Chalciæca. </s>
              <s xml:id="echoid-s12644" xml:space="preserve">Nulli dubium eſt,
                <lb/>
              quin reperiatur hoc nomen Chalciæca. </s>
              <s xml:id="echoid-s12645" xml:space="preserve">Primo enim uolumine Thucyd. </s>
              <s xml:id="echoid-s12646" xml:space="preserve">inquit. </s>
              <s xml:id="echoid-s12647" xml:space="preserve">Petebant etiam Athenienſes
                <lb/>
              a Lacedæmonijs, ut aliam quoque offenſionem illatam templo Mineruæ Chalciæcæ diluerent. </s>
              <s xml:id="echoid-s12648" xml:space="preserve">Minerua enim
                <lb/>
              a templo ære facto, aut a ſtatua ærea ita uocabatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12649" xml:space="preserve">Sed quis ex ære templa dixerit extructa ? </s>
              <s xml:id="echoid-s12650" xml:space="preserve">Aio Romæ fuiſ-
                <lb/>
              ſe locum hoſpitio datum legationibus, qui Græcoſtaſis dicebatur, a Græcis, tanquam a digniori gente denomi-
                <lb/>
              natum, quo loco Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s12651" xml:space="preserve">Flaminium uouiſſe templum dicit æreum Concordiæ, ſi forte populum tum diſſi-
                <lb/>
              dentem conciliare poſſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s12652" xml:space="preserve">Sed cum pecuniam non poſſet a populo exigere, ut ædem conſtrueret, ex fœneratori-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.193-05" xlink:href="note-514.01.193-05a" xml:space="preserve">50</note>
              bus mulcta ædiculam eam fecit. </s>
              <s xml:id="echoid-s12653" xml:space="preserve">Quare non eſt dubitandum, quin hoc nomen reperiatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12654" xml:space="preserve">Sed quid ad rem ?
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12655" xml:space="preserve">puto ego de baſilica ea Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s12656" xml:space="preserve">loquutũ fuiſſe, quæ in foro Iulio, ubi Cæſar ſteterat ædiſicata erat, ibi enim ther-
                <lb/>
              marum ueſtigia reſtant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12657" xml:space="preserve">quædam Aquilij memoria, Aquilius enim iudex erat, de cuius domo, apud Cicer-
                <lb/>
              leges. </s>
              <s xml:id="echoid-s12658" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s12659" xml:space="preserve">nos inſcriptionem uidimus, in qua mentio fasta eſt Aquilij in foro Iulio, ideo codicibus illis aſſenti-
                <lb/>
              mur in quibus legitur in uilla Aquilianæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12660" xml:space="preserve">non in Iulia. </s>
              <s xml:id="echoid-s12661" xml:space="preserve">Hæc nos coniecturari poſſumus, ſed cum authoritate
                <lb/>
              repertum ſit calcidica eſſe magna, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12662" xml:space="preserve">ampla quædam ædificia, credere poſſumus non male eſſe legendum { Cal-
                <lb/>
              cidica } id est loca ampla, in qua magiſtratus conueniebant more Calcidenſium ædificata.</s>
              <s xml:id="echoid-s12663" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s12664" xml:space="preserve">Colvmnae Baſilicarum tam altæ, quàm porticus latæ fuerint, faciendæ uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12665" xml:space="preserve"># Quanta est
                <lb/>
              latitudo porticus a columnis ad parietes, tam altæ columnæ ſunt faciendæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s12666" xml:space="preserve">ſed quæret aliquis de latitudine por-
                <lb/>
              ticus quanta eſſe deb et, Reſpondetur.</s>
              <s xml:id="echoid-s12667" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>