Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
[71] EXEMPLVM MONOCHORDI.VniſonumTonusSemitoniumDitonusSemiditonusTuo no
[72] Harmoni cum 92 1 {1/4} 1 {1/23} 1 {1/45} 69 15 8 216 345 360 368
[73] chrona molle 70 1 {I/15} 1 {r/14} 1 {I/27} 42 18 10 210 252 270 280
[74] Chromat non languid. 22 1 {r/6} 1 {I/11} 1 {I/21} II 7 4 66 77 84 88
[75] Diatonic nolle 21 1 {r/7} 1 {I/9} 1 {r/20} 9 8 4 63 72 80 84
[76] Molle inten tum 56 1 {I/8} 1 {I/7} 1 {I/27} 21 27 8 168 189 216 224
[77] Aquale 3 1 {I/9} 1 {I/10} 1 {I/11} 1 1 1 9 10 11 12
[78] Sintonu 24 1 {I/9} 1 {I/8} 1 {I/15} 8 10 6 72 80 90 96
[79] Diatonihem 64 {I/8} 1 {r/8} 24 27 13 192 216 243 286
[80] Hæc iam nota ſunt ex prædictis, & ex ſequenti figuratione.DiateſſaronquartaſeſquitertiaDiapentequintaſeſquialtera.Semitonium cum diapente.Sexta minorTonus cum diapenteSexta maior.Semiditonus cum diapenteSeptima minor.Diapaſonoctauadiſdiapaſon.diapaſon con diapentediapaſondiapentediateſſaron 18 16 12 8 6
[81] Diateſſ. Diapente Diat. Diat. Diat.meseSumma regio diatonimedia regio chrom.Ima regio bannonproslamua nomenos Lycanosmeſonparanete ſymemenõparanete di ezeugmenõparanete hyperboleõparameſe parhypate hypateon parhypate meſon Trite ſynne menonTrite dieze ugmenonTrite hy-perboleonHypate meſon. Meſenete ſynne-menon parameſenete diezeu gmenon nete hyper-boleon.
[Figure 82]
[Figure 83]
[Figure 84]
[Figure 85]
[Figure 86]
[87] @ESTIGIVM THEATRI GRAECORVM.P D E B R
[88] I. Laconicum.H. Tepidarium.K. Frigidarium.L. Labrum.I. Fistulæ vaporarie. L K h I
[89] a. Frigidarium.b. Tepidarium.C. caldarium.e. Laconicum.d. clypeus æneus.f. Tepidarium.g. frigidarium.i. fistulæ uaporariæ d g f e a b c
[90] VESTIGIVM PALAESTRAE.A. Ephœbeum.B. coriceum.C. conis̃terium.D. frigida lauatio.E. elæotheſium.F. frigidarium.G. propignæus.H. concamerata ſudatio.I. Laconicum.K. calda la-uatio.#L. porticus exterior.M. duplex porticus ad ſeptentrionem.N. porticus ubi athletæ exercebantur xyſtos dicta.O. platanones.P. hypethræ ambulationes, ubi æstate exercebantur athletæ.Q. ſtadium, in quo ſpectabantur athletæ.†. oriens.O. Auſter.P. occidens.♐. Septentrio.I. I. I. I. stationes. reliqua ſunt exedræ, & ſcholæ. cum periſtylijs. O N P L D C B A E F G H K M O
< >
page |< < (171) of 412 > >|
203171QVINTVS.& gladiatorü ſpectacula edebat, ipſum magis autoratum populum Rominum circunferẽs. Quid enim miretur
quiſque in hoc primum?
inuentorem, an inuentum? artificem, an authorem? auſum aliquem hoc excogita-
re, an ſuſcipere?
parere, an iubere? ſuper omnia erit populi furor, ſedere auſi tam inſida, instabiliq́; ſede.
En hic est ille terrarum uictor, & totius domitor orbis, qui gentes, & regna diriber, iura externis mittit, Deo-
rum quœdam immortalium generi humano portio, in machina pendens, &
in periculo ſuo plaudens. Quœ ui-
litas animarum iſta, ant quœ quærela de Cannis?
Quantum mali potuit accidere? Hauriri urbes terrœ hiati-
bus, publicus mortalium dolor eſt.
Ecce populus Romanus uniuerſus uelut duobus nauigijs impoſitus binis
cardinibus ſuſtinetur, &
ſe ipſum depugnantem ſpectat, peritur us momento aliquo luxatis machinis; & per
hoc quœritur tribunitijs concionibus gratia, ut penſiles tribus faceret.
Qualis hic in roſtris? quid non auſu-
1110 rus apud eos, quibus hoc perſuaſerit:
vera nanque confitentibus populus Rominus funebri munere ad tumu-
lum patris eius depugnauit uniuerſus.
Variauit banc ſuam magnificentiam feſſis turbatisq́; cardinibus, &
amphitheatri forma cuſtodita, nouiſſimo die duabus per medium ſcenis athletas edidit, raptisq́;
e contrario
repente pulpitis eodem die uictores e gladiatoribus ſuis produxit.
Praecinctiones ad altitudines theatrorum pro rata parte faciendæ uidentur, neque altiores,
quàm quanta præcinctionis itineris ſit latitudo, ſi enim excelſiores fuerint, repellent, &
eijcient in
ſuperiorem partem uocem, nec patientur in ſedibus ſummis, quæ ſunt ſupra præcinctiones, uerborum
caſus certa ſignificatione ad aures peruenire.
Etad ſummum ita eſt gubernandum, uti linea cum ad
imum gradum, &
ad ſummum extenta fuerit, omnia cacumina graduum, angulosq́; tangat, ita uox
non impedietur.
2220
Gradationes statim a fundamento faciendas eſſe præcepit. nunc de earum diſpoſitione loquitur. Gradus
craſſitudinem habet, &
retractionem in Theatris: parem iubet eſſe retractionem, & craßitudinem: quicquid
autem circa ducitur, &
curuaturam quandam habet, prœcinctionem appellat. ſic curuaturam portus Mau-
foli in ſecundo uolumine Cap.
8. prœcinctionem uocauit, ſic paulo ante prœcingendos eſſe parietes curiœ co-
ronis monuit.
ſic hoc loco prœcinctiones graduum in curuitatem diſpoſitiones appellat. ſic inferius prœcinctio-
ues tres ideſt plana, &
retractiones in theatris, quœ circumambiant, appellauit. & certe neceſſarium erat,
ut hic de graduum diſpoſitione ageret, antequam ad alia perueniret.
Nam & ad uocem, & ad commodum
eos referendos cum duceret, prius erant deſignandi.
Quàm uero alta gradatio, idest graduum omnium prœ-
cingentium altitudo, hic non dicit, niſi quod pro rata parte facienda eſt.
nonnulli tam altam gradationem fe-
cere, quanta erat area theatri:
diſperdebatur enim uox in minori altitudine, & durius audiebatur in altiori-
3330 bus.
Sed de altitudine theatrorum ex ſymmetrijs ſequentibus prœcepta colligemus. interim obſeruabimus,
quod Vitr.
dicit ut ſi linea a cacumine imi gradus ad cacumen ſummi tendatur, & tangat omnia cacumina
graduum mediorum.
ita enim in prœcinctionibus par erit craßitudo, ideſt altitudo graduum, & retractio,
idest planum, &
itineris latitudo, ut ait Vitru. ita etiam uox non impedita ab imo ad ſummum perueniet.
Aditvs complures, & ſpatioſos oportet diſponere, nec coniunctos ſuperiores inferioribus, ſed
ex omnibus locis perpetuos, &
directos ſine inuerſuris faciendos; uti cum populus dimittitur, de
ſpectaculis ne comprimatur, ſed habeat ex omnibus locis exitus ſeparatos ſine impeditione.
Quæratio aditus est, eadem & exitus eſſe debet; ad perſonas autem dirigitur præſens regula. Aſcende-
bat populus per tectos gradus, exibat ad itinera præcinctionum.
Erant utrinque commodœ. ſcalœ, & apertœ,
erant &
aliœ tectœ, ſed non adeo commodœ. hæ iuuenibus curioſis, illœ ſenioribus, & quietis parabantur, ita ut
ætati, &
uoluntati cuiusq; prouiſum foret; ſequuntur aliæ regulœ ponendorum adituum, & collocandarum ſca-
4440 larum:
modo Vitr. uult oſtendere ad quœ proſpicere debent, qui theatra conſtituunt. particulares autem diſpo-
ſitiones inferius, cum de theatri aget conformatione, declarabit.
modo aditus plures, & ſpatioſi diſponendi
directi, &
ſine flexu, ne in angulis confluens populus cum e ſpectaculis diſcedit, ſe comprimat. Exitus autem
vomitoria uocat Macrobius, uidentur enim tanquam euomere copias, unde in ſedilia ſe fundunt.
Etiam diligenter eſt animaduertendum, ne ſit locus ſurdus, ſed ut in eo uox quàm clariſsime ua-
gari poſsit.
Hoc uero ita fieri poterit, ſi locus electus fuerit, ubi non impediatur reſonantia.
De locorum natura, quatenus ad uocem ſpectat, recipiendam, uel repellendam inferius loquetur. Cap. 8.
Nunc occaſionem quœrit ut agat de uoce, & de eius motione. Quare inquit oportere non impediri reſonan-
tiam loci qualitate.
impedietur autem, ſi uox in eo poterit clarißime uagari, quomodo autem uagetur uox,
docet, uocem diffiniens, &
eius motus declarans.
5550
Vox autem eſt ſpiritus fluens, & aeris ictu ſenſibilis auditui. Ea mouetur circulorum rotunda-
tionibus infinitis, uti ſi in ſtantem aquam, lapide immiſſo naſcantur innumerabiles undarum circuli
creſcentes a centro, &
quàm latiſsime poſsint uagantes, niſi anguſtia loci interpel lauerit, aut aliqua
offenſio, quæ non patitur deſignationes earum undarum ad exitus peruenire.
Itaque cum interpel-
lentur offenſionibus primæ redundantes inſequentium diſturbant deſignationes.
Eadem ratione uox
ita ad circinum efficit motiones.
Vox eſt ſonus ex ictu aeris proueniens, quatenus ab humanis organis diuerſis modis ſpiritus extra mitti-
tur.
Motus aeris ab eo ſpiritu icti in orbem fertur, perinde aquœ motus, in quam lapis proijcitur, plures
enim eſficit circulos ab uno centro ductos, ſed diſcrimen eſt inter orbes eos, qui in aqua, &
eos qui in aere
fiunt.
nam qui in aqua conſpiciuntur, circuli potius in plana aquœ ſuperſicie ſacti uocari debent, qui uero in
6660

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index