Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
191 159
192 160
193 161
194 162
195 163
196 164
197 165
198 166
199 167
200 168
201 169
202 170
203 171
204 173
205 173
206 174
207 175
208 176
209 177
210 178
211 179
212 180
213 181
214 182
215 183
216 184
217 185
218 186
219 187
220 188
< >
page |< < (176) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div469" type="section" level="2" n="80">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s13567" xml:space="preserve">
                <pb o="176" file="514.01.208" n="208" rhead="LIBER"/>
              in nouem. </s>
              <s xml:id="echoid-s13568" xml:space="preserve">numeri uero trium tonorum ſunt 729, 648, 512. </s>
              <s xml:id="echoid-s13569" xml:space="preserve">ducendo 81, 72, 64, per nouem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13570" xml:space="preserve">643
                <unsure/>
                <lb/>
              per octo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13571" xml:space="preserve">ita toni cum numeris continenter efficiuntur, in quibus maioris ad minus comparatio ſemper est
                <lb/>
              ſeſquioctaua. </s>
              <s xml:id="echoid-s13572" xml:space="preserve">Ditonus autem eſt ſpatium a linea ad lineam ſpatio unico interiecto, modo hemitonium non inter
                <lb/>
              iaceat. </s>
              <s xml:id="echoid-s13573" xml:space="preserve">oblect. </s>
              <s xml:id="echoid-s13574" xml:space="preserve">it quidem ſed non eſt c
                <unsure/>
              bſoluta conſonantia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13575" xml:space="preserve">a noſtris tertia maior nominatur, quemadmodum
                <lb/>
              eſt ab ut, ad mi, ſcandendo, uel a mi, ad ut, deſcendendo. </s>
              <s xml:id="echoid-s13576" xml:space="preserve">Trihemitonium, quod est ſeſquitonum, uocant, est
                <lb/>
              ſpatium toni, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13577" xml:space="preserve">hemitonij minoris, quemadmodum ab re, ad fa, aſcendendo; </s>
              <s xml:id="echoid-s13578" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s13579" xml:space="preserve">a fa, ad re, ſi deſcendas. </s>
              <s xml:id="echoid-s13580" xml:space="preserve">ad au-
                <lb/>
              res etiam cum ſuauitate peruenit, ſed nondum concentum facit: </s>
              <s xml:id="echoid-s13581" xml:space="preserve">a noſtris tertia minor appellatur, eſtq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s13582" xml:space="preserve">ſpatiũ
                <lb/>
              a linea ad lineam hemitonio intercepto. </s>
              <s xml:id="echoid-s13583" xml:space="preserve">Conueniunt omnia ſupra dicta interualla, quia muſicæ deſeruiunt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s13584" xml:space="preserve">Tonus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13585" xml:space="preserve">hemitonium tetrachordorum coniunctionibus tanquam fundamenta ſubſternuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13586" xml:space="preserve">Trithemito-
                <lb/>
              nium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13587" xml:space="preserve">ditonus, quia delectant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13588" xml:space="preserve">quoniam in generum diuiſiones incidunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s13589" xml:space="preserve">Delectant etiam alij ſoni, qui
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.208-01" xlink:href="note-514.01.208-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tamen conſonantias abſolutas minime reddunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s13590" xml:space="preserve">constat enim proportione ſuprapartiente, cuiuſmodi ſunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s13591" xml:space="preserve">
                <lb/>
              iam dicti trihemitonium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13592" xml:space="preserve">ditonus. </s>
              <s xml:id="echoid-s13593" xml:space="preserve">item & </s>
              <s xml:id="echoid-s13594" xml:space="preserve">quæ ſexta maior a noſtris dicitur, hemitonio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13595" xml:space="preserve">diapente con-
                <lb/>
              stans, id eſt additione hemitonij ad ſeſquialteram, quæ ſit cum a quaque linea ad tertium ſpatium aſcendimus,
                <lb/>
              continens duo hemitonia uel dieſes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13596" xml:space="preserve">tres tonos, quemadmodum ab mi, ad fa, ſi per ſextam modulentur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s13597" xml:space="preserve">Eſt etiam iucundus tonus cum diapente, a quaque linea ad tertium ſpatium progrediens, unico hemitonio in-
                <lb/>
              tercepto, tonis quatuor incidentibus, quemadmodum ab ut, ad la, per ſextam modulari, quam ſextam maio-
                <lb/>
              rem uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s13598" xml:space="preserve">Oblectat etiam ſeptima minor duabus dieſibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13599" xml:space="preserve">quatuor tonis comprehenſa, quemadmodum
                <lb/>
              ab ut, ad mi, ab uno ſpatio ad quartum, uel ab una linea ad quartam progrediens. </s>
              <s xml:id="echoid-s13600" xml:space="preserve">Sunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s13601" xml:space="preserve">alia interualla. </s>
              <s xml:id="echoid-s13602" xml:space="preserve">
                <lb/>
              exercentibus nota, qualia ſunt nona, decima, undecima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13603" xml:space="preserve">duodecima a nostris dicta, quorum incunditas
                <lb/>
              exercitio potius, quàm regulis cognoſcitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13604" xml:space="preserve">Sed hæc ſatis ad intellectnm eorum, quæ a Vitruuio dicuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13605" xml:space="preserve">in-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.208-02" xlink:href="note-514.01.208-02a" xml:space="preserve">20</note>
              quit enim Vitru.</s>
              <s xml:id="echoid-s13606" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <figure number="71">
              <caption xml:id="echoid-caption28" xml:space="preserve">EXEMPLVM MONOCHORDI.</caption>
              <description xml:id="echoid-description40" xml:space="preserve">Vniſonum
                <lb/>
              Tonus
                <lb/>
              Semitonium
                <lb/>
              Ditonus
                <lb/>
              Semiditonus
                <lb/>
              Tuo no</description>
            </figure>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s13607" xml:space="preserve">{In tribus generibus diſſimiles eſſe tetrachordorum diſpoſitones} ratio eſt quoniam diuerſis rerum qualitati-
                <lb/>
              tibus corum temperamenta applicantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13608" xml:space="preserve">ideas referunt diuerſas uel magnarum, uel mediocrium, uel infir-
                <lb/>
              marum rerum. </s>
              <s xml:id="echoid-s13609" xml:space="preserve">In ſingulis tetrachordis quatuor ſonitus, aut gradus uocis continentur, tribus autem inter-
                <lb/>
              uallis ſingula conſtant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13610" xml:space="preserve">inter imum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13611" xml:space="preserve">ſummum gradum ſeſquitertia proportio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13612" xml:space="preserve">comparatio habetur,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s13613" xml:space="preserve">in omnibus eſt eadem ratio extremorum, ſed interualla media dißimilibus diſpoſitionibus conſtituuntur in
                <lb/>
              ſingulis. </s>
              <s xml:id="echoid-s13614" xml:space="preserve">Nam harmonicum tetracbordum a dimidia dieſi, ad dimidiam ſcandit, inde ad ditonum, quæ ſimul
                <lb/>
              poſita duos tonos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13615" xml:space="preserve">hemitonium minus, uel dieſim unam continent. </s>
              <s xml:id="echoid-s13616" xml:space="preserve">in quibus ſeſquitertia proportio habetur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s13617" xml:space="preserve">Sed chromaticum primum interuallum hemitonij vel dieſeos, ſecundum bemitonij uel apotomes, tertium trihe-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.208-05" xlink:href="note-514.01.208-05a" xml:space="preserve">50</note>
              mitonij, quæ omniatonos duos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13618" xml:space="preserve">dieſim unam referunt, quemadmodum, ſpatia harmonici generis referebat.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s13619" xml:space="preserve">Similiter diatonicum primo interuallo tonum, ſecundo item tonum, tertio dieſim continet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13620" xml:space="preserve">ipſum quoque duo-
                <lb/>
              bus tonis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13621" xml:space="preserve">dieſi ordinatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13622" xml:space="preserve">Atque hoc illud eſt, quod Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s13623" xml:space="preserve">dicit. </s>
              <s xml:id="echoid-s13624" xml:space="preserve">{Ita in tribus generibus tetrachorda
                <lb/>
              cx duobus tonis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13625" xml:space="preserve">hemitonio ſunt peræquata} extremis enim conueniunt, ſed medijs differunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s13626" xml:space="preserve">Armonicum
                <lb/>
              genus, quod Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s13627" xml:space="preserve">harmoniam uocat, ex parte graui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13628" xml:space="preserve">ima, ad acuta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13629" xml:space="preserve">elatum ſcandit in ſui tetrachordi
                <lb/>
              diſpoſitione a dimidia dieſi. </s>
              <s xml:id="echoid-s13630" xml:space="preserve">in qua ponitur primum interuallum, ad aliam dimidiam, in qua ſecundum eſt inter-
                <lb/>
              uallum, inde ad ditonum, in qua tertium eſt interuallum. </s>
              <s xml:id="echoid-s13631" xml:space="preserve">Intelligebat Ariſto xenum dimidium uerum, ſed ita
                <lb/>
              non eſt (ut dixi) claudit ergo tetrachordum huiuſmodi concentum illum, quem diateſſaron Græci, noſtri quar-
                <lb/>
              tam uocænt. </s>
              <s xml:id="echoid-s13632" xml:space="preserve">Ordinatio igitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13633" xml:space="preserve">ſcala harmonici tetrachordi conſtituta, uoce ima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13634" xml:space="preserve">graui ſcandit a pro-
                <lb/>
              portione ſeſquiquadrageſima quinta, ad ſeſquiuigeſimam tertiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13635" xml:space="preserve">inde ad ſeſquiquartam terminatur, deſcen
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.208-06" xlink:href="note-514.01.208-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>