Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
241 209
242 210
243 211
244 212
245 213
246 214
247 215
248 216
249 217
250 218
251 219
252 220
253 221
254 222
255 223
256 224
257 225
258 226
259 227
260 228
261 229
262 230
263 231
264 232
265 233
266 234
267 235
268 236
269 237
270 238
< >
page |< < (179) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div469" type="section" level="2" n="80">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s13794" xml:space="preserve">
                <pb o="179" file="514.01.211" n="211" rhead="QVINTVS."/>
              natura rerum appellationes ſumpſere. </s>
              <s xml:id="echoid-s13795" xml:space="preserve">Quatuor igitur tetrachordi uoces, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13796" xml:space="preserve">ſonitus, uel chordæipſæ his uoca
                <lb/>
              bulis exprim antur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13797" xml:space="preserve">Prima, ad primam, penultima, ultima. </s>
              <s xml:id="echoid-s13798" xml:space="preserve">Verum quia antiqui unico tetrachordo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13799" xml:space="preserve">ſin-
                <lb/>
              gulari eius concentu non fuere contenti, ſed plures ſonitus addidere, ideo ob diuerſam eorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13800" xml:space="preserve">mutuam
                <lb/>
              comparationem plura ſonituum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13801" xml:space="preserve">uocum nomina fabricarunt, donec tandem poſt duo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13802" xml:space="preserve">tria tetrachorda
                <lb/>
              fimul coniuncta, ad quartum peruenerint, cuius extremum omnes concentus mirabili proportione contineret,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s13803" xml:space="preserve">ita perfectam & </s>
              <s xml:id="echoid-s13804" xml:space="preserve">abſolutam ſonituum ordinationem perfecere. </s>
              <s xml:id="echoid-s13805" xml:space="preserve">Grauiorem igitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13806" xml:space="preserve">imum ſonitum proſlam-
                <lb/>
              banomenon dixere, quaſi aſſumptum, additumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s13807" xml:space="preserve">poſtea, quoniam nullam cum alijs tetrachordis communionem
                <lb/>
              habet, ſed extra aſcitus medio reſpondeat. </s>
              <s xml:id="echoid-s13808" xml:space="preserve">hæc uox a noſtris ponitur, ubi in manu collocatur, a re, ſed quo-
                <lb/>
              niam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13809" xml:space="preserve">ipſi aliam quoque ad partem grauem infra ipſam poſuere, ideo, gamma ut, ipſam uocauere, græca lit-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.211-01" xlink:href="note-514.01.211-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tera notantes, ut ſignificarent, eam uocem ab ipſis quoque aſſumptam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13810" xml:space="preserve">in manu collocatam, ideoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s13811" xml:space="preserve">ea lit-
                <lb/>
              tera in cæteris uocibus non amplius uſi ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s13812" xml:space="preserve">uocari autem poſſet uox illa epiproſlambanomenos, uel hypo-
                <lb/>
              proſlanuanomenos. </s>
              <s xml:id="echoid-s13813" xml:space="preserve">Secundus ſonus hypate dicitur, ideo conſiderandum est, quod ſi ſeparatim ſingula tetra-
                <lb/>
              chorda ordinamus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13814" xml:space="preserve">nullam rationem ad perfectam ordinationem habemus, prima, ad primam, penultima,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s13815" xml:space="preserve">ultima chorda ſuas retinent nominationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s13816" xml:space="preserve">hoc est hypate, parhypate, paranete, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13817" xml:space="preserve">nete. </s>
              <s xml:id="echoid-s13818" xml:space="preserve">Sed cum plu-
                <lb/>
              ra tetrachorda componuntur, prima quidem eorum chorda hypate dicitur, ſed & </s>
              <s xml:id="echoid-s13819" xml:space="preserve">additamento, ut hypate,
                <lb/>
              hypaton, hoc est prima primarum dicatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13820" xml:space="preserve">est enim prima ratione tetrachordi, ſed eſt prima primarum, ra-
                <lb/>
              tione earum, quæ primæ ſunt in alijs tetrachordis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13821" xml:space="preserve">ita alia uocatur parhypate hypaton, id eſt ad primam
                <lb/>
              primarum, ut a ſecundis aliorum tetrachordorum diſtinguatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13822" xml:space="preserve">Tertia chorda, quia non amplius ultimæ pro-
                <lb/>
              xima eſt, aliæ enim ſunt additæ ad alia tetrachorda cõſtituenda, ideo hyperparhypate a loco nominatur, hoc eſt
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.211-02" xlink:href="note-514.01.211-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ſupra eam, quæ eſt ad primam, altior enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13823" xml:space="preserve">acutior eſt parhypate. </s>
              <s xml:id="echoid-s13824" xml:space="preserve">Vocatur & </s>
              <s xml:id="echoid-s13825" xml:space="preserve">lycanos, id eſt index, quo-
                <lb/>
              niam quemadmodum index inter digitos magis diſtat a craßiori digito qui pollex eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13826" xml:space="preserve">interdum minus quam
                <lb/>
              a cæteris: </s>
              <s xml:id="echoid-s13827" xml:space="preserve">ita quarta chorda, quæ tertia eſt in tetrachordorum ordinatione poſita proſlambanomenos pro pri-
                <lb/>
              ma, cum interdum maioribus, interdum minoribus distet interuallis ſecundum modulationum, diſcrimina (ut
                <lb/>
              uidebimus) a ſimilitudine indicis digiti, lycanos nominatur, bæc in ſeparatis tetrachordis parhypate nomina-
                <lb/>
              retur, ſed in ordinatione, a loco, quem tenet, ſic nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13828" xml:space="preserve">Quinta hypate meſon dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13829" xml:space="preserve">hypate quidem,
                <lb/>
              quoniam prima eſt ſecundi tetrachordi, dicitur meſon, id est mediorum, quoniam ſecundum tetrachordum,
                <lb/>
              medium uocatur, quoniam inter duo tetrachorda ponitur, quorum unum dicitur hypaton, id eſt primorum,
                <lb/>
              quod a grauiori parte ponitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13830" xml:space="preserve">illud est, quod hactenus abſoluimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s13831" xml:space="preserve">alterum eſt coniunctarum, quemad-
                <lb/>
              modum dicam, quod ad acutiorem partem ſpectat, ideo hæc chorda non dicitur nete, id est ultima, licet ſit
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.211-03" xlink:href="note-514.01.211-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ultima primi tetrachordi, nec dicitur hypate, i. </s>
              <s xml:id="echoid-s13832" xml:space="preserve">prima, licet ſit prima ſecundi tetrachordi, ſed dicitur hypate me-
                <lb/>
              ſon, id est prima mediarum: </s>
              <s xml:id="echoid-s13833" xml:space="preserve">neceſſe igitur erat additione aliarum chordarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13834" xml:space="preserve">nouarum eomparatione
                <lb/>
              ſubiunctione, uocabula immutari primarum, ita ut ipſa penè loquente natura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13835" xml:space="preserve">ab imperitis eadem nomina
                <lb/>
              imponi facile fuißet, nam quid facilius, quàm ab ordine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13836" xml:space="preserve">ſitu res nominare ? </s>
              <s xml:id="echoid-s13837" xml:space="preserve">ut quæ primum locum, primæ;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s13838" xml:space="preserve">quæ proſtremum, ultimæ; </s>
              <s xml:id="echoid-s13839" xml:space="preserve">quæ medium tenent, mediæ nominentur ? </s>
              <s xml:id="echoid-s13840" xml:space="preserve">Quoniam igitur colligantur tetrachorda,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s13841" xml:space="preserve">diuerſæ ſunt ſonituum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13842" xml:space="preserve">chordarum, ſeu uocum comparationes, ideo alia nomina ſingularibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13843" xml:space="preserve">per ſe
                <lb/>
              poſitis; </s>
              <s xml:id="echoid-s13844" xml:space="preserve">alia colligatis, coniunctisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s13845" xml:space="preserve">tribuuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13846" xml:space="preserve">Cum uero ſint duo octochorda, quæ abſolutam ſimphoniam
                <lb/>
              continent, unum a grauiori, alterum ab acutori parte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13847" xml:space="preserve">cum octochordũ duobus conſtet tetrachordis, quoniam
                <lb/>
              hypatis nomen grauioribus, netis uero acutioribus caſibus datur, ideo utriſque prioribus tetrachordis ex
                <lb/>
              parte grauiori d antur uocabula, ſumpta ab hypate, unde primum tetrachordum parte ima, dicitur tetrachor-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.211-04" xlink:href="note-514.01.211-04a" xml:space="preserve">40</note>
              dum hypaton, id eſt primarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13848" xml:space="preserve">ſecundum dicitur tetrachordum, mediarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13849" xml:space="preserve">eius prima chorda dicitur
                <lb/>
              hypate meſon, idest prima mediarum: </s>
              <s xml:id="echoid-s13850" xml:space="preserve">hisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s13851" xml:space="preserve">conſiderationibus faeile fit quod ſupereſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s13852" xml:space="preserve">Ideo ſexta chorda
                <lb/>
              parhypatemeſon dicitur, ideſt ad primam mediarum, quæ ſecunda eſt ſecundi tetrachordi. </s>
              <s xml:id="echoid-s13853" xml:space="preserve">Septima dicitur
                <lb/>
              hyperparhypate, idest ſupra ad primam. </s>
              <s xml:id="echoid-s13854" xml:space="preserve">Octaua meſon, id eſt media nominatur, quoniam uere media est
                <lb/>
              tetrachordorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s13855" xml:space="preserve">Sed ſi ulterius non progrederemur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13856" xml:space="preserve">ſonitus octochordo complecterentur, ipſa non media,
                <lb/>
              ſed nete, id eſt ultima diceretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13857" xml:space="preserve">Sed quoniam eſt finis octochordi grauioris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13858" xml:space="preserve">initium acutioris, cuius ipſa eſt
                <lb/>
              grauior cæteris utraque connectens, ideo media dicitur, tanquam commune duobus octochordis medium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13859" xml:space="preserve">
                <lb/>
              uinculum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13860" xml:space="preserve">tanquam ea, quæ æque ab extremis diſtet. </s>
              <s xml:id="echoid-s13861" xml:space="preserve">Nona a ſitu dicitur parameſe, idest ad mediam; </s>
              <s xml:id="echoid-s13862" xml:space="preserve">hoc
                <lb/>
              est proximam mediæ, hæc est ſecunda tertij tetrachordi. </s>
              <s xml:id="echoid-s13863" xml:space="preserve">Decima dicitur tritediezeugmenon, idest tertia diſ-
                <lb/>
              iunctarum, quoniam in ueterum eptachordis tertia erat in ordine ad ultimam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13864" xml:space="preserve">uocabatur parameſe, idest
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.211-05" xlink:href="note-514.01.211-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ad mediam in tertio tetrachordo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13865" xml:space="preserve">in ſecundo octochordo. </s>
              <s xml:id="echoid-s13866" xml:space="preserve">Sed quoniam hæc chorda ratione octochordi ab
                <lb/>
              acutiori parte coniungitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13867" xml:space="preserve">ratione octochordi grauioris diſiungitur, ideſt colligatur proportione aliqua
                <lb/>
              cum illo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13868" xml:space="preserve">non cum iſto, ideo diezeugmenon uocatur, ideſt diſiunctarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13869" xml:space="preserve">ſeparatarum quemadmodum
                <lb/>
              clarius infra patebit. </s>
              <s xml:id="echoid-s13870" xml:space="preserve">Vndecima dicitur paranete diezeugmenon, idest penultima diſiunctarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s13871" xml:space="preserve">Duodecima
                <lb/>
              dicitur nete diezeugmenon, ideſt ultima diſiunctarum, quoniam quarta eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13872" xml:space="preserve">ultima tertij tetrachordi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13873" xml:space="preserve">
                <lb/>
              prima quarti tetrachordi hyperboleon, ideſt excellentium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13874" xml:space="preserve">acutißimarum, quoniam ad acutas uoces per-
                <lb/>
              tinet. </s>
              <s xml:id="echoid-s13875" xml:space="preserve">Tertiadecima dicitur trite hyperboleon, ideſt tertia excellentium, quoniam tertia eſt ab extremis in
                <lb/>
              acutiori parte. </s>
              <s xml:id="echoid-s13876" xml:space="preserve">Quartadecima dicitur paranete hyperboleon, ideſt penultima excellentium a ſitu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13877" xml:space="preserve">poſi-
                <lb/>
              tione ſic nominata. </s>
              <s xml:id="echoid-s13878" xml:space="preserve">Quintadecima nete hyperboleon dicitur, idest excellentium postrema, ultra quam uoces,
                <lb/>
              ſon itusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s13879" xml:space="preserve">perfectæ conſonantiæ non progrediuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13880" xml:space="preserve">hanc ordinationem, nostri, ut dixi, ſcalam nominant, in
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.211-06" xlink:href="note-514.01.211-06a" xml:space="preserve">60</note>
              qua uoces per gradus componunt, ſyllabis, literisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s13881" xml:space="preserve">utentes, dicentes gamma ut. </s>
              <s xml:id="echoid-s13882" xml:space="preserve">A re, b mi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13883" xml:space="preserve">reliqua. </s>
              <s xml:id="echoid-s13884" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>