Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[51] P. Corona.o. Aſtragalus lesbi.C. cymatium Doricum.N. Hy-perthyrum.K. cymatium.F. Aſtragalus.IONICDORICCORINTH D P A O O C N P e C k H F R S L V K S T I
[52] Tuſcanici capituli partes.E. Abacus.F. Echinus.G. Annulus.H I K L. Hypotrachelium cum Apophygi.f a q. ſpatia centrorum.A B C. partes ſpiræ quibus in ueſtigio pariter A B C. reſpondet.A. Apopbygis.B. Torus.C. Plinthus. M E F q G H I k L h d C b a e D A a B C C B A A B C
[Figure 53]
[54] TVSCAN AE AEDIS COMPOSIT AE DISPOSITIO.
[Figure 55]
[56] a 4 3 2 1 o
[57] b 3 d e 2 1 f c a
[58] Ichnographia, orthographia, & ſchiographia œdis peripterœ.
[59] FRABES COMPACTILES.
[60] Figura apponenda erat in fine primi capitis huius libri.e c g a d b h h f
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
[71] EXEMPLVM MONOCHORDI.VniſonumTonusSemitoniumDitonusSemiditonusTuo no
[72] Harmoni cum 92 1 {1/4} 1 {1/23} 1 {1/45} 69 15 8 216 345 360 368
[73] chrona molle 70 1 {I/15} 1 {r/14} 1 {I/27} 42 18 10 210 252 270 280
[74] Chromat non languid. 22 1 {r/6} 1 {I/11} 1 {I/21} II 7 4 66 77 84 88
[75] Diatonic nolle 21 1 {r/7} 1 {I/9} 1 {r/20} 9 8 4 63 72 80 84
[76] Molle inten tum 56 1 {I/8} 1 {I/7} 1 {I/27} 21 27 8 168 189 216 224
[77] Aquale 3 1 {I/9} 1 {I/10} 1 {I/11} 1 1 1 9 10 11 12
[78] Sintonu 24 1 {I/9} 1 {I/8} 1 {I/15} 8 10 6 72 80 90 96
[79] Diatonihem 64 {I/8} 1 {r/8} 24 27 13 192 216 243 286
[80] Hæc iam nota ſunt ex prædictis, & ex ſequenti figuratione.DiateſſaronquartaſeſquitertiaDiapentequintaſeſquialtera.Semitonium cum diapente.Sexta minorTonus cum diapenteSexta maior.Semiditonus cum diapenteSeptima minor.Diapaſonoctauadiſdiapaſon.diapaſon con diapentediapaſondiapentediateſſaron 18 16 12 8 6
< >
page |< < (181) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div482" type="section" level="2" n="81">
            <pb o="181" file="514.01.213" n="213" rhead="QVINTVS."/>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s13924" xml:space="preserve">In omni genere horum ſonituum ordinatio fieri potest, exijs alij stabiles, alij mobiles ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s13925" xml:space="preserve">Stabiles di-
                <lb/>
              cuntur, qui inter quindecim cuiusq; </s>
              <s xml:id="echoid-s13926" xml:space="preserve">ordinationis, generis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13927" xml:space="preserve">coloris in ſuo gradu permanent, tanquam conſo-
                <lb/>
              nantiarum termini. </s>
              <s xml:id="echoid-s13928" xml:space="preserve">eædem enim in omni genere conſonantiæ ſunt, ijdemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s13929" xml:space="preserve">tetrachordorum termini. </s>
              <s xml:id="echoid-s13930" xml:space="preserve">Ideo opor-
                <lb/>
              tebat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s13931" xml:space="preserve">primo de ſonitibus diſſerere, deq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s13932" xml:space="preserve">interuallis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13933" xml:space="preserve">generibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13934" xml:space="preserve">de conſonantijs, quàm hæc ita con-
                <lb/>
              fundere. </s>
              <s xml:id="echoid-s13935" xml:space="preserve">Mutabiles ſonitus ſunt, qui ſecundum diuerſa genera, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13936" xml:space="preserve">dinerſos colores in ſuis interuallis mutan-
                <lb/>
              tur, ea uel maiora, uel minora efficiendo, quatenus genera, aut colores mutantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13937" xml:space="preserve">Ecce tibi tam in tetrachor-
                <lb/>
              do chromatis, quàm in alijs extrema stabilia ſunt, quoniam conſonant, ſed uoces & </s>
              <s xml:id="echoid-s13938" xml:space="preserve">ſonitus medij mutantur
                <lb/>
              ſecundum genera; </s>
              <s xml:id="echoid-s13939" xml:space="preserve">quoniam harmonia a dieſi ad dieſim, chroma a dieſi ad apotomen, diatonus a tono ad to-
                <lb/>
              num ſcandit. </s>
              <s xml:id="echoid-s13940" xml:space="preserve">Ideo Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s13941" xml:space="preserve">dicit.</s>
              <s xml:id="echoid-s13942" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s13943" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ei</emph>
              qui mouentur recipiunt alias uirtutes, interualla enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13944" xml:space="preserve">diſtantias habent creſcentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s13945" xml:space="preserve">Oſten-
                <lb/>
              ditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s13946" xml:space="preserve">exemplis quomodo creſcunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s13947" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s13948" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              parhypate, quæ in harmonia diſtat ab hypate dieſi, in chromate mutate habet hemitoniũ,
                <lb/>
              in diatono uero tonum: </s>
              <s xml:id="echoid-s13949" xml:space="preserve">qui lycanos in harmonia dicitur, ab hypate diſtat hemitonium, in chroma
                <lb/>
              traslatus, progreditur duo hemitonia, in diatono diſtat tria hemitonia. </s>
              <s xml:id="echoid-s13950" xml:space="preserve">Item decem ſonitus propter
                <lb/>
              translationes in generibus, efficiunt triplicem modulationum uarietatem.</s>
              <s xml:id="echoid-s13951" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s13952" xml:space="preserve">Triplicem uarietatem intelligit ſecundum triplex genus, ob ſonituum tranſlationes & </s>
              <s xml:id="echoid-s13953" xml:space="preserve">mutationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s13954" xml:space="preserve">quod
                <lb/>
              autem dictum eſt ex ſuperiori deſcriptione manifeſtum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s13955" xml:space="preserve">Nunc de numero tetrachordorum agendum.</s>
              <s xml:id="echoid-s13956" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s13957" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Tetrachorda</emph>
              autem ſunt quinque. </s>
              <s xml:id="echoid-s13958" xml:space="preserve">primum grauiſsimum, quod Græcè dicitur hypaton. </s>
              <s xml:id="echoid-s13959" xml:space="preserve">Se-
                <lb/>
              cundum medianum, quod appellatur meſon. </s>
              <s xml:id="echoid-s13960" xml:space="preserve">Tertium coniunctum, quod ſynemenon dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13961" xml:space="preserve">Quar-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.213-02" xlink:href="note-514.01.213-02a" xml:space="preserve">20</note>
              tum diſiunctum, quod diezeugmenon nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13962" xml:space="preserve">Quintum, quod eſt acutiſsimum Græcè hyper-
                <lb/>
              boleon dicitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s13963" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note style="it" position="right" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Tetrachordum primarum, quod ad grauiorem par- \\ tem pertiner, est infra poſitum. # Tetrachordum diſiunctarum.
              <lb/>
            " # Parameſe.
              <lb/>
            Hypate hypaton. # Trite diezeugmenon.
              <lb/>
            Parypate meſon. # Paranete diezeugmenon.
              <lb/>
            Lycanos hypaton. # Nete diezeugmenon.
              <lb/>
            Hypate meſon. # Tetrachordum hyperboleon.
              <lb/>
            Tetrachordum medianum eſt. # Nete diezeugmenon.
              <lb/>
            Hypate meſon. # Trite hyperboleon.
              <lb/>
            Parbypate meſon. # Paranete hyperboleon.
              <lb/>
            Lycanos meſon. # Nete hyperboleon.
              <lb/>
            Meſe.
              <lb/>
            Tetrachordum coniunctarum.
              <lb/>
            Trite ſynemmenon.
              <lb/>
            Par anete ſynemmenon.
              <lb/>
            Nete ſynemmenon.
              <lb/>
            </note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s13964" xml:space="preserve">Coniunctio est quando communis ſonitus inuenitur duobus tetrachordis continuis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13965" xml:space="preserve">ſimilibus in figura.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s13966" xml:space="preserve">Diſiunctio eſt cum duobus tetrachordis continuis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13967" xml:space="preserve">ſimilibus in figura tonus eſt medius. </s>
              <s xml:id="echoid-s13968" xml:space="preserve">Non negauerim
                <lb/>
              autem, quin reperiri poſſint communes quædam ordinationes, quæ interdum ſecundum diſiunctionem, inter-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.213-04" xlink:href="note-514.01.213-04a" xml:space="preserve">40</note>
              dum ſecundum coniunctionem fiant. </s>
              <s xml:id="echoid-s13969" xml:space="preserve">Omnes coniunctiones in immutabili ordinatione duæ ſunt, grauis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13970" xml:space="preserve">acu-
                <lb/>
              ta. </s>
              <s xml:id="echoid-s13971" xml:space="preserve">Grauis est tetrachordi primarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13972" xml:space="preserve">medianarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s13973" xml:space="preserve">Acuta eſt diſiunctarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13974" xml:space="preserve">hyperboleon. </s>
              <s xml:id="echoid-s13975" xml:space="preserve">In grauis
                <lb/>
              bypate meſon communis eſt coniunctionis ſonitus. </s>
              <s xml:id="echoid-s13976" xml:space="preserve">Vt patet hoc exemplo.</s>
              <s xml:id="echoid-s13977" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note style="it" position="right" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Hypate hypaton. # # Sed diſiunctio una eſt, quæ fit atono interiecto inter
              <lb/>
            Parhypate hypaton. # # Meſen, & Parameſen, hoc modo.
              <lb/>
            Lychanos hypaton. # # Hypate meſon.
              <lb/>
            Hypate meſon. # Coniunctio. # Parhypate meſon.
              <lb/>
            Parhypate meſon. # # Lychanos meſon.
              <lb/>
            Lycanos meſon. # Tetrachordum. # Meſe. # Diſiunctio.
              <lb/>
            Meſe. # # Parameſe.
              <lb/>
            # # Trite diezeugmenon.
              <lb/>
            # # Paranete diezeugmenon.
              <lb/>
            # # Nete diezeugmenon.
              <lb/>
            </note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s13978" xml:space="preserve">Sed in acuta nete est diſiunctarum, quæ tunc nomen mutat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13979" xml:space="preserve">hac de cauſa præter quindecim, tres alij ſo-
                <lb/>
              nitus habentur, qui ſunt trite, paranete, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13980" xml:space="preserve">nete diezeugmenon. </s>
              <s xml:id="echoid-s13981" xml:space="preserve">Sed nos ad conſonantias.</s>
              <s xml:id="echoid-s13982" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s13983" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Concentvs</emph>
              quos natura hominis modulari poteſt, Græceq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s13984" xml:space="preserve">ſymphoniæ dicuntur, ſunt ſex. </s>
              <s xml:id="echoid-s13985" xml:space="preserve">Dia
                <lb/>
              teſſaron, diapente, diapaſon, diapaſon cum diateſſaron, diapaſon cum diapente, diſdiapaſon.</s>
              <s xml:id="echoid-s13986" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s13987" xml:space="preserve">Concentus ſeu conſonantia eſt grauium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13988" xml:space="preserve">acutorum ſonituum temperata permixtio, quæ ad aures cum iu-
                <lb/>
              cunditate pertinet, ex comparatione, uel multiplici, uel ſupraparticularis proueniens. </s>
              <s xml:id="echoid-s13989" xml:space="preserve">Concentus modis duo-
                <lb/>
              bus intelligi poteſt, uel ratione eorum ſonituum, qui oblectant quidem, ſed non in perfectam ueniunt conſonantiæ
                <lb/>
              rationem, de quibus dixi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13990" xml:space="preserve">a Græcis emmeli nominantur, quoniam contrarij ecmeli dicuntur, ideſt e@tra can-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.213-06" xlink:href="note-514.01.213-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>